Tất cả cơ quan báo chí lớn thế giới đều thu phí, chỉ có chúng ta ngồi loay hoay

Sáng 20/6, trong khuôn khổ Hội báo toàn quốc 2025 diễn ra phiên thảo luận 5 “Nguồn thu trong thời đại số: Không chỉ quảng cáo, báo chí phải bán được nhiều thứ hơn”.

Báo chí đang bán quảng cáo… rẻ quá

Thông tin đề dẫn tại diễn đàn cho thấy, nguồn thu truyền thống từ quảng cáo của báo chí đang sụt giảm mạnh, với hơn 70% quảng cáo rơi vào các nền tảng xuyên biên giới. Nhiều cơ quan báo chí đã có những giải pháp tăng thêm nguồn thu từ tổ chức sự kiện, hội thảo, diễn đàn, thu phí bạn đọc, tuy nhiên, có một số hạn chế nhất định, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của cơ quan báo chí.

Tại diễn đàn, bà Phan Đặng Trà My, Phó Tổng Giám đốc chiến lược VCCorp, phụ trách tăng trưởng và đối tác chiến lược, cho biết, doanh thu của các cơ quan báo chí đang cạn kiệt, không phải vì nội dung kém, mà vì mô hình khai thác giá trị đã lỗi thời. Một trong những ví dụ điển hình là người dùng hiện nay đang có xu hướng sử dụng nền tảng truyền thông 2 chiều, có tương tác. Nhưng, với các cơ quan báo chí thì rất khó để thực hiện tương tác, mà khi không có dữ liệu, không có tương tác người dùng thì rất khó để xử lý quảng cáo.

Toàn cảnh phiên thảo luận. Ảnh: Hữu Thắng.

Bà My cũng cho rằng, hiện nay, nếu chỉ bán bài quảng cáo truyền thống thì rất lỗi thời và không thể tăng trưởng, từ đó, đặt vấn đề báo chí phải cập nhật và sáng tạo các hình thức, sản phẩm quảng cáo mới.

Trong nhiều gợi ý cho các cơ quan báo chí về vấn đề tăng nguồn thu, bà My cho rằng, báo chí không thiếu nội dung để xuất bản, mà quan trọng là thiếu sản phẩm thương mại để bán ra thị trường. Quan trọng hơn nữa, tòa soạn cần chủ động định giá, định vị và định hình rõ ràng những giá trị của mình mang lại để chuyển hóa sản phẩm.

Một vấn đề khác, cần chuyển trọng tâm từ bán quảng cáo – đăng tin sang mô hình kinh doanh đáp ứng nhu cầu thị trường như cung cấp giải pháp marketing và xây dựng thương hiệu thông qua truyền thông tích hợp.

“Nếu chính chúng ta còn không định giá đúng giá trị của mình, đừng kỳ vọng thị trường sẽ làm điều đó”, bà My nói, đồng thời đặt vấn đề, nguồn thu lớn nhất của báo chí vẫn là đến từ quảng cáo, nhưng vấn đề là có bán được giá cao hơn không. Theo bà My, các cơ quan báo chí hiện đang bán quảng cáo rẻ hơn giá trị của mình theo kiểu tận thu, trong khi, doanh nghiệp chỉ cần được gắn banner lên trang của một cơ quan báo chí đã có tác động rất khác…

Bà My nhấn mạnh, các cơ quan báo chí cần ứng dụng công nghệ mạnh mẽ hơn. Thực tế hiện nay, có nhiều doanh nghiệp muốn quảng cáo, nhưng công nghệ của cơ quan báo chí không tương thích với sản phẩm của khách hàng, doanh nghiệp, nên không làm được. Theo bà My, báo chí, với lợi thế về nội dung chất lượng cao – thường được coi là chỗ dựa cuối cùng của doanh nghiệp về uy tín, cần định vị lại giá trị, tái cấu trúc lại sản phẩm của mình để hướng tới những chiến dịch truyền thông, quảng cáo của doanh nghiệp…

Phải sống được bằng sự chi trả của bạn đọc mới bền vững

Chia sẻ tại phiên thảo luận, nhà báo Mai Ngọc Phước - Tổng Biên tập báo Pháp Luật TP.HCM cho biết, sau khi truyền thông mạng xã hội “lên ngôi”, thì tờ báo in bị tác động rất nặng nề. Hiện nay, báo tập trung vào báo điện tử, các nền tảng mạng xã hội, trung bình mỗi ngày có khoảng 5 triệu view. Nhờ lượt view đó, và uy tín của tờ báo, báo vẫn có nguồn thu từ truyền thông, quảng cáo, nhưng chủ yếu từ báo điện tử, mạng xã hội.

Báo cũng tổ chức một số sự kiện, hội thảo dựa trên tôn chỉ, mục đích của tờ báo về chuyên ngành pháp luật. “Nếu tổ chức sự kiện chuyên sâu, bám theo đúng tôn chỉ mục đích, có nội dung thì doanh nghiệp cũng sẽ đồng hành”, ông Phước nói. Ngoài ra, báo Pháp luật TP.HCM cũng có nguồn thu đến từ một số hoạt động sau mặt báo…

Các diễn giả trao đổi tại phiên thảo luận. Ảnh: Hữu Thắng.

