Quản lý thị trường siết chặt kiểm soát, kiến tạo môi trường thương mại điện tử minh bạch

Thương mại điện tử bứt phá, bán lẻ truyền thống đổi mình

Thương mại điện tử đang giữ vai trò trụ cột trong tăng trưởng bán lẻ, mở rộng khả năng tiếp cận thị trường và thúc đẩy tiêu dùng số trên phạm vi cả nước.

Theo số liệu của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), năm 2024, quy mô thị trường thương mại điện tử đạt hơn 25 tỷ USD, tăng trên 20% so với năm trước, chiếm khoảng 9-10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng.

Chỉ trong 9 tháng năm 2025, doanh thu trên các sàn thương mại điện tử lớn đã đạt 305,9 nghìn tỷ đồng (tương đương 12,2 tỷ USD), tăng 34,35% so với cùng kỳ. Dự báo cả năm 2025, thị trường có thể cán mốc 39 tỷ USD. Những con số này phản ánh sự chuyển dịch rõ nét trong hành vi tiêu dùng, khi người dân ưu tiên tốc độ, sự tiện lợi và trải nghiệm số.

Song hành với sự lớn mạnh của thương mại điện tử, nhiều tuyến phố kinh doanh tại các đô thị lớn đang đối diện cảnh ảm đạm. Hơn 5.500 cửa hàng, hộ kinh doanh đã ngừng hoạt động trong nửa đầu năm 2025, chủ yếu tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Áp lực chi phí mặt bằng, nhân sự và sự thay đổi trong thói quen mua sắm khiến các mô hình kinh doanh truyền thống khó duy trì cạnh tranh.

Thay vì phủ dày điểm bán, hàng loạt thương hiệu thời trang, F&B chuyển sang mô hình “omnichannel”, chỉ giữ lại showroom giới thiệu sản phẩm, còn toàn bộ hoạt động bán hàng chuyển hẳn lên nền tảng số. Việc tối ưu chi phí nhờ thương mại điện tử giúp doanh nghiệp giảm tới 30-40% chi phí vận hành.

Những thay đổi này cho thấy sự dịch chuyển mang tính cấu trúc của thị trường bán lẻ, nơi thương mại điện tử tăng trưởng 20-25% mỗi năm, vượt xa mức tăng 7-8% của bán lẻ truyền thống.

Chuyển dịch mô hình kinh doanh: Từ cửa hàng phố thị đến nền tảng số

Không chỉ nhóm hàng tiêu dùng nhanh hay thời trang, ngành nông sản – vốn được coi là “khó số hóa” – cũng đang tận dụng tốt thương mại điện tử.

NSND Tự Long giới thiệu các sản phẩm gạo Việt được bán trên sóng livestream tại Tuần lễ Nông sản Việt 2025.

Tại Tuần lễ Nông sản Việt 2025, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đã hỗ trợ doanh nghiệp đấu giá trực tuyến thành công con cá tầm 50 kg với giá 102 triệu đồng; gần 6 tấn gạo ST25 được bán hết chỉ trong 2 giờ livestream. Những kết quả này khẳng định vai trò của chuyển đổi số trong kết nối cung – cầu, giảm chi phí logistics và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước Trần Hữu Linh nhấn mạnh, livestream và các nền tảng thương mại số là giải pháp phù hợp với xu hướng thị trường, giúp nông sản Việt tiếp cận người tiêu dùng hiệu quả hơn, giảm phụ thuộc vào thương lái và hệ thống phân phối truyền thống.

Tăng kiểm soát gian lận, bảo vệ thị trường thương mại điện tử phát triển bền vững

Tăng trưởng nóng luôn đi kèm rủi ro. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, lực lượng quản lý thị trường đã phát hiện 161 vụ vi phạm trên các sàn thương mại điện tử, xử phạt gần 3 tỷ đồng; tổng trị giá hàng giả, hàng nhái bị phát hiện vượt 1 tỷ đồng.

Lực lượng Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh giám sát việc tiêu hủy hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng vi phạm về nguồn gốc xuất xứ.

Mỹ phẩm, điện thoại, thời trang… là những nhóm hàng dễ bị làm giả và trà trộn qua livestream hoặc tài khoản bán hàng ẩn danh, gây ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín doanh nghiệp và quyền lợi người tiêu dùng.

Luật Thương mại điện tử 2025 dự kiến có hiệu lực từ 2026 sẽ mở rộng phạm vi quản lý sang các nền tảng mạng xã hội, livestream; yêu cầu định danh người bán qua VNeID và tài khoản thanh toán chính chủ. Điều này tạo ra “tường lửa pháp lý” giúp kiểm soát minh bạch nguồn gốc hàng hóa, buộc sàn thương mại điện tử gỡ bỏ gian hàng vi phạm trong vòng 24 giờ khi phát hiện sai phạm.

Bên cạnh khung pháp lý mới, các chuyên gia nhận định cần tiếp tục tăng cường đầu tư hạ tầng công nghệ, trang thiết bị và nhân lực cho lực lượng quản lý thị trường để nâng cao năng lực giám sát, kiểm tra trên không gian mạng. Việc phối hợp thông tin giữa các lực lượng chức năng cũng cần được đẩy mạnh nhằm kịp thời phát hiện, xử lý hành vi gian lận, vận chuyển hàng hóa không rõ nguồn gốc.

Thương mại điện tử đang mở ra dư địa tăng trưởng lớn cho nền kinh tế. Tuy nhiên, để thị trường số phát triển bền vững, việc bảo vệ người tiêu dùng và ngăn chặn gian lận là nhiệm vụ trọng tâm. Sự vào cuộc chủ động của lực lượng quản lý thị trường, cùng với hoàn thiện khung pháp lý và ứng dụng công nghệ, đang góp phần quan trọng trong kiến tạo môi trường thương mại điện tử minh bạch, an toàn và lành mạnh./.

Lê Minh