Phát triển khoa học giáo dục trong kỷ nguyên đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Ngày 17/12/2025, tại Trường Đại học Hà Nội, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức hội thảo quốc gia về khoa học giáo dục với chủ đề "Phát triển khoa học giáo dục trong kỷ nguyên đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số: Thách thức, cơ hội và định hướng chiến lược".

Hội thảo tập trung vào thảo luận các nội dung chính gồm: Nghiên cứu thể chế, chính sách, hệ thống, mô hình giáo dục; Đổi mới chương trình, phương pháp giảng dạy, kiểm tra, đánh giá; Quản trị trường học và phát triển con người; Ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số, AI; Định hướng phát triển khoa học giáo dục quốc gia và cơ chế thúc đẩy nghiên cứu - chính sách - thực tiễn.

Tham dự hội thảo có Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc, lãnh đạo các đơn vị trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, đại diện lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính, lãnh đạo các cơ sở giáo dục đại học, viện nghiên cứu, sở Giáo dục và Đào tạo; các nhà khoa học, giảng viên, giáo viên; đại diện các trường có khoa công nghệ giáo dục cùng các tác giả có bài tham luận tại hội thảo.

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: NTCC.

4 nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển khoa học giáo dục

Phát biểu khai mạc và chỉ đạo hội thảo, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc chia sẻ, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách lớn khẳng định rõ vai trò trung tâm của giáo dục và khoa học giáo dục đối với sự phát triển đất nước. Các Nghị quyết số 29-NQ/TW, Kết luận số 91-KL/TW, Nghị quyết số 57-NQ/TW, đặc biệt là Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị, cùng Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2021-2030 đã xác lập một yêu cầu xuyên suốt là mọi quyết sách lớn về giáo dục phải được xây dựng trên cơ sở khoa học, thực tiễn và bằng chứng tin cậy.

Trên tinh thần đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định phát triển khoa học giáo dục là một nhiệm vụ trọng tâm. Bộ đã và đang hoàn thiện khung thể chế, triển khai Chương trình khoa học giáo dục quốc gia, tăng cường đặt hàng các nhiệm vụ nghiên cứu phục vụ trực tiếp cho đổi mới chương trình giáo dục, đào tạo giáo viên, quản trị hệ thống, kiểm định chất lượng và chuyển đổi số. Hội thảo khoa học giáo dục quốc gia không chỉ là hoạt động học thuật thường niên, mà là kênh tham vấn chính sách quan trọng của Bộ.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc đề nghị, các nhà khoa học, các cơ sở giáo dục đại học và các tiểu ban của hội thảo tập trung làm rõ một số nhiệm vụ trọng tâm bao gồm:

Thứ nhất, xác định rõ tầm nhìn và định hướng phát triển khoa học giáo dục Việt Nam đến năm 2035, gắn với yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên số và hội nhập quốc tế.

Thứ hai, đề xuất các giải pháp đổi mới căn bản trong đào tạo, phát triển đội ngũ nhân lực khoa học giáo dục, coi đây là lực lượng nòng cốt trong tư vấn, phản biện và xây dựng chính sách giáo dục.

Thứ ba, thúc đẩy mạnh mẽ nghiên cứu thực chứng, nghiên cứu dựa trên dữ liệu; ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo trong nghiên cứu và thực hành giáo dục, bảo đảm nguyên tắc khoa học, đạo đức, nhân văn và hiệu quả.

Thứ tư, làm rõ cơ chế chuyển giao, sử dụng và đánh giá tác động của các kết quả nghiên cứu khoa học giáo dục trong quá trình xây dựng, triển khai và điều chỉnh chính sách giáo dục ở các cấp.

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc phát biểu khai mạc và chỉ đạo hội thảo. Ảnh: NTCC.

Phát biểu tại hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Trào - Hiệu trưởng Trường Đại học Hà Nội cho biết, là đơn vị đăng cai hội thảo, nhà trường có cơ hội được chứng kiến sự hợp tác, tham gia nhiệt tình của các cơ sở giáo dục đại học cả nước thông qua việc gửi đề tài, bài viết khoa học, sản phẩm khoa học tham gia trưng bày, hỗ trợ các nhà khoa học, các thầy cô giáo tham dự hội thảo.

Năm nay, hội thảo có hơn 150 cơ sở giáo dục đào tạo trên cả nước tham gia và hàng trăm bài nghiên cứu có chất lượng được gửi tới. Sau hội thảo, với các báo cáo là những đề tài nghiên cứu khoa học xuất sắc, tiêu biểu nhất sẽ được ban tổ chức lựa chọn để đăng toàn văn trong Kỷ yếu hội thảo có chỉ số ISBN. Vì thế, những đề tài nghiên cứu, bài viết khoa học, dù không trình bày hôm nay, sẽ vẫn được hỗ trợ để gia tăng độ lan tỏa đến đông đảo những người quan tâm.

Bên cạnh các hoạt động học thuật, ban tổ chức hội thảo cũng tổ chức trưng bày các sản phẩm, mô hình, thành tựu tiêu biểu về khoa học và công nghệ giáo dục của các trường đại học, cao đẳng sư phạm và các tổ chức nghiên cứu.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Trào - Hiệu trưởng Trường Đại học Hà Nội. Ảnh: NTCC.

