Quan niệm của Đông y trong việc điều trị ung thư

Tập luyện hợp lý để khí huyết lưu thông sẽ giúp bệnh nhân ung thư điều trị tốt hơn. Ảnh minh họa: H.W.

Giáo sư Hà Dụ Dân của Đại học Trung y Dược Thượng Hải là học giả nổi tiếng trong ngành Đông y, “Với nhiều bệnh nhân, chữa ung thư không có nghĩa là rốt ráo tìm diệt để chữa khỏi hoàn toàn, mà cần điều hòa bệnh để sống chung hợp lý”.

Điều hòa ở đây tức là vừa phải ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư, vừa cho cơ thể được giãi bày thoải mái, tuân theo chức năng của cơ thể. Bởi vậy, không thể bất chấp tất cả để chống lại bệnh tật, mà phải buông bỏ "một cách vừa đủ để hoàn thành sách lược “không đánh mà thắng”. Tư tưởng điều trị này được thể hiện rất rõ ràng trong phương thuốc Tiểu Sài Hồ thang.

Tiểu Sài Hồ thang xuất hiện lần đầu trong Thương Hàn Luận của Trương Trọng Cảnh [1], phương thuốc này được tạo thành từ bảy vị thuốc bao gồm: Sài hồ, hoàng cầm, bán hạ, gừng, nhân sâm, đại táo, cam thảo.

Trong đó, sài hồ đẩy khí độc ra khỏi cơ thể, gừng hỗ trợ cho sài hồ, hoàng cầm thanh lọc cơ thể, giải nhiệt cho tim, phổi và thực quản, bán hạ ngăn tiêu chảy, giải độc cho dạ dày ruột non và ruột già.

Khí độc thường ứ đọng giữa triệu chứng và nội tại, vì chính khí của bệnh nhân đã yếu đi nên khí độc mới xâm nhập được vào cơ thể, bởi vậy phải sử dụng ba vị thuốc bổ máu như nhân sâm, đại táo, cam thảo để nâng cao chính khí. Tẩm bổ như vậy sẽ giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng để chống lại bệnh tật.

Các thầy thuốc thời nay đánh giá về phương thuốc Tiểu Sài Hồ thang như sau: “Kết hợp nóng lạnh tức là hòa, vừa tẩm bổ vừa bài tiết tức là hòa, điều hòa trong ngoài tức là hòa, cân bằng trên dưới tức là hòa”.

Từ đó có thể thấy, Tiểu Sài Hồ thang là phương thuốc cân bằng hiệu lực của chính và tà, nội tại và ngoại tại, nóng và lạnh, cuối cùng đạt tới mục tiêu “hòa hoãn” bằng cách “điều hòa cân bằng” trong cơ thể.

Với những người vừa tìm hiểu về Đông y, phương thuốc này có vẻ khá khó hiểu, bởi nó vừa có hàn, vừa có nhiệt, vừa có hư, vừa có thực. Không thể hiện lập trường rõ ràng như các phương thuốc Ma Hoàng thang, Đại Thừa Khí thang hay Thập Toàn Đại Bổ.

Nhưng chính phương thuốc có tính ôn hòa này lại giúp cơ thể chống chọi với các căn bệnh phức tạp khó chữa, hỗ trợ cơ thể được tự do lên tiếng, thúc đẩy các chức năng trong cơ thể hoạt động ổn định, không đi ngược lại quy luật của tự nhiên, thế nên mới “không đánh mà thắng”.

[1] Trương Trọng Cảnh là một thầy thuốc Trung Quốc thời Đông Hán. Ông được coi là một trong những nhân vật quan trọng nhất của lịch sử Đông y vì những đóng góp mang tính hệ thống về cả lý luận và thực nghiệm.

Tác phẩm quan trọng nhất của ông, Thương Hàn Tạp Bệnh Luận, tuy đã thất lạc trong giai đoạn Tam Quốc nhưng sau đó đã được tổng hợp lại thành hai tập sách Thương Hàn Luận và Kim Quỹ Yếu Lược, đây là hai trong bốn bộ sách quan trọng nhất của Đông y. Những đóng góp mang tính cơ sở của Trương Trọng Cảnh khiến ông được xưng tụng là “Thánh y” của Đông y.

Đông Đồng/ Huy Hoàng Books & NXB Thanh niên