Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh dự Hội nghị Thường trực Hội đồng Dân tộc mở rộng

Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn chủ trì Hội nghị.

Tham dự Hội nghị có các Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc và các Ủy viên là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Hội đồng Dân tộc; đại diện Thường trực các Ủy ban Kinh tế và Tài chính, Pháp luật và Tư pháp, Văn hóa và Xã hội...

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh dự Hội nghị Thường trực Hội đồng Dân tộc mở rộng

Về phía Chính phủ có: Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Y Vinh Tơr, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng.

Phải nổi bật được tính mới, tính đặc thù của giai đoạn 2026 - 2035

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh thống nhất với việc hợp nhất 3 Chương trình mục tiêu quốc gia (nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi) thành một Chương trình, nhằm tạo "cú hích" mạnh hơn nữa để thúc đẩy việc triển khai thực hiện các Chương trình.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh phát biểu

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan tiếp tục phối hợp và làm rõ phạm vi của chương trình theo hướng xác định rõ trục mục tiêu trung tâm, tránh gộp cơ học; rõ việc kế thừa các nhiệm vụ, dự án của giai đoạn trước, và có bước chuyển tiếp phù hợp, không làm gián đoạn các nội dung đang triển khai, bám sát định hướng phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tăng cường phối hợp giữa các bộ, ngành, tránh chồng chéo, xung đột về thẩm quyền. Thiết lập hệ thống, quy chế phối hợp xử lý nhanh các vướng mắc, “vướng ở đâu, xử lý ngay ở đó”.

Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cần rút kinh nghiệm từ việc triển khai 3 Chương trình mục tiêu quốc gia trước đây, việc gộp thành một Chương trình chung với quy mô lớn, đối tượng thụ hưởng rộng, cơ chế vận hành khác nhau, đòi hỏi thiết kế cơ chế điều hành và hệ thống phân cấp cho thật thông suốt. Xác định cụ thể nhiệm vụ của cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp và mức độ phân cấp cho địa phương. Đặc biệt là vai trò của cấp xã, phường, rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn phát biểu khai mạc hội nghị

Phó Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, “phải gắn phân cấp với giao quyền. Nếu phân cấp không rõ hoặc thiếu nguồn lực đi kèm, rất dễ dẫn tới ách tắc, lúng túng, dàn trải nguồn lực và chậm tiến độ. Cần phân cấp triệt để cho địa phương quyết định các dự án, chính sách cụ thể, bao gồm cả phân bổ nguồn lực chi tiết. Trung ương (Chính phủ) quyết định nguyên tắc, cơ chế, mục tiêu và định hướng lớn chính sách”.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian phê duyệt, khắc phục tình trạng vốn phân bổ muộn, giải ngân chậm, tinh gọn hệ thống văn bản hướng dẫn.

Quang cảnh hội nghị

Lưu ý đối tượng thụ hưởng theo Tờ trình rất rộng, thực hiện trên địa bàn cả nước, Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần chú trọng tập trung vào vùng lõi nghèo, đưa ra các chỉ tiêu bảo đảm khoa học, phù hợp với bối cảnh, tình hình hiện nay; các chỉ tiêu phải khả thi, đo đếm được, có lộ trình hoàn thành phù hợp với thực tiễn.

“Phải quan tâm những mục tiêu cốt lõi như: thu nhập, hạ tầng thiết yếu, đất ở, đất sản xuất, nhà ở, nước sinh hoạt, chuyển đổi số, giáo dục, y tế”, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Quàng Văn Hương phát biểu

Về nội dung, phải rà soát lại theo hướng tinh gọn, thống nhất và thể hiện rõ tính đặc thù. Chương trình chỉ có thể vận hành hiệu quả khi các hợp phần được thiết kế rành mạch, không chồng chéo. Các nội dung liên quan hạ tầng, giảm nghèo và phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số cần được phân định rõ, đi kèm cơ chế phối hợp cụ thể giữa các bộ, tránh tình trạng mỗi bộ hướng dẫn một phần, gây phân tán đầu mối như giai đoạn trước.

Đối với hợp phần chung, Phó Chủ tịch Quốc hội thẳng thắn, có tới 10 nhóm nhiệm vụ dễ dẫn tới dàn trải, khó quản trị và có nguy cơ lặp lại chính các hoạt động của ba chương trình mục tiêu quốc gia trước đây và các chương trình mục tiêu quốc gia khác. Những nội dung mang tính nhiệm vụ thường xuyên của các bộ, ngành (như hành chính công, pháp luật, bình đẳng giới...) cần được xem xét kỹ có thực sự cần đưa vào Chương trình không hay phải lồng ghép, giản lược để tập trung nguồn lực cho mục tiêu trọng tâm.

