Phó Thủ tướng Lê Thành Long: Có biểu hiện lợi ích nhóm trong xây dựng pháp luật

Năm 2023: 20 văn bản có dấu hiệu vi phạm pháp luật, trái pháp luật

Tham gia chất vấn, đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông) cho biết, qua công tác kiểm tra văn bản của Bộ Tư pháp vẫn phát hiện rất nhiều văn bản có quy định trái pháp luật đã tác động ảnh hưởng nhất định đến đời sống xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và cá nhân.

Đại biểu Dương Khắc Mai chất vấn từ điểm cầu tỉnh Đắk Nông

Tuy nhiên, việc tiến hành xem xét, xử lý trách nhiệm đối với cá nhân, đơn vị liên quan trong quá trình tham mưu, soạn thảo, thẩm định, thẩm tra, ban hành văn bản trái pháp luật mới chỉ dừng lại ở mức phê bình, nhắc nhở. Do đó, đại biểu đề nghị Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết giải pháp căn cơ để khắc phục tình trạng trên gắn với việc thực hiện Quy định số 178 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật?

Trả lời đại biểu, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho biết, theo quy định của pháp luật hiện hành, các bộ, ngành có nhiệm vụ tự kiểm tra các văn bản quy phạm pháp luật do mình ban hành. Bộ Tư pháp ngoài kiểm tra văn bản do Bộ ban hành, còn giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền ban hành của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ và đề xuất biện pháp xử lý.

Qua số liệu có được, Phó Thủ tướng Chính phủ cho biết, công tác tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật của các bộ, ngành chưa được thực hiện tốt. Năm 2023, trừ Bộ Tư pháp, chỉ có 4 bộ phát hiện có khoảng 20 văn bản có dấu hiệu vi phạm pháp luật hoặc trái pháp luật với các tiêu chí khác nhau,.

Nguyên nhân là do các cơ quan chưa chủ động trong thực hiện, công tác giám sát, kiểm tra còn hạn chế. Tới đây, khi sửa đổi, bổ sung Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Chính phủ sẽ thiết kế một cách cụ thể hơn, chi tiết hóa các hành vi để rõ hơn nội dung về thực hiện chức năng, chức trách của Bộ trưởng, Trưởng ngành liên quan đến công tác ban hành văn bản, kiểm tra.

Về giải pháp, Phó Thủ tưởng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, Bộ Tư pháp sẽ tăng cường hơn nữa công tác kiểm tra, giám sát và làm việc trực tiếp với các cơ quan. Điểm rất quan trọng là phải thực hiện tốt Quy định số 178-QĐ/TW của Bộ Chính trị.

Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long trả lời chất vấn

Liên quan đến vấn đề này, đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh (đoàn TP.HCM) thẳng thắn đề nghị, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết thời gian qua có tình trạng lợi ích nhóm, lợi cục bộ trong xây dựng pháp luật hay không? Bộ Tư pháp tham mưu cho Chính phủ triển khai Quy định số 178 của Bộ Chính trị như thế nào để giúp kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật có hiệu quả, đại biểu nêu câu hỏi.

Tiếp tục trả lời, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết có biểu hiện của lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ trong xây dựng văn bản pháp luật qua các vụ án tham nhũng kinh tế, kết luận của các vụ việc có vi phạm do cơ quan thanh tra, cơ quan kiểm tra công bố, tuy nhiên mức độ của lợi ích nhóm đến đâu thì cần có căn cứ để khẳng định.

Trong số các quy định mà Bộ Chính trị ban hành trong thời gian vừa qua liên quan đến các lĩnh vực khác nhau: kiểm tra, thanh tra, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, xây dựng pháp luật… thì Quy định số 178 để kiểm soát quyền lực trong lĩnh vưc xây dựng pháp luật là khó hơn cả. Xuất phát từ đặc thù trong công tác xây dựng pháp luật, xây dựng thể chế, đây là một công trình tập thể, kinh qua các giai đoạn khác nhau, Phó Thủ tướng chia sẻ.

Theo Phó Thủ tướng, Bộ Tư pháp đã tham mưu cho Chính phủ quán triệt rất kỹ về công tác xây dựng pháp luật, nhận diện rõ những dấu hiệu của lợi ích nhóm trong công tác này. Đồng thời, Bộ sẽ tiếp tục hiện thực hóa vấn đề này trong sửa Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật sắp tới.

Tỷ lệ văn bản còn nợ giảm so với năm 2023

Quan tâm đến tình trạng nợ đọng văn bản, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (đoàn Bến Tre) cho biết Nghị quyết 853/NQ-UBTVQH15 năm 2023 về chất vấn tại Phiên họp thứ 25 của UBTVQH đề nghị kiểm soát chặt chẽ việc xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết, khắc phục tình trạng nợ đọng, chậm ban hành… Tuy nhiên, tính từ đầu năm đến 5/5/2024 vẫn còn nợ 12 văn bản, chiếm tỷ lệ 25%. Điều này tạo ra khoảng trống pháp lý, gây khó khăn cho công tác quản lý nhà nước ở địa phương… Đại biểu đề nghị Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết giải pháp khắc phục trình trạng này trong thời gian tới?

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi chất vấn Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp

Về vấn đề này, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Tư pháp cho biết, từ ngày 1/10/2023 đến nay, Chính phủ, các bộ phải xây dựng, ban hành 261 văn bản quy định chi tiết; trong đó 128 văn bản được ban hành quy định các luật đã có hiệu lực và 133 văn bản quy định các luật sắp tới sẽ có hiệu lực. Đối với 128 văn bản quy định chi tiết thi hành các luật, nghị quyết đã có hiệu lực, đã ban hành được 106, còn nợ 22.

Năm 2024, số lượng văn bản nợ chỉ chiếm trên 17%, so với cùng kỳ năm 2023 là trên 24%. Trong số văn bản đã ban hành, có tới 58 văn bản ban hành cùng lúc với luật, pháp lệnh có hiệu lực. Cụ thể như là chùm các nghị định quy định chi tiết hướng dẫn thi hành các Luật Đất đai, Nhà ở, Kinh doanh bất động sản.

Theo Phó Thủ tướng, vừa qua Chính phủ đã sửa gấp một số điều của Nghị định 34 quy định chi tiết ban hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, trong đó đơn giản hóa một số yêu cầu liên quan đến đánh giá tác động, nới bớt các yêu cầu liên quan đến rút gọn và tăng cường công tác kiểm tra...

Chính phủ cũng đang nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy chế làm việc của Chính phủ theo hướng quy định sát sao hơn, đôn đốc thực hiện tốt hơn quy trình các cơ quan trình. Văn phòng Chính phủ, lãnh đạo Chính phủ tăng cường kiểm tra, làm việc trực tiếp để đôn đốc các bộ, ngành tích cực hơn trong công tác soạn thảo, ban hành văn bản chi tiết.

Dương An