Phục hồi kinh tế và phát triển chuỗi cung ứng trong bối cảnh bình thường mới

Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Phiên cấp cao Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam thường niên.

VBF là một cơ chế đối thoại liên tục và chặt chẽ giữa Chính phủ Việt Nam với cộng đồng các doanh nghiệp trong nước và quốc tế nhằm cải thiện các điều kiện kinh doanh cần thiết để thúc đẩy sự phát triển của khối doanh nghiệp tư nhân, thuận lợi hóa môi trường đầu tư, đóng góp vào sự tăng trưởng bền vững của Việt Nam.

Phát biểu ý kiến khai mạc Diễn đàn, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, năm 2021 đánh dấu cột mốc quan trọng khi là năm đầu thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm giai đoạn 2021-2030 và các kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021-2025, là năm đầu tiên của Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026 trong bối cảnh đất nước ta gặp nhiều khó khăn, thách thức.

Trên thế giới, đại dịch Covid-19 diễn biến hết sức phức tạp, kinh tế toàn cầu bị ảnh hưởng nặng nề và tăng trưởng thiếu vững chắc. Trong nước, đợt bùng phát dịch Covid-19 với sự xuất hiện của các biến chủng mới lây lan nhanh và nguy hiểm đã xảy ra tại nhiều địa phương. Một số trung tâm kinh tế, đô thị lớn, vùng kinh tế trọng điểm đã bị ảnh hưởng nặng; tác động nghiêm trọng đến các lĩnh vực kinh tế-xã hội, sản xuất kinh doanh, sinh kế và đời sống nhân dân.

Trước bối cảnh đó, để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội, bên cạnh nhiệm vụ ưu tiên số 1 là phòng, chống dịch, bảo vệ sức khỏe và tính mạng người dân, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định chuyển hướng chiến lược ứng phó dịch bệnh Covid-19 theo hướng “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19”.

Chính phủ đã ban hành và triển khai kịp thời nhiều giải pháp phù hợp, như quy định việc duy trì sản xuất, kết hợp phòng, chống dịch của các doanh nghiệp, lưu thông hàng hóa, thủ tục xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu, hỗ trợ người lao động… nhằm duy trì các hoạt động sản xuất kinh doanh, chống đứt gãy chuỗi cung ứng và lao động; đồng thời, ban hành nhiều chính sách về gia hạn, miễn, giảm một số loại thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất, hỗ trợ an sinh xã hội; tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, duy trì, phục hồi và phát triển các hoạt động sản xuất, kinh doanh; hỗ trợ người sử dụng lao động và người lao động, tạo điều kiện cho doanh nghiệp giảm thiểu thiệt hại, vượt qua khó khăn, duy trì sản xuất, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Nhờ đó, năm 2021, mặc dù gặp khó khăn, thách thức nhiều hơn các năm trước, nhưng Việt Nam vẫn đạt được những kết quả tích cực, đáng ghi nhận trên các lĩnh vực.

Để đạt được kết quả đáng khích lệ này có phần đóng góp không nhỏ của cộng đồng doanh nghiệp, các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Đây là tiền đề quan trọng để chúng ta vững tin bước vào năm 2022-là năm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, tạo nền tảng để thực hiện các mục tiêu của kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021-2025 trong bối cảnh dự báo tình hình quốc tế, trong nước có những cơ hội, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen nhưng khó khăn, thách thức nhiều hơn.

Cũng ngay trong tháng đầu tiên của năm 2022, với tinh thần làm việc quyết liệt, không ngừng nghỉ, vào 30/1 (tức ngày 28 Tết Nguyên đán), Chính phủ ban hành Nghị quyết số 11/NQ-CP về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình. Nghị quyết này được đánh giá là văn bản quan trọng của Chính phủ trong chỉ đạo, điều hành để cụ thể hóa Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội, tập trung trong 2 năm 2022-2023.

Do vậy, với chủ đề “Phục hồi kinh tế và phát triển chuỗi cung ứng trong bối cảnh bình thường mới”, Diễn đàn sẽ là cơ hội để cộng đồng doanh nghiệp đóng góp ý kiến, đề xuất những giải pháp nhằm triển khai Nghị quyết số 11/NQ-CP của Chính phủ về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội; đồng thời, xác định trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp trong việc cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế tư nhân và đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của Việt Nam; thể hiện sự đồng hành của Chính phủ cùng cộng đồng doanh nghiệp vượt qua khó khăn, ổn định và phục hồi sản xuất kinh doanh.

