Phối hợp HĐND - MTTQ khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấpBài cuối: Bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân được thực thi đến cùng

Làm được, dân mới tin

Sau mỗi kỳ TXCT, danh sách kiến nghị thường dài ra, vấn đề nào cũng nóng hổi nhưng không phải kiến nghị nào cũng được giải quyết kịp thời; nếu không theo dõi, đôn đốc, giám sát, dễ bị “trôi” trong vòng xoáy thủ tục. Đây là lúc vai trò giám sát của MTTQ trở nên rõ nét - vừa như “người giữ sổ nợ” của dân, vừa như “công tắc” bật lại trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền. MTTQ cơ sở đóng vai trò “điều phối viên”, chuyển kiến nghị lên MTTQ và HĐND cấp trên (theo thẩm quyền), hoặc chuyển đến HĐND và UBND cùng cấp, đồng thời giám sát phản hồi lại cho dân. Khi người dân được thông báo thường xuyên về tiến độ và lý do chậm trễ, niềm tin với chính quyền sẽ được giữ vững, dù việc giải quyết cần thời gian.

Lễ ký kết quy chế phối hợp giữa HĐND với UBND và UBMTTQ Việt Nam xã Việt Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh. Ảnh: Bình Nguyên

Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015, Điều 74 quy định rõ: Thường trực HĐND có trách nhiệm giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri và chuẩn bị báo cáo giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trình HĐND cùng cấp. Thế nhưng trong thực tiễn, việc giám sát này ở nhiều địa phương cấp xã chưa thực hiện được.

Tại xã Thuận Lộc cũ (nay là phường Nam Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh), cử tri nhiều lần kiến nghị sửa chữa tuyến đường liên thôn xuống cấp nghiêm trọng. MTTQ và HĐND xuống tận nơi, ghi nhận hình ảnh, làm việc trực tiếp với cơ quan chuyên môn, chỉ mấy tháng sau nhiều tuyến được chỉnh trang, thảm nhựa. Qua đánh giá, xã Thuận Lộc đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, cử tri phấn khởi vì “lần này, lời hứa không bị rơi vào quên lãng”. Bà Đồng Thị Lý, nguyên Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam xã chia sẻ: “chuyển kiến nghị chỉ là bước đầu. Quan trọng là phải biết nó đang ở đâu, được xử lý thế nào, và khi nào dân nhận được câu trả lời. Làm được vậy, dân mới tin”.

“Chìa khóa” là sự kiên trì “đeo bám” đến cùng

Trong tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, không ít kiến nghị vượt quá thẩm quyền cấp xã. MTTQ cơ sở lúc này đóng vai trò “điều hòa”: chuyển kiến nghị lên MTTQ và HĐND cấp trên, đồng thời giám sát hành trình phản hồi, bảo đảm thông tin quay lại với dân đầy đủ và kịp thời. Ở đây, sự kiên trì “đeo bám” đến cùng là chìa khóa. Dù chưa giải quyết ngay, nhưng khi người dân liên tục được cập nhật tiến độ, nguyên nhân chậm trễ, họ cảm nhận được sự cầu thị và trách nhiệm của chính quyền. Điều đó giữ vững niềm tin - thứ vốn dễ mất nhưng khó lấy lại.

Giám sát việc giải quyết kiến nghị không dừng lại ở “nhắc cho nhớ”, mà phải đủ mạnh để buộc cơ quan, đơn vị chịu trách nhiệm thực hiện. Một số MTTQ xã đã mạnh dạn kiến nghị HĐND tổ chức phiên giải trình giữa hai kỳ họp, mời thủ trưởng cơ quan liên quan trực tiếp trả lời trước đại biểu và cử tri. Cách làm này vừa tạo áp lực, vừa thúc đẩy tiến độ. Tại xã Hồng Lộc (Hà Tĩnh), người dân nhiều lần kiến nghị xây dựng khu chợ mới thay cho chợ cũ xuống cấp. Sau khi MTTQ và HĐND trực tiếp khảo sát, vận động bố trí vốn từ chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao, công trình chợ dân sinh mới hoàn thành, đáp ứng nhu cầu kinh doanh của hơn 200 tiểu thương, được người dân đồng tình, ủng hộ cao. Hay như cử tri xã Can Lộc chia sẻ: ở làng nghề đan lát đề án hỗ trợ nhà xưởng tập trung từng “đứng im” hơn một năm do vướng giải phóng mặt bằng. Nhờ MTTQ tổ chức đối thoại, tháo gỡ vướng mắc giữa hộ dân và chính quyền, dự án được triển khai, đến nay đã trở thành điểm trưng bày và bán sản phẩm OCOP.

Chính quyền mạnh nhờ biết dựa vào dân

Khi HĐND và MTTQ phối hợp nhịp nhàng, quyền làm chủ của Nhân dân được phát huy rõ rệt. MTTQ không chỉ là “cầu nối” truyền tải ý kiến, nguyện vọng, mà còn là “bệ đỡ” giúp HĐND xây dựng chính sách sát thực tế, có sự đồng thuận cao. Như lời một cử tri ở xã Eađ’Răng, tỉnh Đắk Lắk từng phát biểu tại hội nghị TXCT: HĐND có nghị quyết đúng, nhưng nếu dân chưa hiểu, chưa đồng thuận thì Mặt trận phải là người giải thích, thuyết phục. Và đã giải thích thì phải giám sát đến cùng để nghị quyết thành hiện thực. Để chính quyền cơ sở vững mạnh, một yêu cầu quan trọng là mối quan hệ tin cậy, hai chiều giữa đại biểu và cử tri.

HĐND cần một MTTQ năng động, sâu sát, dám nói thẳng, dám giám sát đến cùng. Ngược lại, MTTQ cũng cần một HĐND biết lắng nghe, coi phản biện là nguồn lực để hoàn thiện chính sách. Khi mối quan hệ này bền chặt, chính quyền sẽ gần dân hơn, và dân sẽ đồng lòng hơn với chính quyền - nền tảng để mọi mục tiêu phát triển đều xuất phát từ và quay trở lại phục vụ nhân dân. Cơ chế “bám dân - kiến nghị - giám sát - hoàn thành” là vòng khép kín cần duy trì trong chính quyền 2 cấp, khi quy trình này vận hành thông suốt, trơn tru chính quyền sẽ gần dân hơn, dân tin chính quyền hơn. Quan trọng nhất, mỗi kiến nghị sẽ trở thành một lời hứa được thực hiện đến cùng.

Từ “người gác cổng” nghị trường đến “mạch máu” nối nghị trường với đời sống, HĐND và MTTQ phát huy hiệu quả phối hợp khi vận hành đúng chức năng sẽ tạo đà thực hiện tốt giám sát giải quyết kiến nghị - bảo đảm lời hứa với dân, mạch phối hợp giữa HĐND và MTTQ trong mô hình chính quyền 2 cấp hiện lên rõ nét: bám dân để lắng nghe, vào nghị trường để kiến nghị, đồng hành trong giám sát để biến lời hứa thành hành động. Đó không chỉ là quy trình khép kín về mặt pháp lý, mà còn là chu trình mở về niềm tin - khi dân tin thì chính quyền mạnh, và khi chính quyền mạnh là nhờ biết dựa vào dân.

HỒNG HẠNH - NGUYỄN THÙY