Phát triển chuỗi cung ứng xanh: Cần điểm tựa chính sách

Trong quá trình đó, việc hoàn thiện, bổ sung, đồng bộ các cơ chế, chính sách là yếu tố quyết định để xanh hóa xuyên suốt chuỗi cung ứng logistics.

Bốc xếp hàng hóa tại kho hàng thông minh của Công ty cổ phần quốc tế Delta. Ảnh: Thư Hà

Đáp ứng tiêu chí môi trường, tiết kiệm chi phí

Theo Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải, xanh hóa chuỗi cung ứng là một trong hai xu hướng rõ nét với ngành logistics. Điều này có nghĩa, doanh nghiệp phải đáp ứng yêu cầu về giảm phát thải và thân thiện với môi trường. Các hoạt động thương mại và tất cả các thành phần tham gia chuỗi cung ứng logistics đều phải tuân thủ các yêu cầu xanh hóa, như vận tải xanh, bao bì xanh, kho bãi xanh, quản lý dữ liệu xanh… để đáp ứng các tiêu chí môi trường, tiết kiệm chi phí trong toàn bộ chuỗi cung ứng.

Theo các chuyên gia, phát triển chuỗi cung ứng xanh, logistics bền vững không còn là xu hướng mà dần trở thành yêu cầu tất yếu, từ khâu mua nguyên vật liệu, sản xuất, phân phối đến giao hàng, xử lý phế thải.

Trên thực tế, xây dựng chuỗi cung ứng xanh là quan tâm hàng đầu của doanh nghiệp ngành logistics. Theo số liệu của Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, 73,2% doanh nghiệp khẳng định logistics xanh nằm trong chiến lược kinh doanh, có vai trò trong phát triển bền vững. Gần 65% doanh nghiệp cho biết có kiểm soát môi trường tại doanh nghiệp.

Từ góc độ doanh nghiệp, Giám đốc marketing Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn Trương Tấn Lộc cho hay, doanh nghiệp chuyển đổi xanh theo hướng chuyển đổi năng lượng cho phương tiện, song hành với tiết kiệm năng lượng trong quá trình hoạt động thông qua sử dụng các phương tiện có hiệu suất cao hơn. Phương thức kinh doanh được số hóa, tối ưu hoạt động cung cấp dịch vụ khách hàng, tối ưu tổ chức sản xuất, giảm thời gian chờ đợi và giao nhận vận tải, giảm thiểu khí thải ra môi trường...

“Với việc đầu tư trang thiết bị hiện đại, chúng tôi đang hướng đến xây dựng cảng bán tự động và tự động trong thời gian tới”, ông Trương Tấn Lộc nói.

Sớm hoàn thiện quy trình, quy phạm và chính sách cụ thể

Nghị quyết số 163/NQ-CP của Chính phủ về đẩy mạnh triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics Việt Nam, đã xác định phát triển logistics gắn với chuỗi cung ứng bền vững. Đây là sự thay đổi cần thiết, gắn với mục tiêu giảm phát thải ròng về 0 (net zero) mà Việt Nam đã cam kết.

Đánh giá từ thực tế, các chuyên gia cho rằng, dù đã có cơ chế phát triển chuỗi cung ứng xanh, logistics bền vững, nhưng việc thực hiện chưa đạt hiệu quả cao. Bên cạnh đó, các quy định và chính sách hiện tại mới chỉ tập trung vào vận tải đường bộ, chưa bao quát các loại cơ sở hạ tầng logistics khác như kho bãi hay hệ thống công nghệ thông tin…, dẫn đến thiếu đồng bộ trong thực hiện chuỗi cung ứng bền vững. Ngoài ra, chính sách về quy trình sản xuất còn hạn chế, đặc biệt là những quy định về tái chế, phát triển bao bì thân thiện môi trường…

Tổng Thư ký Liên đoàn Giao thông vận tải Đông Nam Á Stanley Lim đề xuất, ngoài hỗ trợ doanh nghiệp, các cấp, ngành cần có những chính sách đồng bộ phát triển chuỗi cung ứng xanh. Trong khi đó, hiệp hội tham gia nâng cao năng lực cho doanh nghiệp, còn các doanh nghiệp phải xác định trách nhiệm tham gia và hình thành chuỗi cung ứng bền vững.

Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam Lê Quang Trung kiến nghị, Nhà nước có chính sách hỗ trợ, giám sát ngành logistics chuyển đổi số, chuyển đổi xanh thông qua việc hoàn thiện quy trình, quy phạm. Điều này giúp doanh nghiệp ngành logistics đáp ứng các cam kết của Chính phủ hướng tới mục tiêu net zero.

Còn theo Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Nguyễn Quang Vinh, phát triển chuỗi cung ứng xanh không còn là câu chuyện của tương lai mà là câu chuyện của ngày hôm nay, cũng không còn là lựa chọn mà là sự bắt buộc. Vì vậy, Chính phủ cần sớm xây dựng chiến lược và quy hoạch phát triển logistics đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó định hướng phát triển logistics xanh và các giải pháp thân thiện với môi trường.

Đặc biệt, Chính phủ cần có thêm nhiều chính sách khuyến khích, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển logistics xanh, như có cơ chế ưu đãi về thuế, khuyến khích sử dụng các nguồn năng lượng thay thế trong vận tải đường bộ, khuyến khích thay đổi phương thức vận tải theo mô hình đa phương thức, xây dựng tín dụng carbon để kiểm soát khí thải nhà kính…

Đối với các doanh nghiệp, ông Nguyễn Quang Vinh khuyến nghị nhanh chóng xây dựng, bổ sung chiến lược phù hợp với định hướng phát triển xanh và bền vững trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Doanh nghiệp cũng cần tranh thủ sự khuyến khích, ưu đãi của Chính phủ và các tổ chức để tạo lợi thế cạnh tranh trong sản xuất và vận hành; đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, phát triển các nguồn năng lượng mới và sử dụng phương tiện bảo vệ môi trường.