Khoa học giáo dục hướng tới vai trò dẫn dắt đổi mới và phát triển bền vững giáo dục Việt Nam

Trong khuôn khổ hội thảo, Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hồng Quang - Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Khoa học Giáo dụcđã trình bày tham luận "Chính sách phát triển khoa học giáo dục quốc gia; định hướng chiến lược phát triển ngành giáo dục".

Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hồng Quang cho rằng, Nghị quyết 71 đã nhấn mạnh yêu cầu đổi mới giáo dục một cách toàn diện, trong đó, khoa học giáo dục giữ vai trò trung tâm trong việc hoạch định và phản biện chính sách giáo dục; dẫn dắt đổi mới chương trình, phương pháp dạy học và kiểm tra - đánh giá; góp phần tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo. Nghị quyết 71 đặt ra yêu cầu khoa học giáo dục phải chủ động hơn, có tiếng nói mạnh mẽ hơn trong quá trình ra quyết định chính sách giáo dục.

Cùng với đó, Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hồng Quang đưa ra một số định hướng trọng tâm, theo đó, khoa học giáo dục có trọng trách trong hoạch định, tư vấn và phản biện chính sách giáo dục bằng lập luận khoa học, tư duy mới về phát triển con người trong không gian mới, xã hội số, đổi mới sáng tạo. Phương thức nghiên cứu khoa học giáo dục cần gắn chặt với thực tiễn giáo dục, định hướng và dẫn dắt phát triển bền vững từ tầm vĩ mô đến vi mô.

Ngoài ra, cần thúc đẩy nghiên cứu liên ngành và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số trong khoa học giáo dục, tiếp cận giáo dục với văn hóa học, xã hội học, kinh tế học và triết học để giải quyết có hệ thống từ nghiên cứu cơ bản về khoa học giáo dục đến các đề tài ứng dụng ở tầm quốc gia đến lớp học.

Không chỉ vậy, khoa học giáo dục cần trở thành lực lượng trực tiếp trong việc kiến tạo tri thức, dẫn dắt cải cách và đảm bảo tính khoa học, hiệu quả và bền vững của các chính sách giáo dục. Đây là điều kiện then chốt để giáo dục Việt Nam thực hiện thành công các mục tiêu chiến lược đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hồng Quang - Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Khoa học Giáo dục. Ảnh: NTCC.

Cũng trong khuôn khổ hội thảo, Giáo sư, Tiến sĩ Huỳnh Văn Sơn - Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã trình bày báo cáo tham luận "Đổi mới chương trình đào tạo giáo viên và phương pháp giáo dục trong bối cảnh chuyển đổi số và tác động của trí tuệ nhân tạo".

Theo thầy Huỳnh Văn Sơn, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và đặc biệt là trí tuệ nhân tạo đang tạo ra những thay đổi mang tính bước ngoặt như cá nhân hóa học tập, phân tích dữ liệu người học, thiết kế học liệu thông minh, hỗ trợ đánh giá, mô phỏng lớp học và tối ưu hóa quy trình dạy học. Tuy nhiên, khoảng cách lớn về năng lực số giữa các giáo viên, sự thiếu hụt nhân lực ở một số học phần, yêu cầu cấp thiết phải tái cấu trúc chương trình đào tạo theo hướng phát triển năng lực nghề nghiệp thích ứng với thời đại mới.

Từ khảo sát về những hạn chế của chương trình đào tạo giáo viên hiện nay, các trường sư phạm phải chủ động đổi mới chương trình, phương thức đào tạo và mô hình bồi dưỡng nghề nghiệp. Trong đó ba trụ cột chính của định hướng đổi mới là: Tái cấu trúc chương trình đào tạo theo tiếp cận năng lực; Tích hợp công nghệ và AI một cách khoa học, hiệu quả; Phát triển người thầy thời đại số trên nền tảng nhân văn.

Giáo sư, Tiến sĩ Huỳnh Văn Sơn - Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: NTCC.

Ngoài ra, hội thảo bao gồm các phiên toàn thể và song song với 16 báo cáo chuyên đề được trình bày với sự tham gia của khoảng 300 đại biểu là các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý trong lĩnh vực giáo dục. Nội dung tập trung phản ánh về sự phát triển khoa học giáo dục trong kỷ nguyên đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số như: Tâm lý học và phát triển con người; Lý luận hiện đại trong phát triển chương trình giáo dục; Chính sách và quản lý giáo dục; Công nghệ giáo dục, chuyển đổi số và ứng dụng AI. Cụ thể như sau:

Một số hình ảnh khác tại hội thảo:

Các đại biểu tham gia hội thảo chụp ảnh lưu niệm.

Các sản phẩm, mô hình, thành tựu tiêu biểu về khoa học và công nghệ giáo dục của các trường đại học, cao đẳng sư phạm và các tổ chức nghiên cứu được trưng bày tại hội thảo.

Các đại biểu tham quan khu trưng bày các sản phẩm, mô hình của trường đại học, cao đẳng sư phạm và các tổ chức nghiên cứu được trưng bày tại hội thảo.

Khánh Hòa