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Trần Thị Hoa Ry phát biểu

“Với hợp phần đặc thù, yêu cầu đặt ra là phải làm nổi bật được tính mới, tính đặc thù của giai đoạn 2026 - 2035. Không thể để nội dung bị hiểu là “sao chép” từ Chương trình phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn trước mà thiếu cơ sở cập nhật và đột phá cần thiết”, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu quan điểm.

Bên cạnh đó, Phó Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng, tất cả các thiết kế nội dung phải dựa trên nguyên tắc phân vùng và phù hợp đặc thù vùng miền, nhất là tiêu chí nông thôn mới phải phù hợp với vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Không thể sử dụng một bộ tiêu chí chung cho toàn quốc; càng không thể áp tiêu chí nông thôn mới của vùng đồng bằng cho vùng dân tộc thiểu số, hay dùng tiêu chí miền núi để đánh giá vùng sâu, vùng xa. Nếu không tính đến sự đa dạng về địa hình, điều kiện kinh tế – xã hội và văn hóa của từng vùng, Chương trình sẽ tạo áp lực lớn cho địa phương và khó đạt mục tiêu.

Cần đặc biệt quan tâm đến sinh kế, tạo việc làm, chuyển đổi giống cây trồng, vật nuôi, phù hợp với biến đổi khí hậu, nâng cao hiệu quả kinh tế, tăng thu nhập trên một đơn vị diện tích”.

"Nghị quyết của Quốc hội chỉ nên quy định khung, nguyên tắc chung, từ đó Chính phủ sẽ quy định cụ thể, chi tiết", Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Khắc phục tình trạng phân tán chính sách, nhiều đầu mối quản lý

Trước đó, trong phát biểu khai mạc hội nghị, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn nêu rõ, hội nghị nhằm làm rõ cơ sở thực tiễn, khách quan của việc cần thiết phải tiến hành hợp nhất 3 Chương trình mục tiêu quốc gia thành một Chương trình để phù hợp với yêu cầu tinh gọn bộ máy, lồng ghép nguồn lực, tăng hiệu quả đầu tư, khắc phục những tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra trong giai đoạn trước.

Đồng thời, khắc phục tình trạng phân tán chính sách, nhiều đầu mối quản lý, nhiều văn bản hướng dẫn đối với chính sách trên cùng một địa bàn, góp phần huy động và phân bổ, sử dụng hiệu quả nguồn lực đầu tư vốn đã là trở ngại trong thực hiện các Chương trình giai đoạn 2021-2025.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Võ Văn Hưng phát biểu

Theo Tờ trình đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026 - 2035 do Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng trình bày, việc hợp nhất 3 Chương trình có ý nghĩa hết sức quan trọng, để thực hiện mục tiêu của Đảng và Nhà nước làm cho dân giàu, nước mạnh, người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đây là mục tiêu cao nhất, cần phải thống nhất về mặt nhận thức. Việc tích hợp thành một Chương trình không làm giảm đi các chính sách, mà giúp tập trung hơn vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi trong thời gian tới.

Chương trình thực hiện trong 10 năm, giai đoạn 2026-2035, chia 2 giai đoạn: Giai đoạn I (2026-2030) và Giai đoạn II (2031-2035). Chương trình có hai hợp phần: Các nội dung chung thực hiện trên địa bàn cả nước, gồm 10 nhóm nội dung; Các nội dung đặc thù phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, gồm 5 nhóm nội dung.

Dự kiến tổng nguồn lực thực hiện Chương trình giai đoạn 2026 - 2035 khoảng 2,8 triệu tỷ đồng, trong đó, giai đoạn I (2026-2030), dự kiến tổng nguồn lực huy động thực hiện Chương trình tối thiểu khoảng 1,23 triệu tỷ đồng. Giai đoạn II (2031-2035): Căn cứ kết quả thực hiện của Chương trình giai đoạn 2026-2030, Chính phủ trình Quốc hội quyết định nguồn lực thực hiện Chương trình giai đoạn 2031-2035.

Hoàng Ngọc; Ảnh: Hồ Long