Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải chủ trì cuộc làm việc với Bộ Công thương về phát triển năng lượng

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu tại cuộc làm việc. Ảnh: Hồ Long

Cùng dự cuộc làm việc có các Ủy viên Trung ương Đảng: Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy - Phó Trưởng Đoàn thường trực Đoàn giám sát; Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên.

Tham dự còn có các thành viên Đoàn giám sát; đại diện Kiểm toán Nhà nước, các Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường, Ngân hàng Nhà nước, Thanh tra Chính phủ; đại diện UBND một số tỉnh, thành phố; đại diện lãnh đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam…

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu tại cuộc làm việc. Ảnh: Hồ Long

Tích cực chuyển đổi ngành năng lượng sang cơ chế thị trường

Báo cáo với Đoàn giám sát, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết: Trong giai đoạn 2016-2021, công tác cung cấp điện cơ bản đáp ứng đủ yêu cầu phá triển kinh tế - xã hội với chất lượng ngày càng được cải thiện. Công nghiệp khai thác dầu khí tăng cao, hình thành được một số cơ sở lọc hóa dầu quy mô lớn. Đã đầu tư xây dựng nhiều dự án mỏ than có công suất lớn; sản lượng khai thác than thương phẩm tăng; thủy điện phát triển nhanh, gần đây điện gió và điện mặt trời bắt đầu phát triển với tốc độ cao. Đầu tư xây dựng hạ tầng cung cấp điện có sự phát triển mạnh mẽ, là điều kiện quan trọng cho việc bảo đảm an ninh cung ứng điện. Đưa điện lưới quốc gia tới hầu hết mọi miền của đất nước, kể cả vùng sâu, vùng xa, biên cương, hải đảo. Đặc biệt, đã tích cực thực hiện chuyển đổi ngành năng lượng sang hoạt động theo cơ chế thị trường; huy động được nguồn lực lớn cho đầu tư phát triển với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế, nòng cốt là các doanh nghiệp nhà nước.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, giai đoạn 2016-2021, tổng cung cấp năng lượng sơ cấp tăng trưởng bình quân 8,7%/năm. Tổng tiêu thụ năng lượng cuối cùng tăng trưởng khá nhanh, bình quân 7,9%/năm giai đoạn 2015-2019, đạt mức 64,542 triệu tấn dầu quy đổi vào năm 2019. Do ảnh hưởng của đại dịch, tăng trưởng tổng tiêu thụ năng lượng cuối cùng của năm 2020 so với năm trước đó chỉ còn 2,28%, đạt giá trị 66.014 triệu tấn dầu quy đổi.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy phát biểu tại cuộc làm việc. Ảnh: Hồ Long

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng chỉ ra những thách thức trong quá trình đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia như: Các nguồn cung trong nước không đủ đáp ứng yêu cầu, phải nhập khẩu năng lượng ngày càng lớn; trữ lượng xác minh các nguồn năng lượng sơ cấp truyền thống có khả năng khai thác không lớn, năng lượng, trữ lượng xác minh các nguồn năng lượng sơ cấp truyền thống có khả năng khai thác không lớn, năng lực sản xuất, phân phối và khả năng dự phòng năng lượng trong nước còn hạn chế, theo đó việc tự chủ nguồn cung năng lượng trong nước là thách thức lớn; nhiều dự án điện bị chậm so với quy hoạch, kế hoạch; một số chỉ tiêu bảo đảm an ninh năng lượng đang biến động theo chiều hướng bất lợi.

Bộ Công thương kiến nghị cần điều chỉnh, sửa đổi một số nội dung của Luật Điện lực để phù hợp với bối cảnh phát triển mới của ngành điện lực nói chung và năng lượng xanh, sạch nói riêng đạt được hiệu quả theo yêu cầu, phù hợp với thực tiễn, đồng thời, cần có đánh giá, xây dựng các tiêu chí xác định lĩnh vực được ưu đãi, luật hóa việc phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam làm tiền đề thúc đẩy phát triển bền vững, thu hút được các nguồn lực trong và ngoài nước tham gia phát triển điện lực.