Tại Diễn đàn, các hiệp hội doanh nghiệp Hoa Kỳ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc… đều đánh giá cao những nỗ lực và kết quả tích cực trong năm 2021, lạc quan về triển vọng mở cửa, phục hồi và phát triển của Việt Nam, với sự lãnh đạo vững vàng, những cam kết mạnh mẽ của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và sự đoàn kết vững chắc của nhân dân. Theo Hiệp hội Doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam (KorCham), Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng trong việc lấy lại đà tăng trưởng nhờ việc gia tăng kim ngạch thương mại và phục hồi nền kinh tế nhanh chóng bất chấp những hoàn cảnh khó khăn do đại dịch gây ra, Chính phủ Việt Nam đã không ngừng hỗ trợ rất tích cực cho các doanh nghiệp. Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) đánh giá cao việc "Chính phủ Việt Nam đã triển khai nhanh chóng và đầy tham vọng việc tiêm phủ vaccine, với nỗ lực không mệt mỏi và anh hùng của các chuyên gia y tế trên tuyến đầu, đã giúp đất nước dần mở cửa trở lại". Theo Chủ tịch EuroCham Alain Cany, các doanh nghiệp đã đưa ra những tín hiệu lạc quan và tự tin với môi trường đầu tư "bình thường mới" của Việt Nam, khi chỉ số môi trường kinh doanh của EuroCham đã tăng 42 điểm lên 61 điểm vào tháng 1/2022.

Giám đốc quốc gia Ngân hàng thế giới (WB) tại Việt Nam Carolyn Turk cho rằng, Việt Nam đã đưa ra những mục tiêu rất cao, những cam kết rất ấn tượng với "mục tiêu kép" là trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045 và phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Chia sẻ thêm về khả năng chống chịu, tính cạnh tranh và tính xanh của nền kinh tế Việt Nam, nêu một số khuyến nghị, bà cho biết WB và các đối tác sẽ tiếp tục hợp tác, ủng hộ Việt Nam trong quá trình thực hiện các mục tiêu tăng trưởng và giảm phát thải cùng lúc.

Ghi nhận những nỗ lực tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh của Chính phủ trong năm 2021, các ý kiến cũng nêu nhiều kiến nghị nhằm nâng cao năng lực ngành sản xuất, công nghiệp hỗ trợ trong nước; phát triển cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị; tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước; cải thiện chất lượng cơ sở hạ tầng; phát triển kinh tế bền vững trên nền tảng công nghệ số, kinh tế số và chính phủ số; cũng như việc thực hiện cam kết của Việt Nam đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại Hội nghị COP 26…

Phát biểu ý kiến tại Diễn đàn, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao những ý kiến tâm huyết, "trách nhiệm với Việt Nam, yêu Việt Nam và hiểu Việt Nam", đánh giá khách quan, sát thực tế về những thành tựu, khó khăn, vướng mắc của Việt Nam.

Điểm lại quá trình đổi mới hơn 35 năm qua, Thủ tướng cho biết, Việt Nam đang tập trung xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, đất nước chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế, uy tín quốc tế như ngày nay.

Riêng năm 2021, Việt Nam thực hiện cả nhiệm vụ thường xuyên; nhiệm vụ không thường xuyên (tổ chức Đại hội XIII của Đảng, bầu cử Quốc hội và HĐND các cấp, kiện toàn các chức danh lãnh đạo Nhà nước, tổ chức 7 hội nghị toàn quốc để triển khai Đại hội XIII); nhiệm vụ xử lý những khó khăn, tồn đọng từ trước, tiếp tục tái cơ cấu nền kinh tế, doanh nghiệp Nhà nước và các tổ chức tín dụng; và đặc biệt là nhiệm vụ đột xuất, bất ngờ trong bối cảnh có những thử thách chưa từng có tiền lệ với nguồn lực còn hạn chế (đợt bùng phát dịch Covid-19 lần thứ tư với biến chủng Delta).

