Phòng dịch nCoV: Chỉ đeo khẩu trang khi cần thiết

Người dân nên đeo khẩu trang khi ở chỗ đông người. Ảnh: Trần Anh

Lây truyền chủ yếu qua đường tiếp xúc và giọt bắn

Thử điểm lại những vụ dịch do Coronavirus trước đây, chúng ta sẽ thấy nCoV có tỷ lệ tử vong thấp hơn so với SARS-CoV và MERS-CoV. Thống kê cho thấy tỷ lệ tử vong của MERS-CoV là 34,4% (cho đến tháng 12/2019 có 2.499 trường hợp nhiễm bệnh, 861 trường hợp tử vong). Tỷ lệ tử vong do SARS trong vụ dịch 2003 theo WHO ước tính là từ 10,8%. Tỷ lệ tử vong của nCoV cho đến ngày 1/2 là 2,17 %.

Mức độ lây lan của nCoV nhanh hơn SARS và MERS-CoV, chỉ trong 2 tháng, số người nhiễm bệnh là hơn 12.000 người, vượt quá số người nhiễm SARS trong 9 tháng. Tuy nhiên, điểm khác biệt là sự lây lan gần như khu trú tại Trung Quốc. Cho đến thời điểm hiện tại, 98,8% trường hợp nhiễm nCoV là ở Trung Quốc, gần 1/2 là ở tỉnh Hồ Bắc (43,6%), nghĩa là chỉ có khoảng 1,2% trường hợp nhiễm nCoV là ở các quốc gia ngoài Trung Quốc, trong khi đó, ở vụ dịch SARS số trường hợp nhiễm ngoài Trung Quốc lên đến 36,7% trường hợp. Trong đại dịch SARS, trường hợp đầu tiên (index case) đều dẫn đến chùm ca bệnh với tỷ lệ mắc bệnh trong nhân viên y tế (attack rate) từ 10 - 60% tùy theo mỗi quốc gia khác nhau, tại Việt Nam là 18%. Trong vụ dịch nCoV lần này, cho đến thời điểm hiện tại, các trường hợp bệnh đầu tiên (index case) gần như chưa gây ra một chùm ca bệnh nào trong bệnh viện. Các trường hợp lây lan tại Trung Quốc cho thấy, chủ yếu theo hộ gia đình trong cộng đồng.

Phòng ngừa và cảnh giác với dịch bệnh là cần thiết, nhưng không nên quá sợ hãi và áp dụng không đúng các biện pháp phòng ngừa. Dù truyền thông đã hướng dẫn rõ nhiều biện pháp ngăn ngừa nhiễm bệnh nhưng hầu như chúng ta đang chưa thực hiện đúng. Virus nCoV lây truyền chủ yếu qua đường tiếp xúc và giọt bắn. Lây qua đường tiếp xúc nghĩa là virus này có thể lây qua tay hoặc các bộ phận cơ thể qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với chất tiết người bệnh. Lây qua đường giọt bắn nghĩa là virus được bắn ra ngoài người bệnh khi người bệnh ho, hắt hơi, sổ mũi và đi vào người đang đứng gần, thường trong khoảng dưới 1 mét. Do đó, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa phải thực hiện đồng bộ các biện pháp để ngăn ngừa lây truyền qua 2 đường này, bao gồm các biện pháp thông khí, làm sạch môi trường và phòng hộ cá nhân.

Rửa tay hiệu quả hơn dùng khẩu trang

Khi nói đến phòng hộ cá nhân, chúng ta đang chỉ tập trung vào việc lạm dụng khẩu trang mà quên đi các biện pháp phòng ngừa khác. Gần như mọi người bây giờ đều giữ sẵn khẩu trang trong mình nhưng lại rất ít người bỏ túi chai nước rửa tay, trong khi rửa tay là biện pháp hiệu quả nhất trong phòng các bệnh đường hô hấp. Các vụ dịch cúm trước đây đã chứng minh rửa tay có hiệu quả hơn khẩu trang trong phòng ngừa cúm.