Các thành viên Đoàn giám sát đánh giá cao Bộ Công thương đã chuẩn bị hai cáo cáo đầy đủ và tóm tắt đều cơ bản bám sát đề cương của Đoàn giám sát và đã mạnh dạn đề cập nhiều vấn đề trong thực hiện các chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng trong giai đoạn 2016 – 2021. Các thành viên Đoàn giám sát cũng ghi nhận, trong thời gian qua, Bộ Công thương đã rất cố gắng, nỗ lực trong công tác tham mưu cho Đảng, Nhà nước ban hành các chủ trương, chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng; tổ chức thực hiện tổ chức triển khai theo đúng chức năng, nhiệm vụ được giao, qua đó góp phần phát triển bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, ổn định kinh tế vĩ mô, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu tại cuộc làm việc. Ảnh: Hồ Long

Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, Báo cáo của Bộ Công thương chưa chỉ rõ cụ thể chồng chéo, bất cập ở văn bản pháp luật nào; có nằm ở những dự án luật sửa đổi, bổ sung đang được trình ra Quốc hội hay không; trách nhiệm của Bộ trong những văn bản quy phạm pháp luật thuộc trách nhiệm xây dựng và ban hành của mình… Các ý kiến này đề nghị, Bộ Công thương cần xây dựng Danh mục về các văn bản quy phạm pháp luật có những hạn chế, bất cập, mâu thuẫn, chồng chéo, cần sửa đổi, bổ sung, xây dựng mới, trong đó bao gồm luật, nghị định, quyết định của Thủ tướng Chính phủ, thông tư của Bộ trưởng; nêu rõ quan điểm của Bộ về xây dựng Luật Năng lượng tái tạo hay đưa vào điều chỉnh tại dự án Luật Điện lực (sửa đổi) đối với ngành năng lượng mới này; đánh giá cơ chế, chính sách về kinh tế năng lượng, cũng như tài chính năng lượng … Đồng thời, cung cấp Danh mục về các dự án trọng điểm năng lượng ảnh hưởng đến an ninh năng lượng quốc gia hiện nay chậm tiến độ, khó khăn, vướng mắc, có sai phạm, dừng hoạt động …

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã giải trình, làm rõ các vấn đề được thành viên Đoàn giám sát quan tâm.

Quang cảnh cuộc làm việc. Ảnh: Hồ Long

Phải rành mạch về trách nhiệm quản lý Nhà nước

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải khẳng định, Đoàn giám sát ghi nhận và sẽ nghiêm túc nghiên cứu các ý kiến, kiến nghị của Bộ Công Thương về điều chỉnh một số nội dung của các luật, chính sách trong phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Bộ Công thương tiếp tục hoàn thiện Báo cáo theo hướng có so sánh giữa giai đoạn trước khi tiến hành giám sát để nêu bật vấn đề an ninh năng lượng cho thời kỳ từ năm 2011 - 2016, từ năm 2016 - 2021 và từ năm 2021 đến nay đã hoàn thành được những mục tiêu nào trong các mục tiêu tại Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; những vấn đề tồn tại, hạn chế trong giai đoạn giám sát cần được báo cáo rõ đến nay đã được giải quyết theo hướng nào; cập nhật việc thực hiện Quy hoạch điện VIII, một số vấn đề được người dân, doanh nghiệp quan tâm…; làm rõ những tiềm năng và thế mạnh của Việt Nam trong phát triển năng lượng.

Các đại biểu tham dự cuộc làm việc. Ảnh: Hồ Long

Nhấn mạnh dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ đi vào các giải pháp, kiến nghị cụ thể, nêu mốc thời gian thực hiện rõ ràng, Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý, Bộ Công thương cần xác định rõ trách nhiệm quản lý của Bộ về một số dự án, một số tồn tại trong lĩnh vực phát triển năng lượng thời gian qua; phải "cắt khúc" giai đoạn Bộ Công thương chịu trách nhiệm quản lý với các doanh nghiệp, dự án có tồn tại, hạn chế và giai đoạn chuyển sang Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước thực hiện, để rành mạch về trách nhiệm của Bộ, các cơ quan liên quan.

Ghi nhận các ý kiến đóng góp tâm huyết, thẳng thắn của các thành viên Đoàn giám sát đối với việc thực hiện chính sách pháp luật năng lượng trong thời gian qua, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, các thành viên Đoàn giám sát tiếp tục phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm, chủ động nghiên cứu các thông tin, tài liệu về đề xuất các giải pháp cụ thể, góp ý kỹ lưỡng, hoàn thiện dự thảo Báo cáo kết quả giám sát với chất lượng cao nhất trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Thanh Hải