Phát triển ngành nghề tiểu thủ công nghiệp để đa dạng sinh kế nông thôn

Một cơ sở sản xuất nghề mộc ở làng Đạt Tài, xã Hoằng Hóa.

Nằm giữa vùng đồng bằng trù phú, làng nghề mộc Đạt Tài (xã Hoằng Hóa) từ lâu đã nổi tiếng khắp vùng với bàn tay khéo léo và tinh thần sáng tạo của những người thợ mộc xứ Thanh. Từ những phiến gỗ “vô tri”, qua bàn tay người thợ, những bộ bàn ghế, tủ chè, hoành phi, câu đối... trở thành tác phẩm vừa bền chắc, vừa tinh xảo, mang đậm hồn Việt. Ông Đặng Thế Minh ở thôn Đạt Tài 2 - người có thâm niên trong nghề, chia sẻ: “Cái nghề này không chỉ là kế sinh nhai, mà còn là tình yêu, là niềm tự hào của bao thế hệ người dân trong làng”.

Hiện nay, làng nghề mộc Đạt Tài phát triển mạnh tại 3 thôn Đạt Tài 1, Đạt Tài 2 và Hà Thái, thu hút khoảng 180 hộ tham gia, doanh thu khoảng 70 tỷ đồng/năm, mang lại giá trị sản xuất lớn cho địa phương. Nhiều hộ đã đầu tư công nghệ hiện đại như máy chạm, máy đục, máy cắt, máy chà nhám... giúp tự động hóa các công đoạn sản xuất, góp phần giảm chi phí, nhân công lao động, nhưng lại nâng cao chất lượng sản phẩm.

Không dừng lại ở quy mô làng nghề, trước khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, huyện Hoằng Hóa (cũ) đã ban hành đề án “Phát triển nghề mộc Hà - Đạt giai đoạn 2020-2025, định hướng đến năm 2030”, với mục tiêu xây dựng khu sản xuất nghề mộc quy mô hàng hóa lớn, trở thành trung tâm nghề mộc của huyện đồng thời phát triển thành điểm du lịch làng nghề. Đề án quy hoạch 13,9ha đất giáp ranh 2 xã Hoằng Hà và Hoằng Đạt (cũ) để hình thành khu sản xuất, trưng bày sản phẩm, mở ra hướng phát triển mới cho nghề truyền thống, đưa sản phẩm làng mộc xứ Thanh vươn xa hơn.

Bí thư Đảng ủy xã Hoằng Hóa Lê Thanh Hải, cho biết: “Phát triển nghề mộc không chỉ là giữ nghề, mà còn là giữ văn hóa - giữ “hồn” cho vùng đất quê hương. Bởi vậy, Đảng ủy, UBND xã đang phối hợp với các doanh nghiệp, HTX và nghệ nhân địa phương để vừa phát triển sản xuất, vừa gìn giữ tinh hoa nghề mộc cổ truyền, góp phần tạo việc làm, nâng cao đời sống Nhân dân”.

Hiện nhiều địa phương trong tỉnh cũng đang phát huy thế mạnh làng nghề truyền thống để thúc đẩy TTCN phát triển. Theo Sở Công Thương, trên địa bàn tỉnh hiện có 125 làng nghề đang hoạt động, trong đó 85 làng nghề truyền thống và 40 làng nghề mới, tạo việc làm cho khoảng 70.000 lao động. Nhiều làng nghề đã trở thành “trụ cột” của kinh tế nông thôn. Điển hình như nhóm dệt chiếu cói có 30 làng nghề, tập trung ở các địa phương như Nga Sơn, Nông Cống, Quảng Xương (cũ), giải quyết việc làm cho khoảng 7.000 lao động. Nhóm mây tre đan có 25 làng nghề tại Hoằng Hóa, Thọ Xuân, Cẩm Thủy (cũ), thu hút 3.000 lao động. Nhóm mộc có 7 làng nghề, giải quyết việc làm cho 2.000 lao động. Nhóm rèn, đúc đồng có 5 làng nghề ở Hậu Lộc, Thiệu Hóa (cũ)...

Những năm qua, tỉnh Thanh Hóa đã triển khai đồng bộ nhiều chính sách nhằm bảo tồn và phát triển ngành nghề TTCN, trong đó thực hiện tốt Quyết định số 4182/QĐ-UBND của UBND tỉnh về phê duyệt kế hoạch thực hiện Quyết định số 801/QĐ-TTg ngày 7/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chương trình bảo tồn phát triển làng nghề Việt Nam giai đoạn 2021-2030” trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Bên cạnh đó, Nghị quyết số 121/2021/NQ-HĐND ngày 11/10/2021 của HĐND tỉnh cũng đã tạo “cú hích” quan trọng, khuyến khích phát triển công nghiệp - TTCN giai đoạn 2022-2026. Theo đó, các cụm công nghiệp, cụm làng nghề được hỗ trợ kinh phí đầu tư hạ tầng, với mức từ 1 đến 1,5 tỷ đồng/ha cho các địa phương miền núi thuộc diện 30a; 0,7 tỷ đồng/ha cho các địa phương miền núi còn lại; 0,5 tỷ đồng/ha cho các địa phương đồng bằng, ven biển. Mức hỗ trợ tối đa từ 10 đến 20 tỷ đồng/cụm công nghiệp, giúp tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, HTX đầu tư máy móc, đổi mới công nghệ, mở rộng quy mô sản xuất...

Những chính sách trên cùng tinh thần đổi mới, sáng tạo của người dân đang góp phần làm hồi sinh nhiều nghề truyền thống, các ngành nghề TTCN hiện đại gắn với chuỗi giá trị sản xuất - tiêu thụ sản phẩm, tạo bước chuyển mạnh mẽ trong cơ cấu kinh tế nông thôn.

Có thể khẳng định, những bước đi bài bản, gắn kết giữa truyền thống và hiện đại, giữa sản xuất và thị trường, đang giúp lĩnh vực TTCN trở thành động lực phát triển bền vững. Từ làng nghề mộc Đạt Tài đến những xưởng dệt chiếu, cơ sở chế biến lâm sản..., tất cả đang cùng hòa nhịp tạo nên diện mạo mới cho nông thôn xứ Thanh - nơi mỗi bàn tay lao động không chỉ làm ra sản phẩm, mà còn thổi hồn vào sự đổi thay. Đó cũng là cách thiết thực để hiện thực hóa mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần thứ XX, nhiệm kỳ 2025-2030.

Bài và ảnh: Gia Bảo