Phía sau cuộc khủng hoảng tồi tệ của chuỗi cung ứng toàn cầu

Những người đàn ông đứng trên một chiếc xe trên con đường bị ngập lụt sau trận mưa lớn ở Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc ngày 23 tháng 7 năm 2021 - Ảnh: REUTERS

Bài liên quan

Mỹ kêu gọi Quad tăng cường chuỗi cung ứng quan trọng

Chuỗi cung ứng toàn cầu bị đe dọa bởi sự cố tắc nghẽn Kênh đào Suez

Mỹ tăng cường đàm phán với Đài Loan để đảm bảo chuỗi cung ứng chip

Ngành vận tải đình trệ

Theo các công ty, nhà kinh tế và chuyên gia vận chuyển, các sự kiện đã thúc đẩy chuỗi cung ứng toàn cầu tiến tới điểm phá vỡ, đe dọa dòng chảy nguyên liệu thô, phụ tùng và hàng tiêu dùng.

Biến thể Delta của virus Corona đã tàn phá các khu vực của châu Á và khiến nhiều quốc gia cắt đứt quyền tiếp cận đất liền của các thủy thủ. Điều đó khiến các thuyền trưởng không thể luân chuyển các thủy thủ đoàn mệt mỏi và khoảng 100.000 thuyền viên bị mắc kẹt trên các vịnh sau những một thời gian lênh đênh trên đại dương. Cảnh ngộ này đang tái hiện kịch bản về năm 2020 với đỉnh điểm của các vụ “khóa tàu”.

“Chúng tôi không còn ở trên đỉnh của cuộc khủng hoảng thay đổi thuyền viên thứ hai nữa, chúng tôi đang ở trong một cuộc khủng hoảng khác”, Guy Platten, Tổng thư ký của Phòng Vận chuyển Quốc tế, ngậm ngùi chia sẻ với Reuters. "Đây là thời điểm nguy hiểm đối với chuỗi cung ứng toàn cầu".

Nên nhớ, các tàu vận chuyển khoảng 90% thương mại của thế giới, cuộc khủng hoảng thủy thủ đoàn đang làm gián đoạn nguồn cung cấp mọi thứ từ dầu mỏ, quặng sắt đến thực phẩm và đồ điện tử.

Hãng vận tải container của Đức Hapag Lloyd mô tả tình hình là "cực kỳ khó khăn".

"Sức chứa của tàu thuyền rất khan hiếm, container rỗng khan hiếm và tình hình hoạt động tại một số cảng và nhà ga không thực sự cải thiện", họ cho biết. "Chúng tôi cho rằng điều này có thể sẽ kéo dài sang quý IV, nhưng rất khó dự đoán".

Trong khi đó, những đợt lũ lụt chết người ở các nền kinh tế lớn như Trung Quốc và Đức đã tiếp tục phá vỡ các đường cung cấp toàn cầu vốn vẫn chưa phục hồi sau làn sóng đầu tiên của đại dịch, ảnh hưởng hàng nghìn tỷ đô la hoạt động kinh tế phụ thuộc vào họ.

Các nhà hoạch định chính sách cho biết lũ lụt ở Trung Quốc đang hạn chế việc vận chuyển than từ các khu vực khai thác như Nội Mông và Sơn Tây, cũng như các nhà máy điện cần nhiên liệu để đáp ứng nhu cầu cao điểm vào mùa hè.

Tại Đức, việc vận chuyển hàng hóa bằng đường bộ đã chậm lại đáng kể. Theo dữ liệu từ nền tảng theo dõi chuỗi cung ứng FourKites, trong tuần từ ngày 11/7 đến 17/7, khối lượng các chuyến hàng đến muộn đã tăng 15% so với tuần trước.

Nick Klein, Phó chủ tịch phụ trách bán hàng và tiếp thị ở Trung Tây của công ty vận tải hàng hóa và hậu cần Đài Loan OEC Group, cho biết các công ty đang tranh giành để giải phóng hàng hóa chất đống ở châu Á và tại các cảng của Hoa Kỳ do khủng hoảng. "Sẽ không có gì rõ ràng cho đến tháng Ba", ông Klein nói.

Tàu container và tàu chở dầu chờ đợi bên ngoài khu phức hợp Cảng Long Beach-Cảng Los Angeles, ở Los Angeles, California, Hoa Kỳ, trong bối cảnh đại dịch COVID-19 bùng phát - Ảnh: REUTERS

Các hãng sản xuất ô tô khốn đốn

Các ngành sản xuất đang quay cuồng, trong đó các nhà sản xuất ô tô một lần nữa trải qua nỗi khốn khổ khi bị buộc phải ngừng sản xuất vì sự gián đoạn do dịch COVID-19 bùng phát. Toyota Motor Corp cho biết trong tuần này họ đã phải tạm dừng hoạt động tại các nhà máy ở Thái Lan và Nhật Bản vì họ không thể mua được phụ tùng.

Stellantis đã tạm ngừng sản xuất tại một nhà máy ở Anh vì một số lượng lớn công nhân phải cách ly để ngăn chặn sự lây lan của virus Corona.

Ngành công nghiệp sản xuất ô tô đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi tình trạng thiếu chất bán dẫn trên toàn cầu trong năm nay, chủ yếu từ các nhà cung cấp châu Á. Đầu năm nay, ngành công nghiệp ô tô nhất trí rằng cuộc khủng hoảng nguồn cung chip sẽ giảm bớt vào nửa cuối năm 2021, nhưng giờ đây, một số giám đốc điều hành cấp cao cho biết điều đó sẽ tiếp tục kéo dài đến năm 2022.

