Phí giữ chỗ tuyển sinh lớp 10 trường tư thục: Đặt lợi ích người học lên hàng đầu

Học sinh Hà Nội trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 năm học 2024 - 2025. Ảnh minh họa: INT

Với khoản phí giữ chỗ do một số trường tư thục đặt ra, các chuyên gia cho rằng, dù với bất kỳ mục đích nào cần đặt lợi ích của học sinh lên trên hết. Điều này không chỉ đảm bảo sự minh bạch và công bằng, mà còn tránh gây ra bức xúc trong phụ huynh.

“Đến hẹn lại lên”

Hà Nội hiện có hơn 100 trường phổ thông ngoài công lập và góp phần giảm áp lực về tuyển sinh đầu cấp cho hệ thống trường THPT công lập của Thủ đô. Dù vậy, khi công bố phương án tuyển sinh, ngoài học phí và các khoản thu liên quan đến học liệu, nhiều trường vẫn đưa ra một số khoản khác như phí giữ chỗ, đặt cọc… dao động từ vài triệu tới vài chục triệu đồng khiến nhiều người bất ngờ.

Theo đó, tại Trường Dwight Hà Nội, phụ huynh phải nộp phí tuyển sinh 9,8 triệu đồng, phí nhập học 28,8 triệu đồng và cọc học phí 30 triệu đồng. Ba khoản này không hoàn lại và không chuyển nhượng. Riêng phí đảm bảo 45 triệu đồng sẽ được hoàn trả nếu học sinh tốt nghiệp ở trường, hoặc thông báo rút hồ sơ bằng văn bản tối thiểu 60 ngày trước ngày học cuối.

Tương tự, Trường Newton (Bắc Từ Liêm, Hà Nội) quy định phí đặt chỗ 12 triệu đồng, được hoàn trả vào các khoản đóng phí của năm học nếu học sinh theo học. Trường Quốc tế Nhật Bản có phí nhập học 25 triệu đồng và tiền đặt cọc 20 triệu đồng; phí nhập học không hoàn và không chuyển nhượng, tiền cọc được hoàn trả với điều kiện tương tự Trường Dwight Hà Nội…

Có con đang học lớp 9 tại quận Nam Từ Liêm, chị Nguyễn Thị Lanh cho biết: “Do sức học của con chỉ ở mức khá nên tôi tính trước phương án nếu trượt trường công thì còn cơ hội vào trường tư. Tôi tìm hiểu và quyết định đặt cọc 15 triệu đồng phí giữ chỗ cho chắc. Trong bối cảnh thiếu trường công lập mà sĩ số học sinh tăng, không đủ chỗ học thì đây là phương án hợp lý”.

Chia sẻ từ lãnh đạo một trường tư thục ở Hà Nội cho biết, sở dĩ các trường đưa ra khoản phí giữ chỗ nhằm mục đích hạn chế tỷ lệ ảo trong tuyển sinh. Điều này cũng giúp các gia đình có trách nhiệm và cân nhắc kỹ hơn trước khi lựa chọn nộp hồ sơ cho con, tránh tình trạng “đứng núi này, trông núi nọ” gây khó khăn cho các trường.

Cũng theo vị này, phí đặt cọc hay giữ chỗ là khoản thu mang tính thỏa thuận giữa phụ huynh và nhà trường và đã tồn tại nhiều năm qua. Đây thực chất là phí cơ hội nếu phụ huynh muốn con có chỗ học như ý hoặc thêm phương án dự phòng trong trường hợp không đỗ vào lớp 10 THPT công lập.

TS Lê Viết Khuyến - Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam. Ảnh: NVCC

Hài hòa lợi ích

Đứng trước tình trạng phí giữ chỗ được một số trường đẩy lên cao trong thời gian qua, nhiều ý kiến cho rằng, các trường tư thục hoạt động theo cơ chế tự chủ và được quyền đưa ra mức phí giữ chỗ nhưng phải phù hợp. Nếu loại phí này chưa có trong quy định thì cơ quan quản lý cần nghiên cứu để đưa vào nhằm tránh những bức xúc từ người dân.

Thầy Nguyễn Quang Tùng - Hiệu trưởng Trường THCS & THPT M.V.Lômônôxốp (Nam Từ Liêm, Hà Nội) trao đổi, giống như năm ngoái, năm nay nhà trường không có phí giữ chỗ. Tiền đóng nhập học đầu năm nếu phụ huynh rút hồ sơ thì có đơn xin rút sẽ được trả lại tiền. Nhà trường cũng khuyến cáo phụ huynh cân nhắc kỹ, tránh việc nộp hồ sơ rồi lại rút ra sẽ khiến nhiều học sinh muốn vào học không có cơ hội cũng như công tác tuyển sinh của trường bị ảo quá nhiều.

Đề cập tới vấn đề này tại 1 hội nghị của ngành Giáo dục Thủ đô, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội Trần Thế Cương cho rằng, việc một số trường tư thục thu phí giữ chỗ, đặt cọc với phụ huynh khi tuyển sinh đầu cấp là thiếu nhân văn và mất đi tính mô phạm trong nhà trường. Các trường không nên thu phí giữ chỗ và tạo điều kiện tối đa cho cha mẹ nếu muốn rút hồ sơ của học sinh.

Học sinh lớp 11 tại Hà Nội. Ảnh minh họa: Khôi Nguyên

Dưới góc nhìn chuyên gia, TS Lê Viết Khuyến - Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam chia sẻ, đây là vấn đề không mới nhưng mỗi dịp tuyển sinh đầu cấp lại “nóng” trở lại. Ông nhấn mạnh, trong môi trường giáo dục không nên có những khoản phí mang tính “thương mại hóa” như vậy, bởi sẽ ít nhiều làm mất đi tính nhân văn của ngành Giáo dục.

Dù theo phương pháp tuyển sinh nào, các nhà trường vẫn nên tuân thủ nguyên tắc lấy người học làm trung tâm, đặt lợi ích của học sinh lên trên hết. Chúng ta không nên coi giáo dục như “mặt hàng” để mua bán. Bản chất việc thu phí giữ chỗ là thỏa thuận dân sự giữa nhà trường với gia đình học sinh, không nằm trong quy định của pháp luật nên phụ thuộc vào quy tắc ứng xử mỗi nhà trường.

“Về góc độ quản lý, ngành Giáo dục có thể nghiên cứu và ban hành những quy định về ứng xử. Đồng thời đưa ra chế tài xử lý cụ thể, thậm chí có thể hạ/giảm chỉ tiêu tuyển sinh của đơn vị vi phạm quy định”, TS Lê Viết Khuyến đề xuất.

Cho rằng trường tư thục muốn ổn định tuyển sinh, hạn chế thí sinh ảo nên đưa ra phí đặt cọc, TS Nguyễn Tùng Lâm - Phó Chủ tịch Hội Tâm lý giáo dục Việt Nam đồng thời bày tỏ: Phụ huynh cần chia sẻ với nhà trường nhưng ngược lại, nhà trường cần thông cảm với phụ huynh và đưa ra mức thu phù hợp tình hình kinh tế nói chung.

Hiện, khoản phí này chưa có trong quy định, mà do thỏa thuận giữa nhà trường và phụ huynh. Do đó, cần sự vào cuộc có trách nhiệm của Sở GD&ĐT Hà Nội trong công tác quản lý Nhà nước đối với các trường và vì quyền lợi người học. Thậm chí, ngành Giáo dục Thủ đô có thể đưa ra mức thu tối đa mà các trường tư thục được thu để tránh tình trạng thu quá cao, gây khó khăn cho phụ huynh.

Khôi Nguyên