Phó Thủ tướng yêu cầu xây dựng đề án trung tâm hàng hải quốc tế tại TP.HCM

Chỉ đạo trên được đưa ra sau khi Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) có báo cáo, kiến nghị liên quan đến hoạt động logistics và xuất nhập khẩu. Theo đó, Phó Thủ tướng giao Bộ Xây dựng làm đầu mối nghiên cứu, đề xuất định hướng phát triển trung tâm hàng hải quốc tế tại TP.HCM theo hướng hiện đại, đồng bộ, có khả năng cạnh tranh trong khu vực và quốc tế.

Song song với nhiệm vụ này, các cơ quan liên quan được yêu cầu nghiên cứu xây dựng chiến lược phát triển vận tải thủy nội địa tại TP.HCM và Hải Phòng. Phó Thủ tướng khuyến khích các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp chủ động đề xuất các mô hình hợp tác công - tư, cách làm mới nhằm huy động nguồn lực xã hội, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét trong quý I năm tới.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng yêu cầu xây chiến lược phát triển Trung tâm Hàng hải Quốc tế tại TP. HCM

Theo Ban IV, việc xây dựng trung tâm hàng hải quốc tế là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của lĩnh vực hàng hải - logistics Việt Nam. Hiện nay, hoạt động logistics trong nước chưa tương xứng với tiềm năng; Việt Nam vẫn ở vị thế “nhập siêu logistics”, trong khi hệ thống cảng biển chủ yếu mới cung cấp dịch vụ xếp dỡ hàng hóa, chỉ đáp ứng khoảng 20% chức năng của một trung tâm hàng hải quốc tế theo thông lệ quốc tế.

Phần lớn các dịch vụ giá trị gia tăng như đóng mới, sửa chữa tàu, tài chính, bảo hiểm hàng hải và các dịch vụ số liên quan vẫn phụ thuộc nhiều vào doanh nghiệp nước ngoài. Trong khi đó, Việt Nam có nhiều lợi thế nổi trội, gồm vị trí địa lý chiến lược trên tuyến hàng hải quốc tế chiếm khoảng 65% thương mại toàn cầu, nằm trong nhóm 17 quốc gia có quy mô thương mại lớn nhất thế giới. Đặc biệt, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải có khả năng tiếp nhận các tàu container siêu lớn từ 24.000 - 25.000 TEU.

Tại một diễn đàn về kinh tế tư nhân cuối tháng 9, đại diện doanh nghiệp logistics cho rằng Việt Nam đang thất thoát khoảng 1 tỷ USD mỗi năm do hệ thống cảng phát triển manh mún và giá dịch vụ bốc xếp thấp.

Theo tính toán, nếu gắn trung tâm hàng hải với khu thương mại tự do (FTZ), trung tâm tài chính và hệ thống dịch vụ liền bờ, TP.HCM có thể trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Đề án trung tâm hàng hải quốc tế được ước tính cần khoảng 10 tỷ USD trong giai đoạn 5 - 10 năm, triển khai theo hình thức hợp tác công - tư, tập trung đầu tư cầu bến, bãi container, kho lạnh, khu hậu cần - sửa chữa tàu và các dịch vụ hỗ trợ.

Báo cáo của Ban IV cũng chỉ ra nhiều hạn chế của vận tải thủy nội địa. Dù đảm nhận khoảng 20% tổng khối lượng vận tải hàng hóa toàn quốc, lĩnh vực này chỉ chiếm khoảng 2% tổng vốn đầu tư ngành giao thông giai đoạn 2001 - 2020. Giai đoạn 2021 - 2030, tỷ lệ đầu tư dự kiến tăng lên 9,1% nhưng vẫn thấp nhất so với các phương thức vận tải khác.

Ngoài ra, tình trạng bồi lắng luồng lạch, công tác duy tu và nạo vét chưa thường xuyên khiến nhiều tuyến sông lớn chỉ đạt 70 - 80% độ sâu thiết kế. Điều này làm giảm năng lực vận tải từ 15 - 20% mỗi năm, buộc tàu thuyền phải giảm tải hoặc chờ thủy triều, làm gia tăng chi phí logistics và giảm hiệu quả khai thác.

Trước thực trạng trên, Phó Thủ tướng giao Bộ Xây dựng nghiên cứu toàn diện các kiến nghị của Ban IV nhằm nâng cao năng lực vận chuyển, tối ưu hóa thời gian và chi phí logistics, báo cáo trong quý tới. Đồng thời, Bộ Công Thương và Bộ Tài chính được yêu cầu xem xét thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong lĩnh vực logistics và xuất nhập khẩu.

Bên cạnh đó, UBND TP.HCM được đề nghị tổ chức các cuộc đối thoại công - tư trong năm nay để lắng nghe ý kiến doanh nghiệp, kịp thời tháo gỡ vướng mắc và điều chỉnh chính sách phù hợp, tạo nền tảng cho việc hình thành và phát triển trung tâm hàng hải quốc tế tại thành phố.

Hưng Nhật