Một giám đốc điều hành tại một nhà sản xuất phụ tùng ô tô Hàn Quốc, nơi cung cấp cho Ford, Chrysler và Rivian, chia sẻ rằng chi phí nguyên liệu thô cho thép được sử dụng trong tất cả các sản phẩm của họ đã tăng một phần do chi phí vận chuyển hàng hóa cao hơn.

"Mặc dù chúng tôi đang cố gắng giữ cho chi phí của mình ở mức thấp, nhưng đó là một thách thức rất lớn. Nó không chỉ là chi phí nguyên vật liệu tăng mà giá vận chuyển container cũng tăng chóng mặt", ông bày tỏ.

Nhà sản xuất thiết bị gia dụng lớn nhất châu Âu, Electrolux, đã cảnh báo trong tuần này về các vấn đề cung cấp linh kiện ngày càng tồi tệ làm cản trở hoạt động sản xuất. Domino's Pizza cho biết sự gián đoạn chuỗi cung ứng đang ảnh hưởng đến việc cung cấp các thiết bị cần thiết để xây dựng các cửa hàng.

Tàu chở dầu bên ngoài khu phức hợp Cảng Long Beach-Cảng Los Angeles, California, Mỹ - Ảnh: Reuters

Mỹ và Trung Quốc vật lộn với thách thức

Các chuỗi cung ứng khó khăn đang ảnh hưởng đến cả Hoa Kỳ và Trung Quốc, những động lực kinh tế của thế giới cùng chiếm hơn 40% sản lượng kinh tế toàn cầu. Điều này có thể dẫn đến suy thoái kinh tế toàn cầu, cùng với việc tăng giá đối với tất cả các loại hàng hóa và nguyên liệu thô.

Dữ liệu của Hoa Kỳ đưa ra hôm thứ Sáu (23/7) trùng khớp với quan điểm ngày càng tăng rằng tăng trưởng sẽ chậm lại trong nửa cuối năm, sau khi quý thứ hai bùng nổ được thúc đẩy bởi thành công ban đầu trong các nỗ lực tiêm chủng.

Chris Williamson, chuyên gia kinh tế trưởng tại IHS Markit, cho biết: “Các vấn đề về công suất ngắn hạn vẫn là mối quan tâm, hạn chế sản lượng ở nhiều công ty sản xuất và dịch vụ trong khi đồng thời đẩy giá cao hơn khi cầu vượt cung”.

Tình trạng hoạt động của các công ty Mỹ đã giảm xuống mức thấp nhất trong 4 tháng vào tháng này khi các doanh nghiệp phải đối mặt với tình trạng thiếu nguyên liệu và lao động, vốn là nguyên nhân dẫn đến lạm phát.

Đó là một câu hỏi hóc búa không mong muốn đối với Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ ở cuộc họp vào tuần tới chỉ sáu tuần sau khi bỏ tham chiếu đến đại dịch virus Corona như một gánh nặng đối với nền kinh tế.

Biến thể Delta đã buộc các ngân hàng khác phải xem xét trang bị lại các chính sách của họ khi đang thúc đẩy sự bùng phát số ca nhiễm mới ở Mỹ trong bối cảnh lạm phát đang tăng cao hơn kỳ vọng.

Theo các công ty trong ngành vận tải, các cảng trên toàn cầu đang phải hứng chịu sự ứ đọng hàng hóa chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ. Hiệp hội Cảng và vận tải biển Trung Quốc hôm thứ Tư (21/7) cho biết khả năng vận chuyển hàng hóa tiếp tục bị thắt chặt.

"Ngành công nghiệp sản xuất của Đông Nam Á, Ấn Độ và các khu vực khác bị ảnh hưởng bởi sự bùng phát trở lại của dịch bệnh, khiến một số đơn đặt hàng đổ sang Trung Quốc", họ nói.

Union Pacific, một trong hai nhà khai thác đường sắt lớn vận chuyển hàng hóa từ các cảng Bờ Tây Hoa Kỳ vào nội địa, đã áp đặt lệnh tạm ngừng vận chuyển hàng hóa trong 7 ngày vào cuối tuần trước, bao gồm cả hàng tiêu dùng, đến một trung tâm Chicago, nơi các xe tải nhận hàng.

Các chuyên gia cho biết, nỗ lực nhằm giảm bớt "tình trạng tắc nghẽn đáng kể" ở Chicago, sẽ gây áp lực lên các cảng ở Los Angeles, Long Beach, Oakland và Tacoma.

Một cuộc tấn công mạng vào các cảng container ở Cape Town và Durban của Nam Phi trong tuần này tiếp tục làm tăng thêm sự gián đoạn tại các nhà ga.

Những thông tin tồi chưa đó chưa dừng lại khi tại Anh, ứng dụng y tế chính thức yêu cầu hàng trăm nghìn công nhân cách ly sau khi tiếp xúc với người nhiễm COVID-19, dẫn đến việc các siêu thị cảnh báo nguồn cung thiếu hụt và một số trạm xăng dầu đóng cửa.

Khi thế giới bước vào giai đoạn hội nhập và toàn cầu hóa ở mức cao, các nền kinh tế tạo ra sự kết nối ngày càng chặt chẽ và phụ thuộc lẫn nhau. Chỉ cần một vài khâu trục trặc trong chuỗi cung ứng toàn cầu, điều này có thể làm đình trệ toàn bộ nền kinh tế thế giới.

Lúc này, không chỉ đại dịch COVID-19, các thảm họa thiên nhiên như lũ lụt, cháy rừng và những sự cố khác đang làm gia tăng thêm thách thức, đe dọa phá vỡ chuỗi cung ứng toàn cầu. Một thảm kịch mới có thể tái hiện như cách đây 1 năm khi cả thế giới gần như “đứng im” bởi cách lệnh phong tỏa và hạn chế COVID-19.

Phan Nguyên