Thông tin khái quát về quá trình phòng, chống dịch và phát triển kinh tế- xã hội của Việt Nam năm 2021, Thủ tướng cho biết, tăng trưởng GDP quý IV đã hồi phục, đưa GDP cả năm tăng 2,58%, kinh tế vĩ mô tiếp tục duy trì ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm… Cùng với đó, Việt Nam bảo đảm an sinh xã hội cho hàng chục triệu người; bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, giữ vững ổn định chính trị, an ninh, trật tự, an toàn xã hội…

Thủ tướng nhấn mạnh: Kết quả này đạt được là nhờ sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, Đảng đã linh hoạt, thay đổi tư duy và biện pháp phòng, chống dịch, chuyển hướng kịp thời trong điều kiện khó khăn; sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự đồng tình, hưởng ứng của người dân và cộng đồng doanh nghiệp; sự ủng hộ, giúp đỡ của bạn bè, đối tác quốc tế với tinh thần "đồng cam cộng khổ", "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ".

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước Việt Nam, Thủ tướng bày tỏ trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ quý báu của bạn bè, đối tác quốc tế, các doanh nghiệp, nhà đầu tư với Việt Nam thời gian qua; đồng thời chia sẻ với những khó khăn, vướng mắc, mất mát, thiệt thòi, hy sinh của các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp, tổ chức quốc tế do đại dịch trên toàn cầu cũng như tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, Việt Nam còn nhiều khó khăn, thách thức như kinh tế vĩ mô ổn định chưa vững chắc, lạm phát còn nhiều sức ép… Tuy nhiên, Việt Nam đã rút ra được nhiều kinh nghiệm quý báu từ bối cảnh khó khăn của năm 2021:

Thứ nhất, tình hình càng khó khăn, phức tạp, càng phải giữ vững bản lĩnh, đoàn kết, thống nhất, bình tĩnh, kiên trì, sáng suốt lựa chọn con đường, giải pháp phù hợp, tổ chức thực hiện hiệu quả.

Thứ hai, phải xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, không để đứt gãy các chuỗi cung ứng, phối hợp hài hòa, hợp lý, hiệu quả chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa và các chính sách khác.

Thứ ba, với các vấn đề như dịch bệnh, thiên tai, biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên, Việt Nam xác định cách tiếp cận toàn cầu, đoàn kết quốc tế, đề cao chủ nghĩa đa phương.

Thứ tư, các vấn đề hiện nay cũng tác động đến mọi người dân nên cách tiếp cận toàn dân, phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc, lấy người dân là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu và động lực.

Thủ tướng nêu rõ, năm 2022, Việt Nam tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ trong bối cảnh "bình thường mới" do đại dịch, diễn biến tình hình tiếp tục phức tạp, cạnh tranh chiến lược gay gắt trên toàn cầu và trong khu vực, nhiều yếu tố bất ổn, khó lường chưa thể dự báo hết… Việt Nam triển khai chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội cùng với chương trình tổng thể phòng, chống dịch dựa trên kinh nghiệm đã được đúc kết về phòng, chống dịch (gồm 3 trụ cột về cách ly, xét nghiệm, điều trị, công thức 5K+vaccine+thuốc+công nghệ+đề cao ý thức người dân và các biện pháp khác, tăng cường năng lực y tế).

Nhấn mạnh yêu cầu phục hồi nhanh, phát triển bền vững, Thủ tướng cho biết, Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế-xã hội với quy mô 350.000 tỷ đồng (khoảng trên 4% GDP) sẽ tập trung cho các nhóm nhiệm vụ, giải pháp chính như mở cửa nền kinh tế gắn với đầu tư nâng cao năng lực y tế, phòng, chống dịch bệnh; bảo đảm an sinh xã hội, việc làm; hỗ trợ phục hồi doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh; đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng vào các dự án quan trọng, cấp thiết, có tính lan tỏa lớn; cải cách thể chế, cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Xác định nguồn lực bên trong (gồm con người, tài nguyên thiên nhiên và truyền thống lịch sử văn hóa) là cơ bản, chiến lược, lâu dài, quyết định; nguồn lực bên ngoài (hỗ trợ về thể chế, tài chính, công nghệ, quản trị và trình độ nguồn nhân lực) là quan trọng và đột phá, Việt Nam đang tập trung cho 3 khâu đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực.

