Quan hệ Mỹ-Kazakhstan: Nhiều cơ hội hợp tác với một cường quốc tầm trung
Mặc dù Mỹ có quan hệ ngoại giao toàn diện với Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan và Uzbekistan, nhưng giới quan sát cho rằng, khu vực Trung Á lại ít được Washington quan tâm hơn so với Trung Đông và Đông Á.
Kazakhstan được coi là một quốc gia tầm trung ở khu vực Trung Á. (Nguồn: World Bank)
Chính sách đối ngoại đa phương
Trong bối cảnh khu vực Trung Á đang thay đổi, Kazakhstan được nhiều nhà hoạch định chính sách Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) coi là một quốc gia hàng đầu trong việc theo đuổi mục tiêu trở thành một "cường quốc tầm trung" thông qua "chính sách đối ngoại đa phương".
Trong đó, “chính sách đối ngoại đa phương” là chương trình nghị sự hợp tác với tất cả các nước và không quay lưng lại với bất kỳ ai.
Mặc dù Mỹ là một quốc gia “đến sau” trong khu vực Trung Á, nhưng sự xuất hiện của Washington trong thập kỷ qua đã mang lại một số dự án mới trong lĩnh vực kinh doanh, giáo dục, cơ sở hạ tầng, du lịch và sẽ tiếp tục gia tăng trong những năm tới.
Thứ nhất, Kazakhstan đang nổi lên như một quốc gia chiến lược về mặt địa chính trị ở Trung Á và là một quốc gia then chốt nằm giữa lục địa Á-Âu ngày càng kết nối và phụ thuộc lẫn nhau.
Là một trong những thành viên sáng lập của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), Kazakhstan là đối tác thương mại lớn với tất cả các quốc gia thành viên láng giềng và là cầu nối quan trọng giữa Đông và Tây thông qua Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc.
Bên cạnh đó, nhằm thúc đẩy sáng kiến "Con đường Tơ lụa Mới", Kazakhstan đã dành 5 năm qua để quảng bá mạnh mẽ đất nước như một điểm đến thuận lợi cho đầu tư quốc tế và thủ đô Astana như một trung tâm đô thị mới, hiện đại, ngang hàng với Doha (Qatar), Dubai (UAE) hay Thượng Hải (Trung Quốc).
Thứ hai, việc quảng bá này phản ánh chính sách "thương hiệu quốc gia", mang đến hình ảnh tích cực về đất nước và con người Kazakhstan để thúc đẩy du lịch, thu hút doanh nghiệp và làm nổi bật các đặc điểm văn hóa-nghệ thuật.
Đối với một số nước, đây là cách để định hình lại dư luận, thoát khỏi những định kiến vốn có.
Thứ ba, thương hiệu quốc gia của Kazakhstan cũng nhấn mạnh vị thế của nước này là một “cường quốc tầm trung” có ảnh hưởng trên khía cạnh chính trị và kinh tế toàn cầu, nhưng không đáng kể so với các cường quốc như Mỹ, Trung Quốc hay Nga.
Vị thế đặc biệt của Kazakhstan
Theo đó, Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev nhấn mạnh rằng vị thế “cường quốc tầm trung” của Astana không chỉ là một “người trung gian” đóng vai trò trung lập giữa các quốc gia có tranh chấp, mà thực chất là một quốc gia có đủ quyền tự quyết để theo đuổi chính sách đối ngoại riêng, độc lập với lợi ích của các cường quốc toàn cầu.
Do đó, việc chủ động tăng cường sự hiện diện của Mỹ ở Trung Á sẽ mang lại lợi ích đặc biệt cho quan hệ đối tác chiến lược của Washington với Kazakhstan và Uzbekistan – những quốc gia cũng đang theo đuổi các mục tiêu chính sách đối ngoại tương tự, trong một thế giới đa cực.
Trong tương lai, khu vực này có thể vẫn duy trì quan hệ đối tác chặt chẽ với Nga và hội nhập kinh tế sâu rộng trong khuôn khổ Sáng kiến BRI của Trung Quốc.
Kazakhstan tiếp tục duy trì mối quan hệ mang tính xây dựng với Nga và Trung Quốc.
Với Nga, phần lớn mạng lưới đường sắt của Kazakhstan nằm ở các khu vực phía Bắc giáp biên giới với Nga và chiếm phần lớn vận tải hàng hóa nước này. Hai nước cũng phụ thuộc lẫn nhau trong việc bảo trì, sửa chữa và mở rộng các tuyến đường sắt do Nga/Liên Xô (cũ) xây dựng trước đó.
Với Trung Quốc, Sáng kiến BRI giúp mở rộng đáng kể mạng lưới đường sắt trên khắp khu vực Trung Á với sự ủng hộ tích cực của Nga. Thêm vào đó, Moscow đã công bố thỏa thuận mới để xây dựng Dự án Hành lang Bắc-Nam mới, qua đó giúp tăng cường đáng kể thương mại giữa hai nước cũng như kết nối Nga với biên giới Uzbekistan và Turkmenistan.
Tóm lại, việc phát triển quan hệ Mỹ-Kazakhstan là hiệu quả và kịp thời, nhưng bước đi này lại đang diễn ra trong bối cảnh có sự hiện diện sâu sắc của nhiều quốc gia khác có tầm ảnh hưởng trong khu vực.
Việc Trung Á là một mắt xích quan trọng giữa các hành lang Đông-Tây và Bắc-Nam của lục địa Á-Âu đã khiến Kazakhstan trở thành đối tác của nhiều quốc gia trên thế giới.
Chính điểm đặc biệt này đã mang lại cho Kazakhstan vị thế của một cường quốc tầm trung.
Do đó, khi Kazakhstan phát triển thành một cường quốc tầm trung và Astana tiếp tục đóng vai trò là trung tâm đô thị của các lĩnh vực kinh doanh, công nghệ, giáo dục và khởi nghiệp cho một Trung Á đang nổi lên, quan hệ Mỹ-Kazakhstan có rất nhiều cơ hội để vun đắp và hợp tác.
