Phó Chủ tịch Quốc hội: Cần dự án 'ra tấm, ra món' cho sông Tô Lịch

Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều nay tiếp tục họp phiên thứ 49 cho ý kiến báo cáo giám sát chuyên đề về thực hiện bảo vệ môi trường kể từ khi luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành.

Trình bày báo cáo tóm tắt kết quả giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết công tác tổ chức thực hiện luật Bảo vệ môi trường năm 2020 vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập.

Một số quy định của Luật Bảo vệ môi trường chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, thiếu đồng bộ với các luật khác. Nhiều văn bản hướng dẫn thi hành còn chậm, nhất là về thị trường carbon, lộ trình chuyển đổi phương tiện giao thông, kế hoạch kinh tế tuần hoàn. Nhiều địa phương ban hành chậm quy định thuộc thẩm quyền, nhất là về phân loại rác tại nguồn, giá dịch vụ thu gom, xử lý.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy. Ảnh: Quốc hội

Việc xử lý ô nhiễm môi trường ở một số nơi chưa kịp thời, đặc biệt ô nhiễm không khí, nước tại các đô thị lớn và lưu vực sông còn diễn biến phức tạp. Hạ tầng thu gom, xử lý nước thải đô thị, chất thải rắn còn lạc hậu, hình thức chôn lấp chiếm tỷ lệ cao.

Đoàn giám sát nêu dẫn chứng về một số đoạn sông, tập trung tại khu vực đông dân cư, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, làng nghề trên lưu vực sông Cầu, sông Nhuệ, sông Đáy, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải.

Cũng theo đoàn giám sát, công tác phân loại rác tại nguồn triển khai chậm, hạ tầng tái chế chất thải đặc thù còn hạn chế. Nhiều địa phương còn đơn thư khiếu nại, tố cáo liên quan bảo vệ môi trường có vụ việc phức tạp gây mất trật tự...

Phát biểu ý kiến, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh đề nghị báo cáo giám sát cần có câu trả lời về thực trạng ô nhiễm đô thị, đặc biệt là tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội, TPHCM.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh. Ảnh: Quốc hội

Ông cho rằng phải trả lời câu hỏi là nguồn phát thải ở các đô thị hiện nay là từ đâu và thực trạng ra sao.

"Phát thải từ công nghiệp, từ bụi xây dựng thế nào? Phát thải từ các loại khí thải phương tiện giao thông ra sao?" - ông Vinh đặt câu hỏi và đề nghị phải nhìn rõ thực trạng thì mới có giải pháp cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội, TPHCM như kiến nghị.

Về xử lý rác thải rắn, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội nêu thực tế, việc xử lý rác ở các đô thị lớn đã có tiến bộ nhưng vẫn còn bất cập. Các nhà máy xử lý rác ở Nam Sơn (Hà Nội) hay Đa Phước (TPHCM) dù là cơ sở lớn nhưng vẫn gặp khó khăn trong xử lý chất thải rắn. Ở nông thôn, biện pháp phổ biến vẫn là gom lại đốt, nhưng nếu không có công nghệ đảm bảo thì đốt rác lại gây ô nhiễm.

Còn Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho biết hiện mới xử lý được 18% nước thải đô thị, tức là hơn 80% còn xả thẳng ra môi trường gây ô nhiễm. Xử lý nước thải đô thị là vấn đề lớn, cần phải có những dự án “ra tấm, ra món” để cải thiện môi trường cho các đô thị.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh phát biểu ý kiến. Ảnh: Quốc hội

Phó Chủ tịch Quốc hội dẫn chứng về sông Tô Lịch ở Hà Nội. Đây là con sông ô nhiễm nhiều năm nhưng chưa có dự án đủ tầm để cải tạo lại, trong khi thành phố đã từng đầu tư nhiều tuyến đường vành đai, hạ tầng chiến lược.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cân nhắc một dự án thí điểm làm “ra tấm, ra món” để cải tạo môi trường cho sông Tô Lịch, có thể học hỏi kinh nghiệm như suối Cheonggyecheon của Hàn Quốc.

Sông Tô Lịch đoạn Giáp Nhất - Ngã Tư Sở - Vương Thừa Vũ. Ảnh: Thạch Thảo

Đồng thời, bà cũng đề nghị hướng tới các công nghệ xử lý rác thải rắn hiện đại hơn thay cho công nghệ xử lý rác “chôn lấp hợp vệ sinh” như hiện nay. Bà nêu kinh nghiệm thực tế tại Séc, rác thải không chỉ được đốt để phát điện mà còn tạo ra sản phẩm là gạch xây dựng. Trong khi đó, tại Việt Nam, rác thải vẫn chủ yếu được đốt và chôn lấp.

Theo bà Thanh, hiện cả nước mới có 5 nhà máy đốt rác phát điện, Chính phủ có thể chọn một số thành phố lớn để đầu tư các nhà máy xử lý rác hiện đại, không chỉ phát điện mà còn tạo ra các sản phẩm khác từ rác, như vật liệu xây dựng…

Trần Thường