Phát triển năng lượng sạch, hướng tới Net Zero

Hội thảo khoa học “Giải pháp thúc đẩy hành động hướng tới phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050” do Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp với Sở Công Thương và Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE) tổ chức.

Năng lượng sạch - chìa khóa cho tăng trưởng bền vững

Bà Võ Cao Thị Mộng Hoài-Phó Giám đốc Sở KH&CN-khẳng định: Mục tiêu phát thải ròng bằng 0 không chỉ là một cam kết môi trường mà còn là cơ hội chiến lược để Gia Lai bứt phá trong giai đoạn phát triển mới. Với những lợi thế đặc biệt về điều kiện tự nhiên, Gia Lai đang nắm trong tay cơ hội vàng để trở thành địa phương tiên phong về năng lượng sạch tại khu vực miền Trung - Tây Nguyên.

Gia Lai đưa năng lượng tái tạo thành trụ cột phát triển, tiến tới Net Zero. Trong ảnh: Phát triển năng lượng điện gió tại Khu kinh tế Nhơn Hội (phường Quy Nhơn Đông). Ảnh: T.Lợi

Gia Lai sở hữu khí hậu thuận lợi cho điện gió và điện mặt trời, cùng hệ thống sông hồ phong phú, phù hợp để phát triển thủy điện, điện sinh khối. Không giống nhiều tỉnh thành khác vẫn đang phụ thuộc vào điện từ nhiên liệu hóa thạch, Gia Lai không có nhà máy nhiệt điện than hay dầu khí. Điều này giúp tỉnh có thể bước thẳng vào lộ trình phát triển năng lượng sạch mà không cần trải qua giai đoạn chuyển đổi phức tạp.

“Net Zero không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu tất yếu để nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vai trò tiên phong của Gia Lai trong chiến lược phát triển xanh của khu vực”, bà Hoài nhấn mạnh.

Ở góc độ phát triển công nghiệp và hạ tầng, ông Trần Thúc Kham-Phó Giám đốc Sở Công Thương-cho biết, Gia Lai xác định 3 lĩnh vực trọng tâm cần giảm phát thải để đạt mục tiêu Net Zero: Điện năng, công nghiệp và giao thông vận tải. Trong đó, ngành công nghiệp địa phương chủ yếu là chế biến nông sản, gỗ, tinh bột mì, sản xuất viên nén, gạch, đường và may mặc, đều là những ngành tiêu tốn nhiều năng lượng và phát thải lớn. Do đó, việc ứng dụng năng lượng tái tạo vào các ngành này sẽ đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi.

Với địa hình đồi núi cao, tốc độ gió trung bình đạt từ 6 - 8m/s và cường độ bức xạ mặt trời mạnh, Gia Lai có điều kiện tự nhiên lý tưởng để phát triển đa dạng các loại hình năng lượng sạch. Đến nay, hàng loạt dự án năng lượng tái tạo như thủy điện, điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối và cả điện mặt trời mái nhà đang được triển khai, từng bước định hình lại vị thế của Gia Lai trên bản đồ năng lượng quốc gia.

Nhận diện rào cản để sớm tháo gỡ

Tuy nhiên, hành trình đến Net Zero của Gia Lai còn đó nhiều nút thắt cần sớm tháo gỡ. Trong đó, thiếu hụt vốn đầu tư là bài toán lớn, kéo theo đó là sự chậm trễ trong hoàn thiện hệ thống lưới truyền tải. Công nghệ trong nước chưa theo kịp nhu cầu phát triển năng lượng sạch, đội ngũ nhân lực chưa được đào tạo chuyên sâu và nhận thức xã hội về tiết kiệm năng lượng cũng chưa đồng đều. Trước những thách thức đặt ra, các chuyên gia, nhà quản lý và DN đã đồng loạt đề xuất nhiều giải pháp mang tính đột phá nhằm giúp Gia Lai đẩy nhanh lộ trình phát thải ròng bằng 0.

Mô hình phát triển điện mặt trời mái nhà lắp đặt tại một hộ dân ở phường Quy Nhơn. Ảnh: T.Lợi

Theo TS Hà Anh Tùng, Chủ nhiệm Bộ môn Công nghệ Nhiệt lạnh (Khoa Cơ khí, Trường ĐH Bách Khoa - ĐH Quốc gia TP Hồ Chí Minh), công nghệ chính là chìa khóa then chốt trong quá trình chuyển đổi năng lượng. Do đó, tỉnh cần đẩy mạnh ứng dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng, đặc biệt trong những ngành có mức tiêu thụ điện lớn như thép, xi măng, dệt nhuộm và chế biến thực phẩm. Việc tối ưu hóa hệ thống năng lượng tại các cơ sở sản xuất không chỉ giúp giảm chi phí, còn góp phần đáng kể vào việc giảm phát thải khí nhà kính.

Ở góc độ DN, bà Trần Thị Như Phượng, Giám đốc Công ty GPI (TP Hà Nội), nhấn mạnh vai trò sống còn của việc tiếp cận và triển khai các chuẩn mực ESG (môi trường- xã hội - quản trị). Các tiêu chuẩn quốc tế như cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) hay Quy định về chống phá rừng của EU (EUDR) đang đặt ra những yêu cầu ngày càng khắt khe đối với sản phẩm xuất khẩu.

“Việc áp dụng ESG không chỉ là trách nhiệm với môi trường, mà còn là chìa khóa giúp DN Gia Lai nâng cao uy tín, thu hút đầu tư và giữ vững vị thế trên thị trường quốc tế”-bà Phượng khẳng định.

TS Nguyễn Thị Thu Hà, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Ứng dụng KHCN IRATS, cũng cho rằng tỉnh cần có chiến lược kiểm kê và kiểm soát phát thải bài bản hơn. Việc xây dựng kế hoạch kiểm kê khí nhà kính định kỳ là nền tảng để đưa ra lộ trình giảm phát thải rõ ràng cho từng ngành cụ thể, đặc biệt tập trung vào các ngành có mức phát thải cao như sắt thép, gỗ, tinh bột và may mặc.

Về phía chính quyền địa phương, bà Võ Cao Thị Mộng Hoài, chia sẻ: Từ kết quả hội thảo, Sở KH&CN đề xuất UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành và DN trọng điểm tiến hành kiểm kê khí nhà kính toàn diện, đồng thời triển khai các giải pháp tiết kiệm năng lượng, ứng dụng công nghệ số và thiết bị thông minh trong sản xuất, nhằm hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

TRỌNG LỢI