Quản lý an toàn thực phẩm: Cần thu về một đầu mối

Quang cảnh tọa đảm. Ảnh: Bích Hồng/Bnews/vnanet.vn

Tại Tọa đàm “Nâng chất lượng, an toàn thực phẩm nông sản trong nước - Chinh phục người tiêu dùng Việt” do Báo Tiền Phong tổ chức sáng 23/9, tại Hà Nội, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương cho rằng, cần rà soát, đánh giá lại mô hình quản lý an toàn thực phẩm và sửa đổi theo hướng thu về một đầu mối quản lý an toàn thực phẩm.

Theo ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn, việc quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm đang bị chia cắt giữa các bộ, ngành. Thậm chí để một sản phẩm ra thị trường có sự tham gia của nhiều các cơ quan. Ban Bí thư đã có Chỉ thị 17-CT/TW năm 2022 về tăng cường bảo đảm an ninh, an toàn thực phẩm trong tình hình mới. Như vậy cần sớm hoàn thiện thể chế, pháp luật về quản lý an toàn thực phẩm, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Tại tọa đàm, ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, công tác quản lý an toàn thực phẩm hiện nay được phân công cho ba bộ: Bộ Y tế, Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường giao mỗi lĩnh vực chuyên ngành có đơn vị quản lý riêng: rau củ quả do Cục Trồng trọt và Cục Bảo vệ thực vật phụ trách; chăn nuôi do Cục Chăn nuôi và Thú y; thủy sản do Cục Thủy sản và Kiểm ngư.

Hiện có hai hệ thống chứng nhận chính là VietGAP và GlobalGAP, tuy nhiên đây không phải là quy định bắt buộc mà chỉ mang tính khuyến khích, theo hướng thúc đẩy sản xuất an toàn, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường sinh thái.

“Diện tích sản xuất theo tiêu chuẩn hiện nay còn rất khiêm tốn. Theo kết quả điều tra 5 năm một lần, công bố năm 2024, tổng diện tích được chứng nhận VietGAP mới đạt khoảng 150.000 ha cho 6 nhóm cây trồng; trong đó, rau chỉ đạt hơn 8.000 ha trên tổng số 1,15 triệu ha – tức chưa đến 1%. Với cây ăn quả, diện tích VietGAP đạt khoảng 76.000 ha; chè khoảng 5.200 ha. Nếu tính cả các chứng nhận khác, tổng diện tích đạt chứng nhận khoảng 440.000 ha; trong đó, rau cũng chỉ có hơn 8.400 ha, cây ăn quả đạt khoảng 78.000 ha…”, ông Nguyễn Quý Dương cho biết.

Diện tích rau đạt tiêu chuẩn còn rất khiêm tốn. Ảnh minh họa: TTXVN

Cũng từ con số trên, ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam đánh giá, VietGAP vốn chỉ là tiêu chuẩn tối thiểu trong sản xuất nông nghiệp, như vậy phần lớn rau chưa đạt được, đồng nghĩa chất lượng sản phẩm trên thị trường hiện nay tiềm ẩn rủi ro lớn.

Ông Nguyễn Văn Mười cho rằng, để đảm bảo chất lượng sản phẩm thì điều quan trọng nhất chính là khâu gốc – người sản xuất. Trong rau củ, mối quan tâm lớn nhất là dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, do đó cần quản lý từ việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.

Theo ông Nguyễn Văn Mười, đã đến lúc phải có biện pháp mạnh mẽ, minh bạch hơn để đảm bảo hàng hóa trước khi lưu thông ra thị trường. Cơ quan quản lý cần tập trung quản lý tại những địa điểm, khu vực tập trung, có đăng ký. Hàng hóa phải được bán ở nơi cố định, để cơ quan quản lý có điều kiện kiểm tra, giám sát.

Ngoài ra, tình trạng tem, nhãn giả rất phổ biến. Hàng hóa nhiều khi không có nhãn, không rõ nguồn gốc, hoặc bị thương lái gắn tem giả. Khi xảy ra sự cố, không thể truy trách nhiệm. Ông Nguyễn Văn Mười cho rằng, sản phẩm lưu thông trên thị trường đều phải có tem, nhãn, tên cơ sở sản xuất. Khi đó, cơ quan quản lý mới quản lý hiệu quả và quy trách nhiệm rõ ràng.

Để nâng cao hiệu quả quản lý an toàn thực phẩm ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn cho rằng, trọng tâm là nâng cao nhận thức của chính quyền các cấp, đầu tư nâng cấp hạ tầng chợ, kiểm soát chặt nguồn thực phẩm trong lưu thông và tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm cho hộ kinh doanh. Chính phủ cần bố trí ngân sách phù hợp từ trung ương và địa phương để cải tạo, nâng cấp chợ; đồng thời khuyến khích xã hội hóa đầu tư, giảm phụ thuộc vào vốn nhà nước.

Cùng với đó, đẩy mạnh phân cấp cho địa phương và yêu cầu các tỉnh, thành triển khai các giải pháp đột phá kiểm soát thực phẩm, nhất là thực phẩm tươi sống, thông qua mô hình sản xuất theo chuỗi an toàn.

Việc tuyên truyền, tập huấn cần được tổ chức thực chất, tránh hình thức, nhằm nâng cao hiểu biết pháp luật, quyền lợi và trách nhiệm về an toàn thực phẩm cho hộ kinh doanh và người tiêu dùng.

Cùng với tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra cần phát huy vai trò giám sát của xã hội, tiếp nhận phản ánh kịp thời từ người dân để xử lý vi phạm hiệu quả, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn nhấn mạnh.

Bích Hồng/Bnews/vnanet.vn