Quá trình phục hồi kinh tế phụ thuộc vào khả năng kiểm soát dịch hiệu quả trong tháng 9

Theo WB, chiến dịch tiêm vắc-xin là ưu tiên cấp thiết để đẩy nhanh quá trình phục hồi kinh tế. Ảnh: WB

Kinh tế xấu đi nhanh chóng do đợt bùng phát Covid-19 lần thứ 4

Phân tích những diễn biến gần đây của kinh tế Việt Nam, theo WB, đợt dịch Covid-19 bùng phát vào tháng 4/2021 đã trở nên xấu đi trong tháng 8 khi số ca nhiễm mới và tử vong tăng mạnh. Việc phải kéo dài các biện pháp giãn cách xã hội và hạn chế đi lại nghiêm ngặt nhằm kiềm chế dịch bệnh khiến hoạt động sản xuất công nghiệp bị gián đoạn, tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ bị ảnh hưởng tiêu cực (giảm trên 30% so cùng kỳ năm trước).

Mức giảm này sâu hơn mức giảm trong hai tuần cách ly toàn quốc vào tháng 4/2020, thể hiện thời gian áp dụng dài hơn, với mức độ nghiêm ngặt hơn của các biện pháp giãn cách xã hội và hạn chế đi lại ở các thành phố lớn và nhiều tỉnh phía Nam. Trong sự suy giảm này, bán lẻ hàng hóa chiếm tỷ trọng lớn nhất (59,6%), tiếp theo là các dịch vụ lưu trú và ăn uống (19,2%).

Bên cạnh đó, cán cân thương mại hàng hóa xấu đi do xuất khẩu giảm. So với một năm trước, xuất khẩu hàng hóa giảm 5,7%, trong khi nhập khẩu tăng 21,1%. Hệ quả là nhập siêu tăng lên 3,5 tỷ USD trong 8 tháng đầu năm 2021, so với xuất siêu 13,7 tỷ USD cùng kỳ năm trước.

Với việc xuất khẩu của Việt Nam phụ thuộc nhiều vào đầu vào từ nước ngoài và nhu cầu trong nước đã yếu đi thì tăng trưởng nhập khẩu trong tháng 8 có thể chỉ mang tính tạm thời, thể hiện độ trễ thời gian từ lúc đặt hàng nhập khẩu đến lúc đơn hàng được giao. Tác động đầy đủ của đợt giãn cách xã hội tháng 7 và tháng 8 đến nhập khẩu có thể sẽ được phản ánh qua số liệu tháng 9.

Cân đối ngân sách trong tháng 8 ghi nhận bội chi 15,4 nghìn tỷ đồng. Sau khi tăng trong 6 tháng trước đó, tổng thu ngân sách tháng 8 giảm 9,8% so với cùng kỳ năm trước, thể hiện tác động của chính sách gia hạn thời hạn nộp thuế và tiền thuê đất, cũng như các hoạt động kinh tế chững lại.

Trong khi đó, chi thường xuyên tăng 90% so với cùng kỳ năm trước, do phải huy động nguồn lực để chống chọi với dịch Covid-19 và mua vắc-xin. Các biện pháp hạn chế đi lại và giãn cách xã hội, đặc biệt là ở TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam, cản trở việc triển khai thực hiện các dự án đầu tư công, vốn đã bị chậm trễ từ đầu năm. Hệ quả là giải ngân vốn đầu tư công trong tháng 8 giảm gần 40% so với cùng kỳ năm trước, dẫn đến tổng chi ngân sách thấp hơn 10,5% so với một năm trước đó.

Tiếp tục đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công

Tuy nhiên, phân tích của WB cũng cho thấy nhiều chỉ số vĩ mô của kinh tế Việt Nam trong hơn 8 tháng qua vẫn giữ được ổn định. Đơn cử như, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cho thấy lòng tin vào nền kinh tế vẫn được duy trì.

Trong 8 tháng đầu năm 2021, tổng vốn FDI đăng ký đạt 14 tỷ USD, chỉ thấp hơn 2% so với cùng kỳ năm 2020, trong khi vốn FDI thực hiện đạt 11,7 tỷ USD, tăng 2% so với cùng kỳ năm trước. Thực tế, Việt Nam đã thu hút được 2,4 tỷ USD vốn FDI đăng ký trong tháng 8/2021, tăng 65% so với tháng trước. Vốn FDI đăng ký cao hơn chủ yếu do vốn đăng ký cấp mới đổ vào lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo tăng. Mức tăng trên cho thấy các nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục duy trì lòng tin với nền kinh tế Việt Nam trong trung và dài hạn.

Bên cạnh đó, lạm phát vẫn ổn định khi giá cả ổn định do nhu cầu trong nước yếu đi cũng như giá năng lượng và kim loại thế giới chững lại; tiền đồng tăng giá, cả theo tỷ giá hữu hiệu thực (REER) và theo tỷ giá danh nghĩa. Tăng trưởng tín dụng vẫn ổn định, mặc dù lãi suất liên ngân hàng qua đêm giảm tháng thứ ba liên tiếp, cho thấy thanh khoản dồi dào trên thị trường trong nước.

Cân đối ngân sách tháng 8 ghi nhận bội chi khi số thu giảm do ảnh hưởng của các biện pháp hạn chế đi lại, trong khi chi thường xuyên tăng mạnh để xử lý đợt bùng phát dịch Covid-19. Tuy nhiên trong 8 tháng đầu năm 2021, thu ngân sách vẫn tăng 13,9% và tổng chi giảm 5,9% so với cùng kỳ năm 2020.

Các chuyên gia WB cũng đưa ra những lưu ý chính sách mà các nhà hoạch định chính sách cần theo dõi trong thời gian tới. Theo đó trong thời gian tới, kết quả tổng thể của nền kinh tế Việt Nam trong năm 2021 sẽ phụ thuộc chủ yếu vào khả năng Chính phủ có thể kiểm soát đợt dịch đang diễn ra một cách hiệu quả trong tháng 9, để các hoạt động kinh tế có thể quay lại trong quý IV.

Vì vậy WB cho rằng, ưu tiên đặt ra là đẩy nhanh chiến dịch tiêm vắc-xin để bao phủ ít nhất 70% dân số trưởng thành. Đồng thời, Chính phủ cần sử dụng chính sách tài khóa để thúc đẩy cầu trong nước trong ngắn hạn, bằng cách đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công và tiếp tục hỗ trợ thu nhập cho các hộ gia đình bị ảnh hưởng để giúp khôi phục tiêu dùng tư nhân.

Cũng theo WB, hỗ trợ cho các doanh nghiệp, nhất là hộ kinh doanh quy mô nhỏ, cũng là cách để giúp đẩy mạnh các hoạt động kinh tế và tạo việc làm. “Vì chi ngân sách tăng lên trong khi thu ngân sách sẽ tiếp tục bị ảnh hưởng trong ngắn hạn, nên cần tiếp tục thận trọng theo dõi tình hình cân đối tài khóa” - các chuyên gia WB lưu ý./.

Mai Lâm