Quần thể di tích Yên Tử, Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản thế giới

Phật giáo Trúc Lâm - linh hồn của di sản

Ngày 12/7, tại Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới UNESCO diễn ra từ ngày 6 đến 16/7 tại Thủ đô Paris (Cộng hòa Pháp), vào lúc 13 giờ 02 phút ngày 12/7 (giờ Paris), tức 18 giờ 02 phút ngày 12/7 (giờ Việt Nam), Chủ tịch kỳ họp, Giáo sư Nikolay Nenov (Bulgaria) đã chính thức tuyên bố ghi danh Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc vào Danh mục Di sản Văn hóa thế giới.

Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới UNESCO diễn ra tại Thủ đô Paris (Cộng hòa Pháp). Ảnh: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ninh

Sự kiện trọng đại này đánh dấu di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam được UNESCO công nhận và là Di sản thế giới liên tỉnh thứ hai, sau Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà. Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc trải dài trên địa bàn ba tỉnh, thành: tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và TP. Hải Phòng, phản ánh sinh động chiều sâu văn hóa, tâm linh và triết lý nhân sinh của Phật giáo Trúc Lâm, dòng Thiền đặc sắc ra đời từ thế kỷ XIII dưới thời Trần.

Cảnh quan Quần thể di tích Yên Tử

Trọng tâm của Quần thể Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc chính là tư tưởng và thực hành của Phật giáo Trúc Lâm, một dòng Thiền thuần Việt do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập. Triết lý Trúc Lâm là sự kết hợp hài hòa giữa tinh thần từ bi, khoan dung của Phật giáo Đại thừa, đạo đức của Nho giáo, thế giới quan của Đạo giáo và tín ngưỡng dân gian Việt Nam.

Các đền tháp, am cổ, bia đá, mộc bản và tuyến hành hương tại quần thể di sản không chỉ là minh chứng cho sự phát triển liên tục của tôn giáo, văn hóa Việt, mà còn thể hiện rõ sự kết nối mật thiết giữa con người và thiên nhiên. Hàng năm, hàng triệu lượt du khách hành hương về vùng đất thiêng này, tìm đến sự thanh tịnh, tu dưỡng nội tâm và trải nghiệm văn hóa tinh thần đặc sắc.

UNESCO đã công nhận Quần thể Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc theo hai tiêu chí: Là minh chứng sống động cho một truyền thống văn hóa đặc sắc, phản ánh sự kết hợp giữa Nhà nước, tôn giáo và nhân dân trong quá trình hình thành bản sắc dân tộc Việt Nam. Phật giáo Trúc Lâm không chỉ định hình nền tảng tinh thần Đại Việt mà còn đóng góp vào hòa bình và đối thoại giữa các dân tộc.

Di tích Yên Tử

Đây còn là biểu tượng toàn cầu về cách tôn giáo có thể định hình xã hội thế tục, thúc đẩy quốc gia phát triển bền vững, hòa bình. Việc bảo tồn, thực hành nghi lễ, lễ hội Trúc Lâm từ Việt Nam đến cộng đồng quốc tế thể hiện sức sống mạnh mẽ, bền vững của các giá trị văn hóa này.

Cam kết bảo vệ di sản lâu dài

Bà Nguyễn Thị Hạnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, Trưởng Ban điều hành hồ sơ di sản xúc động cho biết: Di sản là một cảnh quan văn hóa linh thiêng được quy hoạch đồng bộ với hàng trăm chùa, đền, tháp và di vật cổ, trải rộng trên 3 tỉnh, gắn kết thành một thể thống nhất cả về không gian và tâm linh. Phó Chủ tịch khẳng định cam kết của 3 tỉnh, thành phố có liên quan trong bảo tồn và tôn vinh các giá trị của di sản.

Các đại biểu Việt Nam và quốc tế tham gia Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới UNESCO diễn ra tại Thủ đô Paris (Cộng hòa Pháp). Ảnh: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ninh

Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc bao gồm 525,75 ha khu vực cốt lõi và 4.380,19 ha vùng đệm, trải rộng trên 3 tỉnh, thành phố Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng. Đây là quần thể di tích liên tỉnh của Việt Nam, mang ý nghĩa đặc biệt về tôn giáo, văn hóa và lịch sử, đã tồn tại hơn 700 năm và trở thành một di sản văn hóa sống.

Theo Hòa thượng Thích Thanh Quyết, Phó Chủ tịch Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam và Trụ trì Chùa Yên Tử, nét độc đáo của Phật giáo Trúc Lâm nằm ở việc đây là thiền phái Phật giáo duy nhất trên thế giới được sáng lập bởi một vị vua đang trị vì, khi Trần Nhân Tông tự nguyện thoái vị để xuất gia. Trúc Lâm dung hòa tư tưởng Phật giáo Đại thừa với Nho giáo, Đạo giáo, truyền thống văn hóa Việt và tín ngưỡng bản địa, tạo nên một bản sắc tinh thần và triết học độc đáo, thể hiện sự giao thoa hiếm có giữa tôn giáo, quản trị và văn hóa, đề cao các giá trị hòa bình, hòa hợp và hòa giải.

Quần thể di tích Yên Tử

Hòa thượng Thích Thanh Quyết bày tỏ: “Việt Nam tự hào có một vị Hoàng đế ở thời Trần, một vị Vua anh minh, anh hùng giải phóng dân tộc ở tuổi 30 năm lại đi xuất gia theo Phật, về núi Yên Tử tu hành và thành Phật ở đấy. Đặc biệt là sáng lập ra một Phật giáo Trúc Lâm, một hệ tư tưởng mới".

Ảnh hưởng của Trúc Lâm vượt khỏi phạm vi quốc gia, lan tỏa trong khu vực và toàn cầu. Hiện nay, Phật giáo Trúc Lâm có hơn 30 triệu tín đồ, 50.000 tăng ni và 15.000 ngôi chùa tại hơn 30 quốc gia như Hàn Quốc, Ấn Độ, Mỹ, Anh, Nhật Bản và nhiều nước khác. Tại Pháp, nổi bật có chùa Trúc Lâm Paris và tại Mỹ có giải thưởng Trần Nhân Tông về hòa bình.

Thu Anh