Phát triển đô thị hai bên Vành đai 4: Khai thác tối đa giá trị đất đai

Định hướng phát triển khu vực đô thị phía Đông Vành đai 4 trong điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2045, tầm nhìn đến 2065.

Còn lãng phí đất đai, nguồn lực

Theo định hướng Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2011, khu vực chuỗi đô thị phía Đông Vành đai 4 có ranh giới phía Bắc giáp đê sông Hồng đoạn qua huyện Đan Phượng, phía Tây giáp đường Vành đai 4, phía Nam giáp đê sông Hồng đoạn qua huyện Thường Tín, phía Đông giáp vành đai xanh sông Nhuệ.

Quy mô dân số khu vực này đến năm 2030 khoảng 1,2 - 1,4 triệu người, tối đa 1,7 triệu người đến 2050. Chuỗi đô thị phía Tây Vành đai 4 gồm các khu vực: Đan Phượng, Hoài Đức, Hà Đông, Thanh Oai, Thường Tín.

Khu vực phát triển mới này được tách với khu vực nội đô bằng vành đai xanh sông Nhuệ và giới hạn thành các khu đô thị Đan Phượng, Hoài Đức, An Khánh, Hà Đông, Thanh Trì bằng các nêm xanh. Đây là khu vực có tính chất đô thị ở, dịch vụ và thương mại tài chính ngân hàng, vui chơi giải trí, không gian có các công trình văn hóa, lịch sử của quốc gia.

Quy hoạch cũng định hướng phát triển các khu đô thị mới hiện đại có hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đồng bộ, đáp ứng cho sinh hoạt dân cư, các hoạt động công sở, văn phòng. Chuỗi khu đô thị này được liên kết với nhau bằng tuyến đường Vành đai 3,5. Tại các điểm giao cắt giữa tuyến Vành đai 3,5 và các trục giao thông hướng tâm được phát triển đô thị theo mô hình TOD, phát triển các tổ hợp đa chức năng, mật độ cao tại những đầu mối giao thông chính.

Tuy nhiên, qua rà soát quy hoạch, quỹ đất khu vực này khá lớn nhưng khai thác không hiệu quả do phân bố dân cư chưa hợp lý, gây lãng phí đất đai, nguồn lực, chưa phù hợp với định hướng phát triển đô thị hiện đại, tiết kiệm.

Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội Lưu Quang Huy cho biết, việc phát triển các công trình văn hóa, nghệ thuật, giải trí, các trung tâm nghiên cứu, giao lưu văn hóa quốc gia và quốc tế trục Hồ Tây - Ba Vì chưa được quan tâm đầu tư. Việc thiết lập trung tâm đầu mối giao thông đường sắt quốc gia Ngọc Hồi còn chậm triển khai. Khu vực cũng chưa tạo dựng không gian mở gắn với công trình công cộng, giải trí liền kề các khu vực mặt nước hiện hữu sông Nhuệ.

Phát triển đô thị nén, hình thành trục không gian xanh - sạch

Cùng với việc tập trung triển khai, hoàn thành đúng tiến độ đặt ra đối với đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô, thành phố Hà Nội cũng đã đặt ra nhiệm vụ nghiên cứu định hướng phát triển đô thị hai bên trục đường Vành đai 4 để khai thác hiệu quả giá trị đất đai sau khi xây dựng tuyến đường, tạo nguồn lực phát triển các địa phương có đề án thành lập quận.

Theo TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, với quỹ đất lớn, đô thị hai bên Vành đai 4 sẽ là cơ sở để thực hiện hóa giấc mơ đô thị xanh, đô thị thông minh cho Vùng Thủ đô. Tuy nhiên, các bản quy hoạch cần được nghiên cứu để đưa ra giới hạn chỗ nào phát triển đô thị, chỗ nào phát triển sinh thái, đặc biệt, cần khoanh vùng bảo vệ khu vực vành đai xanh hiện có.

