Phát triển xanh là động lực chính cho đất nước thịnh vượng

Thực hiện Chỉ thị số 45-CT/TW và Thông báo Kết luận số 48-TB/TW của Bộ Chính trị, các dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng đã được công bố rộng rãi để lấy ý kiến đóng góp của cán bộ, đảng viên và Nhân dân, PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng (thành viên Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam) đánh giá cao sự chuẩn bị công phu, đổi mới trong các dự thảo văn kiện.

PGS.TS Bùi Thị An cho rằng, văn kiện đã bao quát toàn diện chính trị, kinh tế, xã hội, môi trường với tinh thần phát triển bền vững và khát vọng đưa đất nước tiến lên hiện đại, tự cường.

Việc dự thảo Báo cáo chính trị dành một phần quan trọng cho nội dung “hoàn thiện đồng bộ thể chế, phát triển nhanh và bền vững” là bước tiến lớn về tư duy phát triển.

“Đặc biệt, văn kiện đã gắn liền phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường, nhấn mạnh mô hình kinh tế xanh, phát triển xanh, hướng tới tương lai bền vững - đó là tầm nhìn chiến lược rất đáng ghi nhận”, bà An nhấn mạnh.

PGS.TS Bùi Thị An cho rằng, phát triển xanh phải được hiểu một cách toàn diện với bốn cấu phần: kinh tế xanh, quản trị xanh, công nghệ xanh và xã hội xanh.

Theo bà, kinh tế xanh là sản xuất và tiêu dùng thân thiện với môi trường, tiết kiệm tài nguyên; quản trị xanh là quy hoạch, thể chế và quản lý tài nguyên minh bạch, hiệu quả; công nghệ xanh là lựa chọn công nghệ giảm phát thải, hướng tới trung hòa carbon; còn xã hội xanh gắn liền với chất lượng sống, giáo dục, y tế và hạnh phúc con người.

“Phải coi kinh tế tuần hoàn là mục tiêu rõ ràng trong văn kiện. Có kinh tế tuần hoàn, chúng ta mới giảm phát thải, tiết kiệm tài nguyên, tăng nguồn thu ngân sách và phát triển bền vững. Đây không chỉ là vấn đề môi trường, mà còn là bài toán kinh tế quốc gia”, bà An nhấn mạnh.

PGS.TS Bùi Thị An đặc biệt lưu ý: Môi trường phải là một trụ cột xuyên suốt trong chiến lược phát triển.

“Không thể tiếp tục tư duy ‘đánh đổi môi trường để lấy tăng trưởng’. Đảng, Nhà nước và Quốc hội đã có chủ trương và chính sách rõ ràng, nhưng điều quan trọng là cụ thể hóa bằng trách nhiệm, cơ chế và giám sát rõ ràng. Ai chịu trách nhiệm khi để xảy ra ô nhiễm, ai giám sát mục tiêu phát triển xanh?”, bà nói.

Bà cũng cho rằng cần tiếp cận các vấn đề dân sinh, đô thị như ùn tắc, úng ngập, ô nhiễm không khí dưới góc nhìn phát triển kinh tế xanh. “Muốn có phương tiện giao thông xanh thì phải có hạ tầng xanh đồng bộ, phát thải thấp. Nếu không, chúng ta khó đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 như cam kết tại COP26”, bà phân tích.

Từ đó, bà đề nghị nội dung về môi trường, giao thông xanh, phát triển bền vững phải được cụ thể hóa thành chủ trương trong Văn kiện Đại hội và kế hoạch hành động rõ ràng ở từng cấp, từng địa phương, gắn với lộ trình thực hiện đến năm 2030. "Nếu không có lộ trình và trách nhiệm rõ ràng, chúng ta sẽ khó đạt được những cam kết phát triển bền vững đã đặt ra", bà An lưu ý.

Theo PGS.TS Bùi Thị An, một trong những điểm cần tiếp tục nhấn mạnh trong văn kiện là vai trò của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam, cùng đó là chuyển đổi số hướng tới phát triển bền vững.

Đây chính là nguồn lực của quốc gia, là nền tảng để Việt Nam đi tới tự lực, tự cường. Không thể phát triển nếu phụ thuộc vào công nghệ, tri thức từ bên ngoài.

Bà đề nghị bổ sung rõ hơn các cơ chế cụ thể để thu hút và giữ chân người tài, nhất là trong lĩnh vực khoa học - công nghệ. Nếu chỉ dừng ở mức nêu nguyên tắc thì khó thực hiện. Cần có cơ chế cụ thể để thu hút nhân tài, tạo môi trường làm việc tốt, đánh giá công bằng và đãi ngộ tương xứng.

Một điểm đáng chú ý trong góp ý của PGS.TS Bùi Thị An là vai trò của nữ trí thức và trí thức trẻ trong phát triển khoa học - công nghệ. Bà đề nghị, cần có chỉ tiêu cụ thể hoặc cam kết chính trị rõ ràng để họ được tham gia vào các cơ quan hoạch định chính sách, Hội đồng đổi mới sáng tạo quốc gia.

“Trí thức trẻ là nguồn lực năng động, được đào tạo bài bản. Cần tạo cơ chế để họ được cống hiến, có tiếng nói trong các cơ quan hoạch định chính sách và đổi mới sáng tạo”, bà An góp ý.

Thiên Tuấn