Ở giai đoạn hiện tại, tại Việt Nam, khi nCoV chỉ đang khu trú lây nhiễm từ những người bệnh và người thân đến từ Vũ Hán, việc quan trọng là, nhận biết sớm, cách ly sớm người về từ vùng dịch, người có yếu tố dịch tễ. Tăng cường không khí môi trường xung quanh. Mở toàn bộ cửa sổ ra khi có thể, ngay cả trong bệnh viện, trong phòng hồi sức mà chưa có hệ thống khí chủ động.

Đặc biệt, mọi người chỉ nên mang khẩu trang y tế khi cần thiết, như khi đang bị ho, hắt hơi, sổ mũi, khi cần phải tiếp xúc với nhiều người trong phạm vi gần, khi đi vào chỗ đông người, chứ không phải mang khẩu trang mọi lúc, mọi nơi. Khẩu trang có hiệu lực lọc cao như N95 chỉ dùng trong các cơ sở y tế, khi tiếp xúc với người bệnh có làm thủ thuật tạo khí dung như xông khí dung, thở máy, hút đàm, nội soi...

Hơn bao giờ hết, chúng ta cần tìm hiểu rõ hơn về tình hình nhiễm nCoV, về đường lây truyền và cách phòng ngừa, áp dụng các biện pháp phòng ngừa đúng đắn hơn để ứng phó tốt hơn với dịch nCoV.

Dùng cồn 70% rửa tay hiệu quả, an toàn

Không chỉ có khẩu trang y tế mà hiện nay những loại dung dịch nước rửa tay khô để phòng ngừa bệnh viêm phổi do virus nCoV gây ra cũng đang trong tình trạng "cháy hàng", loạn giá.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, người dân không nhất thiết phải tìm mua bằng được các loại nước rửa tay khô được quảng cáo ầm ĩ trên thị trường. Chỉ cần ra hiệu thuốc, mua lọ cồn 70 - 90 độ về để sát khuẩn tay sau khi rửa sạch tay. Bản chất của những loại nước rửa tay khô hiện nay chỉ hơn cồn ở chỗ có chất tạo mùi, chất làm mềm tay chứ không hơn ở khả năng sát trùng, khử khuẩn virus nên không cần thiết phải tốn quá nhiều tiền để đi tìm mua nước rửa tay khô.

Phòng thí nghiệm của Trung Quốc từng chia sẻ, dung dịch chứa cồn 75% giúp tiêu diệt virus nCoV hiệu quả. Còn theo bác sĩ Phí Văn Công - Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, đa số các loại nước rửa tay nhanh trên thị trường hiện nay đều là cồn có nồng độ từ 70 - 75%. Việc sử dụng cồn 70% để sát khuẩn đối với cả người lớn và trẻ em đều an toàn. Tuy nhiên tuyệt đối không được uống. Riêng đối với trẻ em dưới 2 tháng tuổi thì không nên dùng.

Bác sĩ Công cũng khuyến cáo, sau khi vừa dùng cồn sát khuẩn tay xong không nên làm những việc tiếp xúc với lửa ngay như đun nấu bếp gas, dùng bật lửa vì cồn có tính chất gây cháy. Không dùng bàn tay vừa sát khuẩn bằng cồn đưa lên dụi mắt, cho vào mũi, miệng ngay. Cồn để dùng sát khuẩn ngoài da, là bước cuối cùng sau khi hoàn thành công đoạn rửa tay. Nếu tay có vết bẩn cần rửa sạch bằng nước thường và xà phòng rồi mới sát khuẩn bằng cồn. Sau khi sát khuẩn xong cần để tay khô tự nhiên, không lau rửa tùy tiện. (Nam Trần)

Chủ tịch Hội Kiểm soát nhiễm khuẩn TP Hồ Chí Minh - PGS.TS Lê Thị Anh Thư