Triển khai lập đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội, ông Lưu Quang Huy cho biết, bên cạnh việc kế thừa định hướng phát triển không gian theo quy hoạch chung đã được duyệt, các đơn vị đã rà soát, phân bổ lại quy mô dân cư tại khu vực đô thị phía Đông Vành đai 4 theo hướng tăng dân số để phù hợp với định hướng dịch chuyển dân cư từ đô thị trung tâm tới các khu ở mới, giảm áp lực cho hạ tầng cơ sở đô thị nội đô lịch sử.

Tại các khu vực định hướng hình thành quận, phân bổ dân số bảo đảm mật độ lớn hơn 12.000 người/km2, nhằm khai thác hiệu quả quỹ đất. Đặc biệt, mở rộng không gian đô thị về phía Tây và phía Nam đường Vành đai 4 với chuỗi đô thị gồm các khu vực: Đan Phượng, Hoài Đức, Hà Đông, Thanh Oai, Thường Tín, hình thành khu vực phát triển mới hai bên tuyến đường Vành đai 4.

Phối cảnh một nút giao của đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô.

Về định hướng không gian đô thị tại khu vực hai bên đường Vành đai 4, KTS Phạm Hoàng Phương, Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn quốc gia (Bộ Xây dựng), đơn vị tư vấn lập điều chỉnh Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô cho biết, định hướng phát triển đô thị nén tập trung xung quanh khu vực ga đường sắt đô thị (TOD) và lan tỏa dần trong chuỗi đô thị, nâng hệ số sử dụng đất. Hiện hệ số sử dụng đất tại khu vực này mới đạt khoảng 62% theo quy định.

Không gian, đất đai hai bên tuyến đường cũng được khai thác tối đa để tăng hiệu quả đầu tư và giá trị quỹ đất. Phát triển hai bên đường Vành đai 4 là các tuyến giao thông chính đô thị, phát triển về phía Tây đến đê tả Đáy, lựa chọn những khu vực có quỹ đất thuận lợi để phát triển, có tiềm năng thu hút các nhà đầu tư.

Cùng đó, đơn vị tư vấn đưa ra định hướng hình thành các vùng đệm bảo vệ xung quanh làng xóm hiện hữu, đặc biệt kiểm soát đô thị hóa và gia tăng mật độ tại khu vực này. Cảnh quan mặt nước tự nhiên sông Nhuệ, sông Đáy được khai thác để hình thành hệ thống công viên cây xanh, mặt nước hoàn chỉnh kết nối với hệ thống vành đai xanh, hành lang xanh thành phố.

Bản thuyết minh về đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội cũng nêu rõ, khu vực đô thị hai bên đường Vành đai 4 sẽ hình thành trung tâm công cộng, dịch vụ và thương mại lớn; phát triển mới, nén theo mô hình TOD ở các đầu mối giao thông quốc gia - vùng - đô thị, cao tầng, mật độ xây dựng thấp, nhiều không gian xanh, tăng cường tiện ích đô thị theo hướng đa cực, đa trung tâm. Mỗi phân khu đô thị có những chức năng đô thị đặc thù nhằm tạo ra các trung tâm phụ giảm tải cho đô thị trung tâm.

Đồ án định hướng xây dựng trung tâm nghiên cứu lớn dựa trên quỹ đất của các trường đại học (mô hình phân tán các trường đại học ra các đô thị đối trọng, đô thị vệ tinh nhưng vẫn giữ trung tâm đầu não tại nội đô để phát triển những trung tâm nghiên cứu lớn), tận dụng nguồn nhân lực có trình độ cao tại Thủ đô, từng bước đầu tư xây dựng các trường đại học nằm trong danh sách những trường được đánh giá cao tại khu vực Đông Nam Á và châu Á.

Một mục tiêu quan trọng khác được đặt ra là bảo vệ hệ sinh thái thực, động vật trong khu vực nêm xanh đã hình thành từ Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; tái tạo sông Tô Lịch, sông Nhuệ, sông Sét... để hình thành những trục không gian xanh - sạch, cân bằng lại môi trường đô thị.