Phát triển khu công nghiệp phải đáp ứng quy định xanh

Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền đang là hình mẫu phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Tại phiên chất vấn Quốc hội ngày 19/6, nhiều đại biểu bày tỏ lo ngại về tình trạng mất cân đối giữa tiềm năng thu hút đầu tư và quỹ đất công nghiệp. Đại biểu Nguyễn Văn Dành (Bình Dương) chỉ ra nghịch lý: nhiều khu công nghiệp hiện hữu đang gặp khó khăn trong thu hút đầu tư, trong khi một số địa phương lại thiếu quỹ đất dù sở hữu nhiều lợi thế phát triển.

Trước vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định quan điểm phát triển khu công nghiệp không thể chạy theo số lượng bằng mọi giá. “Chúng ta phải tránh tình trạng khu công nghiệp tràn lan, hạ tầng bỏ hoang, gây lãng phí đất đai và ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường,” ông nói.

Theo quy định hiện hành, chỉ khi các khu công nghiệp đang hoạt động đạt tỷ lệ lấp đầy tối thiểu 60%, địa phương mới được xem xét mở thêm khu mới. Quy định này nhằm đảm bảo hiệu quả sử dụng đất và phân bổ đầu tư hợp lý giữa các vùng. Tuy nhiên, với những địa phương có diện tích hạn chế nhưng gặp khó khăn trong phát triển, Bộ trưởng cho biết sẽ áp dụng cơ chế linh hoạt, miễn một số điều kiện để tạo điều kiện thu hút đầu tư.

Hạ tầng môi trường là điều kiện tiên quyết

Trả lời các ý kiến về tiêu chí đầu tư vào khu công nghiệp, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết trong chiến lược hiện nay, việc đảm bảo hạ tầng môi trường đồng bộ là yêu cầu bắt buộc với mọi khu công nghiệp mới. Cụ thể, các khu này phải xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung, hệ thống xử lý chất thải rắn và lắp đặt hệ thống quan trắc môi trường hiện đại.

Không chỉ khu công nghiệp mới, các khu cũ cũng đang được Chính phủ thúc đẩy cải tạo theo hướng thân thiện môi trường. Đến cuối tháng 5/2025, đã có 92% khu công nghiệp đang hoạt động trang bị hệ thống xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn – tăng mạnh so với tỷ lệ 40% cách đây mười năm. “Đây là tín hiệu rất tích cực, thể hiện nỗ lực chuyển dịch sang mô hình phát triển bền vững,” Bộ trưởng nhận định.

Phát triển phải gắn với đầu tư xanh

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, phát triển hạ tầng kỹ thuật phải đi kèm mục tiêu xanh. Trong đó, hệ thống cung ứng điện ổn định, thân thiện với môi trường đang được mở rộng, đặc biệt phục vụ cho các dự án công nghệ cao và công nghiệp bán dẫn – lĩnh vực được xác định là động lực tăng trưởng mới.

Chính phủ cũng đẩy nhanh tiến độ các dự án giao thông trọng điểm như cao tốc, vành đai và đường sắt để kết nối khu công nghiệp với cảng biển, sân bay. Mục tiêu là giảm chi phí logistics – một trong những rào cản lớn với doanh nghiệp trong thời gian qua.

Đáng chú ý, yếu tố “xanh” trong khu công nghiệp hiện nay không chỉ giới hạn ở môi trường tự nhiên, mà còn được mở rộng sang lĩnh vực hạ tầng số. Các khu công nghiệp đang được triển khai theo hướng thông minh, tích hợp công nghệ số để giám sát và tối ưu hoạt động. Việc ứng dụng mạng 5G, cảm biến IoT và dữ liệu lớn giúp nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên, giảm tiêu hao năng lượng và lượng chất thải.

“Chúng ta cần một cách tiếp cận tổng thể, hiện đại trong phát triển khu công nghiệp, nơi mà hạ tầng kỹ thuật, môi trường và số hóa phải đi liền với nhau,” Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh. Ông cho rằng, phát triển hạ tầng công nghiệp không chỉ là bài toán về quỹ đất hay vốn đầu tư, mà là sự chuẩn bị toàn diện để đón dòng vốn chất lượng cao, phù hợp với xu thế toàn cầu.

Chính sách hiện nay không đặt mục tiêu mở rộng diện tích khu công nghiệp bằng mọi giá, mà chú trọng đến yếu tố chất lượng, hiệu quả và bền vững. Trong đó, tiêu chí môi trường được xem là “giấy thông hành” để Việt Nam trở thành điểm đến đáng tin cậy đối với các nhà đầu tư chiến lược, nhất là trong bối cảnh yêu cầu toàn cầu về tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị) ngày càng cao.

Minh Thành