'Quét' tội phạm trên không gian mạng (Bài 2)

Qua tổng kết, đánh giá công tác bảo đảm an ninh mạng xuyên suốt thời gian hiệu lực của Luật An ninh mạng năm 2018 cho thấy, hiện nay, hoạt động tấn công mạng, gián điệp mạng và lộ, mất bí mật nhà nước tại Việt Nam diễn ra ngày càng phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh quốc gia.

Tin tặc sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi, không ngừng nâng cấp, cải tiến các dòng mã độc để tiến hành các chiến dịch tấn công mạng nhằm vào các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam với mục tiêu chủ yếu nhằm vào hệ thống mạng tin của các cơ quan Trung ương và các tập đoàn, doanh nghiệp quan trọng.

Cơ quan An ninh điều tra, Công an tỉnh Trà Vinh, nay là tỉnh Vĩnh Long tống đạt các quyết định tố tụng đối với các đối tượng có hành vi lợi dụng các quyền tự do, dân chủ để xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Hoạt động này không chỉ nhằm thu thập thông tin tình báo, bí mật nhà nước đặc biệt là các chủ trương, chính sách đối ngoại, an ninh, quốc phòng của Việt Nam mà còn chuẩn bị sẵn để tiến hành các hoạt động tình báo, phát động các cuộc tấn công phá hoại khi cần thiết. Hàng năm, Bộ Công an phát hiện trên 2.600 trang/cổng thông tin điện tử của Việt Nam (có tên miền “.vn”) bị tin tặc tấn công, thay đổi giao diện hoặc chèn tập tin; hàng chục vụ lộ tài liệu bí mật nhà nước với hàng trăm đầu tài liệu. Các dữ liệu của các bộ, ban, ngành, địa phương bị tin tặc chiếm đoạt, trong đó có nhiều tài liệu bí mật nhà nước. Một số cơ quan, đơn vị mặc dù đã được kiểm tra, cảnh báo về các nguy cơ gây mất an ninh mạng, lộ mất bí mật nhà nước nhưng vẫn để xảy ra tình trạng tiếp diễn.

Cùng với đó, việc kiểm soát, quản trị và bảo vệ dữ liệu chưa tương xứng với giá trị và mức độ khai thác, sử dụng dữ liệu trong nền kinh tế số, xã hội số. Dữ liệu cá nhân đang được khai thác, sử dụng, tạo ra giá trị thặng dư một cách tự do, thiếu nguyên tắc và sự quản lý, dẫn tới thực trạng lộ, lọt, mua bán, xâm phạm dữ liệu cá nhân diễn ra phố biến và ngày càng nghiêm trọng, kéo theo gia tăng các loại tội phạm mạng, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Hoạt động phá hoại tư tưởng, chống đối trong nước nhằm từng bước chuyển hóa chế độ chính trị ở nước ta diễn ra mạnh mẽ. Hàng năm, Bộ Công an rà soát, phát hiện hơn 7.500 nguồn khởi phát thông tin xấu độc, thu hút hơn 83 triệu lượt tiếp cận, tương tác thông tin, tập trung công kích, chống phá. Các hội nhóm “trái chiều”, bảo hiểm, bất động sản bị các tổ chức phản động lưu vong kích động, đã tổ chức tập trung đông người “đòi quyền lợi” và hoạt động chống phá nhân các sự kiện, ngày lễ lớn của đất nước.

Hoạt động sử dụng công nghệ cao để thực hiện hành vi phạm tội, xâm phạm trật tự, an toàn xã hội diễn ra ngày càng phức tạp, gây bức xúc trong xã hội, gây thiệt hại lớn về tài sản cho người dân, nhất là hoạt động lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, đánh bạc và tổ chức đánh bạc, truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy, mua bán vũ khí, vật liệu nổ, ma túy, bằng cấp giả. Đặc biệt, các nhóm tội phạm người nước ngoài có xu hướng dịch chuyển sang địa bàn Việt Nam để thực hiện hành vi phạm tội với nhiều thủ đoạn hoạt động mới tinh vi hơn, tập trung ở các tỉnh, thành phố lớn, khu du lịch, vùng ven biển có vị trí chiến lược, thiết yếu về an ninh quốc phòng như TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Quảng Ninh, Nha Trang, Đà Nẵng... Một số đối tượng người Trung Quốc còn móc nối, câu kết với đối tượng người Việt Nam để lừa đảo, lôi kéo người Việt Nam sang Campuchia phạm tội sử dụng công nghệ cao, dưới hình thức giới thiệu “việc nhẹ, lương cao”.

Thực tế, trong 6 tháng đầu năm 2025, các cơ quan chức năng đã phát hiện 25 vụ việc liên quan hệ thống thông tin của một số cơ quan, đơn vị tồn tại điểm yếu, lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng, xảy ra tình trạng lây nhiễm mã độc; lộ, mất tài khoản quản trị, tài khoản người dùng; 56 vụ việc liên quan hoạt động quảng cáo, rao bán thông tin, dữ liệu cá nhân trên các diễn đàn hội nhóm, trang mạng tin tặc. Triển khai Đề án 06 của Chính phủ, Bộ Công an tiến hành kiểm tra, đánh giá an ninh mạng hệ thống tin tại 7 ban, bộ, ngành, địa phương kết nối Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và hệ thống định danh xác thực điện tử VNelD , phát hiện 1.315 lỗ hồng bảo mật mức độ nghiêm trọng, 4.095 lỗ hồng bảo mật mức độ cao tại các máy chủ hệ thống. Một trong những nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là do sự bất cập, thiếu đồng bộ trong hệ thống chính sách, pháp luật về lĩnh vực an ninh mạng.

Nguyễn Hương