“Tôi thấy quảng cáo báo chí vẫn rất nhiều tiềm năng. Chúng tôi đã yêu cầu tòa soạn định vị nội dung của tờ báo theo đúng tôn chỉ mục đích, không lan man, không đi chệch hướng. Có người bảo là sao không “lá cải” một tí để tăng bạn đọc, nhưng nếu như thế, chỉ tăng được một thời gian, rồi thành ra mất uy tín. Vì thế, cứ giữ nội dung về pháp luật, là cơ quan báo chí chuyên về pháp luật, có uy tín, đổi mới cách làm thì sẽ phù hợp với nhu cầu của người dân, doanh nghiệp”, ông Phước nói thêm.

Ông Trần Xuân Toàn - Phó Tổng Biên tập báo Tuổi trẻ TPHCM nhấn mạnh rằng, hiện nay, báo chí phải sống được bằng sự chi trả của bạn đọc thì mới bền vững. Theo ông Toàn, báo Tuổi trẻ rất quyết liệt bảo vệ quan điểm này, bởi đó là vấn đề cốt tử của báo chí. “Để có được nguồn thu bền vững thì cuối cùng vẫn là nội dung, điều đó sẽ quyết định bạn đọc ở lại với chúng ta, để có thể khai thác truyền thông, quảng cáo. Chúng tôi cũng đã triển khai Tuổi trẻ sao, là phiên bản trả phí hoàn toàn không có quảng cáo, hướng tới xây dựng cho bạn đọc trải nghiệm đọc báo không bị quấy rầy bởi các banner quảng cáo”, ông Toàn nói.

Trong phần kiến nghị, ông Toàn nhắc lại vấn đề về thu phí bạn đọc, nhấn mạnh phải có sự chung tay của cộng đồng các cơ quan báo chí, chứ một cơ quan không thể làm được. Ông Toàn nêu kinh nghiệm trên thế giới, có những tờ báo thu phí cả triệu USD từ người dùng hằng tháng, đặt câu hỏi “tại sao chúng ta không làm được”. Ông Toàn cũng cho rằng, cần xử lý dứt điểm vấn đề vi phạm bản quyền báo chí, vì “anh em rất vất vả làm việc, nhưng chỉ cần bài lên mạng vài phút là bị sao chép lại”; đồng thời, cơ quan chức năng cần xử lý nghiêm tình trạng tin giả tràn lan như hiện nay…

Phải có trách nhiệm với báo chí

Đến dự diễn đàn, nhà báo Lê Quốc Minh, Tổng Biên tập báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam nhấn mạnh rằng, vấn đề nguồn thu đối với báo chí là rất quan trọng. Theo ông Minh, dù quảng cáo truyền thống đang sụt giảm, nhưng vẫn chiếm khoảng 50% nguồn thu của các cơ quan báo chí, từ đó, cần tiếp tục quan tâm để có thêm nhiều quảng cáo. Cùng với đó, nhiều cơ quan báo chí đã có thêm các mô hình như tổ chức sự kiện, liên kết tiếp thị… Nêu kinh nghiệm của một số cơ quan báo chí trên thế giới còn làm thương mại điện tử, kinh doanh dữ liệu, bán công nghệ… ông Minh khuyến khích các cơ quan báo chí đa dạng hóa các mô hình kinh doanh phù hợp.

Nhà báo Lê Quốc Minh, Tổng Biên tập báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam trao đổi tại phiên thảo luận. Ảnh: Đình Trường.

Về truyền thông chính sách, ông Minh nói, đây là đặc trưng riêng biệt của báo chí Cách mạng Việt Nam. Theo ông Minh, Thủ tướng đã nói, trách nhiệm truyền thông chính sách không phải chỉ có các cơ quan báo chí, mà còn phải của các bộ, ngành. Vì thế, các bộ, ngành cần quan tâm đến vấn đề này, dành ra khoản ngân sách nhất định nhưng không phải từ đó nảy sinh cơ chế xin – cho mà dựa trên năng lực, uy tín, hiệu quả của các cơ quan truyền thông.

Về câu chuyện thu phí, nhà báo Lê Quốc Minh nhấn mạnh quan điểm, thu được tiền từ độc giả là bền vững nhất. Khi thu được tiền từ người đọc, thì chứng tỏ họ tin mình, sẵn sàng trả tiền cho mình. “Tất cả cơ quan báo chí lớn trên thế giới đều thu phí hết, chỉ có chúng ta ngồi loay hoay, nghĩ rằng người Việt không quen trả tiền nên chúng ta không thu phí”, ông Minh nói.

Nhưng theo ông Minh, người đọc chỉ mua bài chất lượng, có tác dụng đối với họ, chứ còn nếu “thông tin đồng phục” thì không ai mua. Ông Minh cũng nói về câu chuyện bảo vệ bản quyền, cho rằng, ngoài việc các đối tượng khác lấy nội dung của báo chí, thì cũng có hiện tượng báo chí lấy lại của nhau. Đó là tình trạng rất nghiêm trọng.

“Hiện nay, câu chuyện bản quyền còn khó khăn hơn nhiều. Người ta lấy tin thật của chúng ta rồi chế ra các định dạng khác để kiếm tiền. Như anh chị vừa viết bài nào đó, rồi họ chế nội dung đẩy lên youtube kiếm tiền, thế là mồ hôi, công sức của anh em bị lấy mất”, ông Minh nói. Đáng chú ý, theo ông Minh, trong bối cảnh AI hoạt động mạnh mẽ như hiện nay thì việc bảo vệ bản quyền còn khó khăn nhiều hơn nữa.

Trường Phong