Bộ trưởng Bộ Tài chính chia sẻ về 'lựa chọn con đường khó' khi sửa Luật Thuế GTGT

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại tổ - Ảnh: NY

Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi một số điều khoản của Luật Thuế Giá trị gia tăng chỉ vài tháng sau khi Luật có hiệu lực là “lựa chọn con đường khó”, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng chia sẻ khi Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, sáng 8/12.

Trước đó, báo cáo thẩm tra tại hội trường, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi phản ánh nhiều ý kiến trong Ủy ban cho rằng, tại Kỳ họp này, chưa thật sự cần thiết trình Quốc hội sửa đổi Luật.

Phát biểu tại tổ, một số vị đại biểu cũng băn khoăn khi Luật hiện hành có hiệu lực chưa lâu, có những vấn đề lần trước sửa đại biểu đã góp ý nhiều nhưng chưa được tiếp thu, nay lại đề xuất sửa.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã giải trình chi tiết về sự cần thiết và tính cấp bách của việc sửa đổi lần này, đồng thời làm rõ những vướng mắc thực tiễn đã phát sinh.

Ông nói, việc Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi một số điều khoản của Luật Thuế Giá trị gia tăng chỉ vài tháng sau khi Luật có hiệu lực là “lựa chọn con đường khó”, nhất là trong bối cảnh Quốc hội cũng như các cơ quan của Quốc hội đang có khối lượng công việc rất lớn phải xem xét. Tuy nhiên, Chính phủ, Bộ Tài chính vẫn quyết định trình Quốc hội bởi những vướng mắc từ luật hiện hành đã gây những bất lợi cho các doanh nghiệp và người dân.

“Vấn đề này ảnh hưởng tiêu cực đến tất cả các hoạt động thu mua nông, lâm, thủy sản trên toàn quốc, gây khó khăn cho doanh nghiệp và dẫn đến khó khăn cho người dân”, Bộ trưởng trao đổi.

Trước đó, nhiều đại biểu Quốc hội đã có ý kiến và nhiều tập đoàn lớn về nông lâm nghiệp, bao gồm Tổng công ty Cà phê, Tổng công ty Vinfood 1, Vinfood 2, và các hiệp hội liên quan, đã có ý kiến phản ánh về vấn đề này. Nếu không sửa đổi kịp thời, việc này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến bà con nông dân, vốn là những người yếu thế, đặc biệt trong bối cảnh thiên tai và lũ lụt.

Làm rõ thêm về lý do sửa đổi chính sách thuế đối hàng nông sản, Bộ trưởng cho biết trước đây Luật Thuế Giá trị gia tăng năm 2008 quy định sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản (chưa chế biến hoặc chỉ qua sơ chế thông thường) do tổ chức/cá nhân tự sản xuất, tự đánh bắt thuộc đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng ở khâu đầu vào. Khi bán cho doanh nghiệp, hợp tác xã ở khâu thương mại hoặc cho người tiêu dùng cuối cùng thì mới áp dụng thuế suất 5%. Tuy nhiên, quy định này dẫn đến tình trạng doanh nghiệp phải đi mua bán hóa đơn lòng vòng qua nhiều khâu, dẫn đến gian lận thuế.

Để xử lý vấn đề đó, tại Luật Thuế Giá trị gia tăng năm 2016, Quốc hội đã bổ sung quy định cho phép doanh nghiệp không phải kê khai tính nộp thuế giá trị gia tăng đầu ra, nhưng được kê khai khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào đối với các chi phí rõ ràng như điện, nước, vận chuyển ở khâu thương mại. Khi bán cho người tiêu dùng cuối cùng thì vẫn phải thuộc đối tượng áp dụng thuế suất 5%. Quy định này đảm bảo bản chất thuế giá trị gia tăng nhưng đồng thời khắc phục được tình trạng gian lận trong hoàn thuế.

Tại Luật Thuế Giá trị gia tăng năm 2024, quy định này được lược bỏ, dẫn đến những vướng mắc nghiêm trọng hiện nay. Do đó, Bộ Tài chính thấy cần thiết phải quy định lại điều này theo như Luật Thuế 2016, Bộ trưởng nói.

Đối với điều chỉnh quy định về điều kiện hoàn thuế, hiện nay, Quốc hội cũng sẽ xem xét Luật Quản lý thuế. Trước đây, do Luật Quản lý thuế chưa có quy định về quản lý một số nội dung, nên chúng ta đưa vào Luật Thuế Giá trị gia tăng. Nay, Luật Quản lý thuế đã có quy định, nên việc đưa các quy định liên quan đến quản lý và điều kiện hoàn thuế vào Luật Quản lý thuế là phù hợp, Bộ trưởng giải thích.

Hơn nữa, trên thực tế, Bộ Tài chính cũng đã nhận được rất nhiều ý kiến của các tập đoàn, Tổng công ty như Tổng công ty Cà phê, Tổng công ty Vinfood 1, Vinfood 2, các hiệp hội… cũng như một số bộ, ngành. Trong đó, Bộ Tư pháp cho rằng, việc kê khai nộp thuế là trách nhiệm của người bán, còn hoàn thuế là quyền lợi của người mua. Hai vấn đề này phải rất tách bạch.

Tuy nhiên, quy định hiện hành lại yêu cầu người mua muốn được hoàn thuế phải chứng minh được rằng người bán đã kê khai nộp thuế giá trị gia tăng. Điều này không phù hợp với trách nhiệm giữa bên bán và bên mua, và vô hình chung gây khó khăn cho doanh nghiệp. Bên mua không thể xác minh hoặc chứng minh được bên bán đã kê khai nộp thuế hay chưa.

Bên cạnh lĩnh vực nông nghiệp, Bộ trưởng còn đưa ra ví dụ về các lĩnh vực khác đang gặp phải tình trạng này. Nhiều doanh nghiệp sản xuất đi mua hàng của đối tác cung cấp, ví dụ thu mua sắt thép phế liệu của người dân, những người này không có hóa đơn. "Nhưng chúng ta yêu cầu phải có hóa đơn. Chính vì thế, doanh nghiệp sản xuất cuối cùng sẽ không được khấu trừ thuế đối với nguyên liệu đầu vào. Bộ trưởng nhấn mạnh cần phân rõ trách nhiệm: Trách nhiệm của ông nào ông ấy phải chịu", Bộ trưởng nêu.

Do vậy, Bộ trưởng khẳng định, mục đích chính của đề xuất sửa đổi này là nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp và cho người dân, đảm bảo sự công bằng, minh bạch. Ông bày tỏ mong muốn các đại biểu Quốc hội nghiên cứu và ủng hộ đề xuất sửa đổi của Chính phủ. Riêng các quy định liên quan đến quản lý sẽ được đưa vào Luật Quản lý thuế.

Theo nghị trình, Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng sẽ được thảo luận tại hội trường vào chiều 9/12 và bấm nút thông qua ngay tại Kỳ họp này.

Nguyễn Lê