Phát triển ngành thủy sản một cách bền vững

Gần 10 năm trước, tháng 10/2017, EC thông báo áp dụng biện pháp cảnh báo “thẻ vàng” với hải sản khai thác xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường EU, do lo ngại tình trạng khai thác bất hợp pháp. Điều này đồng nghĩa thủy hải sản Việt Nam xuất khẩu sang EU sẽ bị kiểm soát 100% thay vì kiểm tra xác suất, khiến DN mất nhiều chi phí phát sinh.

Sau 8 năm, kim ngạch xuất khẩu hải sản sang EU giảm đáng kể, từ mức khoảng 18% tổng giá trị xuất khẩu về 10% hiện nay. Ngoài thiệt hại về kim ngạch, “thẻ vàng” IUU còn kéo theo chi phí xuất khẩu tăng, thời gian thông quan kéo dài và làm suy giảm uy tín hải sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Từ đó đến nay, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực để gỡ “thẻ vàng” EC. Với quyết tâm cao từ Trung ương đến địa phương, chúng ta đã đẩy mạnh quản lý, kiểm tra, giám sát bằng các biện pháp công nghệ, hành chính; xử lý quyết liệt ngăn chặn vi phạm; tăng cường giáo dục, thông tin, tuyên truyền; tăng cường phối hợp, hiệp đồng giữa các cơ quan, địa phương; có giải pháp đẩy mạnh nuôi trồng thủy hải sản để hạn chế đánh bắt; thúc đẩy sản xuất kinh doanh, tạo sinh kế cho ngư dân chuyển đổi nghề. Công tác hoàn thiện quy định pháp luật chống khai thác IUU, quản lý đội tàu, truy xuất nguồn gốc hải sản cơ bản đáp ứng yêu cầu. Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao đã ban hành Nghị quyết số 04 năm 2024 quy định xử lý hình sự với một số hành vi vi phạm khai thác IUU.

Tại phiên họp, Thủ tướng nhấn mạnh quyết tâm gỡ “thẻ vàng” IUU trong năm 2025, thiết lập lại trật tự quản lý đội tàu cá đúng luật, chặt chẽ, nghiêm minh, phát triển ngành thủy sản, nghề cá đánh bắt xa bờ bền vững, an toàn, lâu dài, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân vùng biển; bảo vệ hình ảnh, uy tín, danh dự của đất nước, con người, dân tộc Việt Nam. Thủ tướng một lần nữa nhấn mạnh cả hệ thống chính trị phải vào cuộc, người đứng đầu các cấp chịu trách nhiệm trong xử lý, gỡ “thẻ vàng” IUU. Bộ NN&MT được giao chuẩn bị báo cáo tiến độ với EC, tổ chức đoàn công tác làm việc, tuân thủ luật pháp quốc tế và cam kết của Việt Nam; phối hợp các cơ quan kiểm tra, chấn chỉnh địa phương xử lý dứt điểm vi phạm IUU. Bộ Quốc phòng tăng cường kiểm soát tàu cá, tuần tra và xử lý nghiêm trường hợp vi phạm. Cơ quan công an điều tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm có dấu hiệu hình sự. Các tỉnh, thành ven biển xử lý triệt để tàu cá vi phạm IUU, giám sát chặt hoạt động ra vào cảng và truy xuất nguồn gốc. Các hiệp hội ngành hàng, DN tuyệt đối không thu mua, chế biến, xuất khẩu thủy sản có nguồn gốc IUU.

Một công việc quan trọng khác là cần tiếp tục làm tốt công tác vận động, tuyên truyền, phổ biến quy định chống khai thác IUU đến ngư dân ven biển và các tổ chức, cá nhân có liên quan. Khi mà bản thân mọi ngư dân ý thức được vấn đề và tuân thủ các quy định chống khai thác IUU, thì cùng với tổng thể các giải pháp trên, nhất định “thẻ vàng” IUU sẽ sớm được tháo gỡ.

Huỳnh Ngọc Hiếu