Rau sản xuất an toàn chỉ đạt chưa đến 1%

Theo kết quả điều tra của Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật được đưa ra tại Tọa đàm "Nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm nông sản trong nước" tổ chức sáng nay (23/9) tại Hà Nội, tổng diện tích cây trồng đạt chứng nhận VietGAP tại Việt Nam mới đạt khoảng 150.000 ha trên 6 nhóm cây trồng, trong đó diện tích rau được chứng nhận chỉ hơn 8.000 ha, tức chưa đến 1% (khoảng 0,5 - 0,6%) trên tổng số 1,15 triệu ha đất trồng rau. Đây là con số rất khiêm tốn, nhất là khi rau là mặt hàng được sử dụng hằng ngày và chủ yếu tiêu thụ nội địa.

Thực tế, phần lớn diện tích được chứng nhận hiện nay là để phục vụ xuất khẩu, còn thị trường nội địa, vốn có quy mô tiêu dùng khổng lồ, lại thiếu cơ chế quản lý tương xứng về chất lượng và an toàn thực phẩm.

PGS, TS. Nguyễn Duy Thịnh - Chuyên gia công nghệ sinh học và thực phẩm góp ý tại Diễn đàn.

Hiện công tác quản lý an toàn thực phẩm trong sản xuất nông, lâm, thủy sản được phân công cho 3 bộ: Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Y tế và Bộ Công Thương. Riêng Bộ NN&MT chịu trách nhiệm kiểm soát toàn bộ chuỗi sản xuất ban đầu, nhưng việc thiếu thống nhất giữa các cơ quan quản lý và các địa phương đã gây ra sự chồng chéo và thiếu hiệu lực thực thi, đặc biệt ở nhóm sản phẩm phục vụ nội địa.

Ông Phạm Văn Duy, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ NN&MT), cho biết dù có 98,65% cơ sở sản xuất kinh doanh được chứng nhận đủ điều kiện ATTP và hơn 99% mẫu được giám sát đạt yêu cầu, nhưng vẫn tồn tại khoảng trống lớn trong giám sát chuỗi cung ứng từ nông dân đến chợ truyền thống, nơi chiếm phần lớn tiêu thụ.

Hiện tại, nông sản được tiêu thụ qua ba kênh chính là hệ thống bán lẻ hiện đại (siêu thị), chợ truyền thống và các cửa hàng nhỏ lẻ. Trong đó, các điểm bán nhỏ lẻ và hàng rong trên vỉa hè chiếm tỷ trọng lớn nhưng gần như không thể kiểm soát. Điều này khiến nguy cơ tồn dư hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật ngoài danh mục trong thực phẩm tươi sống là rất lớn.

Ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nhận định: "Khi tiêu chuẩn sản xuất tối thiểu như VietGAP không được bắt buộc, chất lượng hàng hóa trôi nổi và rủi ro dồn về phía người tiêu dùng. Điều cần thiết hiện nay là xây dựng các điểm bán tập trung, kiểm soát được nguồn gốc, hạn chế bán hàng rải rác, trôi nổi."

Các chuyên gia khẳng định muốn có thực phẩm “ngon và lành” thì phải bắt đầu từ gốc rễ là sản xuất. Tuy nhiên, với 10 triệu hộ nông dân đang sản xuất phân tán, thiếu liên kết chuỗi, việc áp dụng tiêu chuẩn không thể chỉ trông chờ vào thanh tra kiểm soát.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, Chuyên gia công nghệ thực phẩm, nhấn mạnh việc cần để người nông dân hiểu rõ và tự kiểm soát mình. Phần lớn họ không cố tình sai, mà là không được hướng dẫn hoặc thiếu kiến thức. Vì vậy, công tác tuyên truyền, tập huấn thông qua HTX, hiệp hội là rất quan trọng.

Hồng Hương