Về thể chế, Việt Nam sẽ tập trung sửa đổi, bổ sung hệ thống pháp luật, nhất là các vấn đề thực tiễn mới phát sinh, cần điều chỉnh để tháo gỡ các vướng mắc về cơ chế, chính sách, tạo thuận lợi cho phát triển kinh tế-xã hội. Về hạ tầng, Việt Nam tập trung cho hạ tầng chiến lược, nhất là hạ tầng giao thông, hạ tầng số, hạ tầng ứng phó biến đổi khí hậu... Về đào tạo nguồn nhân lực, Việt Nam chuyển mạnh từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Cùng với đó, Việt Nam tiếp tục xây dựng, phát triển nền nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; đẩy mạnh phòng, chống tiêu cực tham nhũng, làm trong sạch bộ máy, giảm phiền hà cho người dân và doanh nghiệp.

Thủ tướng nhấn mạnh, Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số (xây dựng hạ tầng số, Chính phủ số, công dân số, phát triển kinh tế số) và đẩy mạnh chuyển đổi xanh, trên tinh thần không đánh đổi môi trường, tiến bộ và công bằng xã hội để chạy theo tăng trường kinh tế đơn thuần.

Trong điều kiện một nước đang phát triển, trải qua nhiều cuộc chiến tranh khốc liệt, còn rất nhiều khó khăn, thách thức, Thủ tướng nhấn mạnh Việt Nam kêu gọi bảo đảm công bằng, công lý trong quá trình chuyển đổi xanh, mong muốn tiếp tục nhận được sự ủng hộ, giúp đỡ của cộng đồng quốc tế về hoàn thiện thể chế, đa dạng hóa nguồn vốn, công nghệ xanh, công nghệ sạch, quản trị và nguồn nhân lực.

Thủ tướng mong muốn các doanh nghiệp, hiệp hội tiếp tục đồng hành, hỗ trợ, giúp đỡ Việt Nam trong quá trình phục hồi nhanh, phát triển bền vững trên tinh thần "đồng cam cộng khổ", "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ". Thủ tướng giao các bộ, ngành, cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu, phản hồi và xử lý các ý kiến, kiến nghị xác đáng tại Diễn đàn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, giải quyết những tồn tại, hạn chế trong khâu thực thi, tháo gỡ các rào cản về thể chế, quy định pháp luật, hỗ trợ tốt hơn cho cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế, thúc đẩy phát triển và phục hồi chuỗi sản xuất.

* Phiên thảo luận cấp cao gồm 3 phiên gồm:

Phiên 1: Đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp vào sự phục hồi nền kinh tế.

Phiên 2: Vai trò, trách nhiệm của doanh nghiệp trong phát triển chuỗi giá trị toàn cầu ổn định và bền vững.

Phiên 3: Định vị doanh nghiệp trong và ngoài nước trong chuỗi cung ứng. Phiên thảo luận cũng sẽ có phần phản hồi của đại diện các bộ, ngành.

* Theo báo cáo của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cộng đồng doanh nghiệp trong nước ủng hộ và thống nhất cao các trọng tâm điều hành chính sách của Chính phủ trong năm 2022 để góp phần hiện thức hóa mục tiêu. Và để triển khai hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp mà Chính phủ đặt ra, cộng đồng doanh nghiệp trong nước đề xuất 10 kiến nghị: tạo thuận lợi tiếp cận thông tin chính sách, quy định hỗ trợ doanh nghiệp; hỗ trợ hiệu quả doanh nghiệp tiếp cận vốn để phục hồi sản xuất, kinh doanh; đơn giản hóa thủ tục nhập cảnh, đi lại cho lao động, chuyên gia; nâng cao hiệu quả chương trình hỗ trợ đào tạo cho người lao động bị thôi việc, mất việc làm do ảnh hưởng của dịch Covid-19; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin với các thủ tục hành chính, tiến tới giải quyết hoàn toàn thủ tục hành chính trên môi trường mạng; nâng cao hiệu quả thực thi của bộ máy chính quyền; nâng cao khả năng tận dụng ưu đãi thuế quan FTA, khơi thông các chính sách liên quan đến quy tắc xuất xứ; xác định phát triển kinh tế số là động lực tăng trưởng của nền kinh tế; thúc đẩy phát triển thị trường nội địa, thị trường nội ngành; tiếp tục đẩy mạnh cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia với trọng tâm là cải cách về thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp.

THANH GIANG