Phát triển lâm nghiệp bền vững: Làm tốt từ quy hoạch đến khai thác, chế biến, tiêu thụ

Phát triển kinh tế lâm nghiệp gắn liền với làm tốt công tác quản lý quy hoạch rừng. Ảnh VGP

Từ làm tốt quản lý quy hoạch rừng và đất lâm nghiệp…

Sau một thời gian tổ chức triển khai Chương trình mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2021–2025, đến nay công tác quản lý quy hoạch rừng và đất lâm nghiệp đã thực hiện kiểm soát chặt chẽ việc chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác, xử lý kiên quyết các vi phạm pháp luật về mua, bán, chuyển nhượng rừng và đất lâm nghiệp trái phép.

Cụ thể, giai đoạn 2021-2024, tổng diện tích chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác để thực hiện các dự án phát triển kinh tế xã hội là 10.839 ha. Năm 2024, tổng diện tích rừng trên toàn quốc là 14,874 triệu ha. Trong đó, diện tích đã giao 11,62 triệu ha, chiếm 78,1% diện tích rừng hiện có, đã giao cho khoảng 1,123 triệu chủ quản lý rừng.

Hiện nay, nhiều nơi phát triển vùng nguyên liệu có chứng chỉ rừng, ứng dụng khoa học công nghệ vào trồng rừng, nâng cao năng suất và hiệu quả kinh doanh. Ảnh VGP

Cùng với đó, Chương trình đã tiếp tục thực hiện sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của các công ty lâm nghiệp nhà nước. Theo đó, đến nay đã hoàn thành sắp xếp 94/136 công ty, đạt 67,6% kế hoạch.

Các công ty lâm nghiệp sau sắp xếp đã có những chuyển biến tích cực, nhất là về đổi mới quản trị, thu hút nhà đầu tư, gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Nhiều nơi phát triển vùng nguyên liệu có chứng chỉ rừng, ứng dụng khoa học công nghệ vào trồng rừng, nâng cao năng suất và hiệu quả kinh doanh. Công tác quản lý, bảo vệ rừng từng bước đi vào nề nếp, nhiều địa phương nghiêm túc thực hiện đóng cửa rừng và bố trí nguồn lực cho bảo vệ rừng tự nhiên.

… đến làm tốt khai thác, chế biến, mở rộng thị trường

Bên cạnh việc làm tốt quản lý quy hoạch rừng và đất lâm nghiệp, Chương trình mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2021–2025 còn đẩy mạnh xây dựng, triển khai hệ thống gỗ hợp pháp Việt Nam, từ đó tạo điều kiện cho sản phẩm lâm nghiệp tìm được nhiều thị trường.

Cụ thể, chương trình đã tổ chức triển khai quy định hệ thống gỗ hợp pháp Việt Nam, ban hành thông tư quy định phân loại doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu gỗ, tiếp tục hoàn thiện hệ thống quản lý lâm sản phù hợp với thực tiễn, đặc biệt phù hợp với Hiệp định VPA/FLEGT; Nâng cao năng lực quản lý, truy xuất nguồn gốc gỗ cũng như đẩy mạnh việc áp dụng công nghệ số trong quản lý nguồn gốc gỗ, qua đó giúp minh bạch hóa chuỗi cung ứng, giảm thiểu rủi ro gỗ bất hợp pháp.

Ngành lâm nghiệp đã gắn trồng rừng với công nghiệp chế biến và thương mại lâm sản theo chuỗi giá trị. Ảnh ITN

Bên cạnh đó, ngành lâm nghiệp tiếp tục nghiên cứu, nhân rộng các mô hình hợp tác, liên kết theo chuỗi giá trị. Trong đó, phát triển đồng bộ các khâu của chuỗi giá trị lâm sản từ khai thác, chế biến đến tiêu thụ phù hợp với quy mô, trình độ sản xuất và đặc điểm, lợi thế của từng ngành hàng, từng vùng; gắn với phát triển các vùng sản xuất nguyên liệu tập trung; phát triển các hình thức liên kết giữa các thành phần kinh tế, kinh tế hợp tác, kinh tế chia sẻ trong lâm nghiệp, tăng cường phát triển hợp tác phát triển lâm nghiệp giữa doanh nghiệp và người trồng rừng; kết nối các hội, hiệp hội ngành hàng, nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp và người làm nghề rừng; phát triển sản xuất kinh doanh đa dạng, gắn trồng rừng với công nghiệp chế biến và thương mại lâm sản theo chuỗi giá trị.

Nhờ các giải pháp trên, đến nay, có nhiều mô hình phát triển lâm nghiệp, liên kết hiệu quả tại địa phương, như mô hình quản lý rừng bền vững đối với chủ rừng là hộ gia đình, cá nhân hình thành nhóm hộ liên kết như tại huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái với tổng diện tích là 2.072 ha; mô hình quản lý rừng bền vững đối với chủ rừng là các công ty lâm nghiệp Hà Thanh và Sông Kôn, tỉnh Bình Định với quy mô 4.084 ha; tổ hợp tác lâm nghiệp tại Bãi Đu, tỉnh Sơn La; mô hình Hợp tác xã lâm nghiệp Phú Hưng, tỉnh Quảng Trị; mô hình liên kết các hộ dân xây dựng vùng nguyên liệu gỗ rừng keo có chứng chỉ FSC của Công ty Scansia Pacific; …

Cùng với đó là công tác xây dựng cơ chế, chính sách và tổ chức triển khai phát triển du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng tại các vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên. Nhờ đó, năm 2024, có 68 Ban quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ có tổ chức các hoạt động kinh doanh du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí. Tổng số lượng khách du lịch là 2,19 triệu lượt khách, tổng doanh thu đạt 538,78 tỷ đồng.

Cùng với các giải pháp trên, ngành lâm nghiệp còn đẩy mạnh hợp tác quốc tế và xúc tiến thương mại và đã tiến hành đàm phán để mở cửa thị trường sản phẩm gỗ trong giai đoạn 2022–2025. Theo đó, Việt Nam đã khẳng định vai trò, trách nhiệm khi tham gia vào thị trường xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ. Trong đó, tận dụng các Hiệp định thương mại tự do giúp kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ sang các thị trường chính như Mỹ, Nhật Bản, EU và Anh tăng trưởng ổn định. Đồng thời, tiến hành áp dụng cùng tiêu chuẩn cho tất cả các quốc gia nhập khẩu gỗ vào Việt Nam, tạo ra cách đối xử bình đẳng về thương mại giữa các quốc gia nhưng vẫn duy trì các biện pháp quản lý kiểm soát gỗ nhập khẩu, đặc biệt là loài nguy cấp, quý, hiếm.

{Bảo Ngân}