Phòng tránh bệnh lây truyền từ mẹ sang con: Tích cực truyền thông, phát hiện và điều trị sớm

Chủ động phòng ngừa, giảm lây nhiễm

Theo Trung tâm Y tế (TTYT) huyện Yên Dũng, từ đầu năm đến nay, trên địa bàn có 1.468 phụ nữ mang thai và 1.455 trẻ em được sinh ra. Tại các buổi khám thai, tiêm chủng định kỳ, cán bộ trạm y tế nắm bắt, tuyên truyền cho phụ nữ mang thai về lợi ích của việc xét nghiệm sớm HIV, viêm gan B và giang mai; thời điểm mang thai an toàn giảm nguy cơ lây nhiễm. Tại TTYT huyện, 100% sản phụ đều được tư vấn test 3 bệnh trước khi sinh.

Bác sĩ Trung tâm Y tế thị xã Việt Yên tư vấn cho phụ nữ mang thai về dự phòng lây truyền bệnh từ mẹ sang con.

Từ đầu tháng 8 đến nay, được Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh hỗ trợ, trung tâm đã test miễn phí cho 400 phụ nữ mang thai, qua đó phát hiện 2 trường hợp dương tính với viêm gan B. Đến nay, một trường hợp đã sinh con an toàn, em bé được tiêm phòng sớm; trường hợp còn lại đang được theo dõi. Bác sĩ Phan Thị Nhàn, Trưởng Khoa Phụ sản - Chăm sóc sức khỏe sinh sản (SKSS), TTYT huyện Yên Dũng cho biết: “Những phụ nữ mắc bệnh đều được tư vấn các biện pháp bảo vệ sức khỏe, chăm sóc thai nghén cũng như dự phòng, điều trị bằng thuốc, thực hành sản khoa an toàn… Riêng trường hợp bị HIV, chúng tôi sẽ cử bác sĩ hỗ trợ trong suốt quá trình mang thai, sinh con”.

Kế hoạch số 4736/KH-UBND ngày 31/12/2019 của UBND tỉnh về hành động tiến tới loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2019-2030 xác định, đẩy mạnh truyền thông, tư vấn góp phần nâng cao nhận thức của người dân, cộng đồng và cán bộ y tế về 3 bệnh này là giải pháp quan trọng để hoàn thành mục tiêu đề ra. Căn cứ vào nguồn lực được phân bổ, CDC tỉnh, TTYT các huyện, thị xã, TP tổ chức nhiều hoạt động truyền thông, trong đó lồng ghép tuyên truyền, tư vấn dự phòng lây truyền 3 bệnh với chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em và tư vấn trước sinh.

Tại huyện Lục Nam, từ đầu năm đến nay, TTYT huyện phối hợp với CDC tỉnh tổ chức tập huấn về tư vấn xét nghiệm, kỹ thuật xét nghiệm sàng lọc HIV, viêm gan B và giang mai cho 30 cán bộ chuyên trách về chăm sóc SKSS tuyến huyện, xã. Thực hiện dự án 7 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia Phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, TTYT huyện tổ chức 3 lớp tập huấn về kỹ thuật xét nghiệm protein niệu, viêm gan B, giang mai, HIV bằng test nhanh; tập huấn về chăm sóc trước, trong, sau sinh cho bà mẹ và trẻ sơ sinh tại nhà. Tại TTYT thị xã Việt Yên, 9 tháng đầu năm nay, đơn vị tư vấn, test gần 900 lượt phụ nữ có thai, qua đó xác định 22 trường hợp dương tính với viêm gan B, 1 trường hợp dương tính với HIV. Sau khi có kết quả xét nghiệm dương tính với HIV, thai phụ được các bác sĩ hướng dẫn, lập sổ theo dõi, điều trị bằng ARV. Hiện sức khỏe người mẹ và thai nhi bình thường.

Thực hiện lồng ghép các chương trình, dự án

Theo thống kê của CDC tỉnh, sau gần 5 năm triển khai Kế hoạch hành động số 4736/KH-UBND, công tác dự phòng lây nhiễm 3 bệnh từ mẹ sang con đạt kết quả tích cực, tỷ lệ trẻ sinh ra bị nhiễm bệnh từ mẹ giảm. Cụ thể, từ năm 2022 đến nay, trong số hơn 66 nghìn trẻ chào đời chỉ có một trẻ nhiễm HIV trong tổng số 42 trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV. Các trường hợp trẻ sinh ra từ mẹ bị viêm gan B đều được tiêm phòng trong 24 giờ đầu. Mặc dù vậy, qua đánh giá việc dự phòng lây truyền từ mẹ sang con còn gặp một số khó khăn, vẫn còn sự phân biệt đối xử với những người bị nhiễm HIV và nhận thức của một số phụ nữ, đặc biệt phụ nữ mang thai về dự phòng lây truyền 3 bệnh từ mẹ sang con còn thấp.

Từ năm 2022 đến nay, trong số hơn 66 nghìn trẻ chào đời chỉ có một trẻ nhiễm HIV trong tổng số 42 trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV. Các trường hợp trẻ sinh ra từ mẹ bị viêm gan B đều được tiêm phòng trong 24 giờ đầu.

Bác sĩ Lê Thị Thúy Hương, Phó Trưởng Khoa Phụ sản - Chăm sóc SKSS (TTYT thị xã Việt Yên) cho biết: “Thực tế, số phụ nữ có nguy cơ cao đồng ý làm xét nghiệm còn ít, họ chỉ xét nghiệm khi vào phòng đẻ. Do đó, nhiều trường hợp phát hiện bệnh muộn nên rất khó khăn trong việc tư vấn cũng như quản lý, điều trị”.

Để thực hiện hiệu quả kế hoạch hành động của UBND tỉnh, ngày 1/7/2024, Sở Y tế ban hành quy chế phối hợp triển khai can thiệp dự phòng lây truyền HIV, viêm gan B, giang mai từ mẹ sang con tại các cơ sở y tế trên địa bàn. Theo đó, tất cả các cơ sở y tế có triển khai dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, khám điều trị HIV ngoại trú, khám chữa bệnh chuyên khoa truyền nhiễm, nhi khoa, da liễu đều có trách nhiệm phối hợp triển khai can thiệp dự phòng ở nhiều giai đoạn: Thời kỳ thai nghén, chuyển dạ đến sau sinh. Thực hiện kế hoạch này, căn cứ vào số phụ nữ mang thai năm 2024, TTYT các huyện: Yên Dũng, Lục Nam bố trí kinh phí mua dụng cụ test 3 bệnh, bảo đảm đáp ứng đủ nhu cầu của người dân trong năm 2025. Tương tự, TTYT thị xã Việt Yên bố trí khu vực tiếp đón, tư vấn riêng đối với những thai phụ được xác định mắc bệnh, giao bác sĩ phụ trách từng bệnh nhân, kịp thời tư vấn, hỗ trợ khi cần.

Bà Hoàng Thị Cường, Trưởng Khoa SKSS (CDC tỉnh) cho biết: “Thời gian tới, các hoạt động can thiệp dự phòng lây truyền 3 bệnh từ mẹ sang con được lồng ghép trong công tác phòng, chống HIV/AIDS, chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, tiêm chủng, khám điều trị các bệnh truyền nhiễm, da liễu, các bệnh lây truyền qua đường tình dục hiện đang triển khai tại các cơ sở y tế. Các biện pháp này nhằm nâng cao hiệu quả công tác chăm sóc, bảo vệ sức khỏe bà mẹ, trẻ em trên địa bàn tỉnh” .

Bài, ảnh: Sỹ Quyết