Quốc hội quyết định: Toàn dân được khám sức khỏe định kỳ miễn phí

Sáng 10/12, trong chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 10, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Phòng bệnh. Kết quả biểu quyết điện tử cho thấy 440/443 đại biểu tham gia tán thành, chiếm 93,02% tổng số đại biểu Quốc hội.

Với tỷ lệ đồng thuận cao, Luật Phòng bệnh chính thức được thông qua và sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2026.

Trước khi tiến hành biểu quyết, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trình bày báo cáo tóm tắt về các nội dung lớn đã được tiếp thu và giải trình liên quan dự án luật. Bà cho biết quá trình chỉnh lý đã tiếp nhận đầy đủ ý kiến của đại biểu tại các phiên thảo luận tổ, hội trường, ý kiến thẩm tra của Ủy ban Văn hóa - Xã hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và chỉ đạo của Chính phủ.

Đa dạng nguồn kinh phí cho khám định kỳ, sàng lọc miễn phí

Về quy định khám sức khỏe định kỳ và khám sàng lọc miễn phí, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết để đảm bảo nguồn lực và tính khả thi, dự thảo đã hoàn thiện cơ chế đa dạng hóa kinh phí, bao gồm ngân sách nhà nước, nguồn xã hội hóa và đặc biệt là Quỹ bảo hiểm y tế.

Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Phòng bệnh với đại đa số đại biểu tán thành. Ảnh: Quốc hội.

Dự thảo luật cũng sửa đổi Điều 44 của Luật Bảo hiểm y tế, cho phép Quỹ bảo hiểm y tế chi trả chi phí khám sức khỏe định kỳ và sàng lọc miễn phí theo lộ trình, phù hợp khả năng cân đối của quỹ. Bộ trưởng nhấn mạnh đây là bước đột phá quan trọng trong thể chế hóa Nghị quyết 20 và Nghị quyết 72 của Trung ương.

Cụ thể, theo luật, người dân sẽ được hưởng chính sách khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất một lần mỗi năm. Việc thụ hưởng được thực hiện theo từng nhóm đối tượng và dựa trên lộ trình ưu tiên do Nhà nước quy định.

Kinh phí chi trả cho hoạt động khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc được bảo đảm từ nhiều nguồn. Cụ thể:

Người sử dụng lao động chi trả chi phí khám sức khỏe định kỳ cho người lao động theo quy định của pháp luật về lao động và an toàn vệ sinh lao động.
Ngân sách nhà nước hỗ trợ thực hiện hoạt động này.
Quỹ bảo hiểm y tế chi trả theo các quy định của pháp luật về bảo hiểm y tế.
Quỹ phòng bệnh đóng góp theo nhiệm vụ được giao.
Nguồn đóng góp tự nguyện, tài trợ hợp pháp từ các tổ chức và cá nhân.
Các nguồn kinh phí hợp pháp khác.

Chính phủ sẽ quy định chi tiết về phạm vi khám, đối tượng được hưởng, lộ trình ưu tiên, các cơ sở đủ điều kiện tổ chức khám và cơ chế sử dụng kinh phí để triển khai chính sách khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí cho người dân.

Dự thảo Luật tiếp tục hoàn thiện các quy định liên quan phòng chống bệnh không lây nhiễm, rối loạn tâm thần và dinh dưỡng trong phòng bệnh. Đảm bảo quản lý nguy cơ sàng lọc, phát hiện sớm bệnh và các biện pháp dự phòng điều trị kịp thời phù hợp, trong đó có quy định liên quan ưu tiên đến các đối tượng ưu thế và các vùng khó khăn.

Theo Bộ trưởng, dự luật đã bổ sung và chỉnh lý hàng loạt quy định về phòng, chống bệnh lây nhiễm, dựa trên kinh nghiệm thực tiễn từ công tác phòng chống dịch Covid-19. Những vướng mắc được phát hiện trong giai đoạn chống dịch vừa qua đã được đưa vào luật, nhằm tăng tính phù hợp với bối cảnh mới.

Tách bạch nhiệm vụ của Quỹ phòng bệnh

Tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các đại biểu, Chính phủ đã chỉnh lý dự thảo theo hướng tách mục đích và nhiệm vụ của Quỹ phòng bệnh thành 2 khoản riêng biệt để đảm bảo rõ ràng. Dự luật cũng bổ sung nhiệm vụ chi của Quỹ cho hoạt động khám sức khỏe định kỳ và sàng lọc miễn phí, thống nhất với quy định tại Điều 27, góp phần tăng nguồn lực thực thi chính sách.

Theo đó, nguồn kinh phí dành cho công tác phòng bệnh được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau, gồm ngân sách nhà nước, Quỹ phòng bệnh, phần chi trả của người sử dụng dịch vụ phòng bệnh, nguồn từ Quỹ bảo hiểm y tế theo quy định và theo lộ trình ưu tiên phù hợp với khả năng cân đối quỹ.

Ngoài ra, công tác phòng bệnh còn được hỗ trợ bằng các khoản viện trợ, tài trợ hoặc hỗ trợ từ tổ chức, cá nhân trong nước và quốc tế, cùng với các nguồn tài chính hợp pháp khác theo quy định. Chính phủ sẽ quy định chi tiết việc thực hiện nội dung liên quan đến ngân sách nhà nước cho hoạt động này.

Trong lĩnh vực phòng chống dịch bệnh, Nhà nước thực hiện dự trữ quốc gia về thuốc, hóa chất và thiết bị y tế nhằm đáp ứng kịp thời khi có dịch xảy ra. Toàn bộ quá trình xây dựng, tổ chức, quản lý, điều hành và sử dụng nguồn dự trữ này tuân thủ quy định của pháp luật về dự trữ quốc gia.

Quỹ phòng bệnh được xác định là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, con dấu và tài khoản riêng, trực thuộc Bộ Y tế và hoạt động theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập.

Quỹ tập trung hỗ trợ nhiều nhiệm vụ quan trọng, bao gồm phòng chống tác hại thuốc lá; khám sức khỏe định kỳ và khám sàng lọc miễn phí; phòng chống bệnh không lây nhiễm; phòng chống rối loạn tâm thần; thực hiện các hoạt động dinh dưỡng liên quan đến phòng bệnh; nghiên cứu và ứng dụng khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; hợp tác quốc tế về phòng bệnh; cũng như triển khai một số dịch vụ phòng bệnh cần thiết.

Nhiều luật được sửa đổi theo Luật Phòng bệnh mới

Điều 44 của Luật Phòng bệnh quy định việc sửa đổi, bổ sung và bãi bỏ một số điều trong các luật hiện hành có liên quan đến lĩnh vực phòng bệnh. Theo đó, Luật Bảo hiểm y tế số 25/2008/QH12 và các luật sửa đổi, bổ sung tiếp theo được điều chỉnh ở nhiều nội dung.

Tại điểm a khoản 1 Điều 21, quy định về phạm vi được hưởng của người tham gia bảo hiểm y tế được sửa đổi theo hướng mở rộng, bao gồm khám và chữa bệnh trực tiếp hoặc từ xa, hỗ trợ khám chữa bệnh từ xa, y học gia đình, khám chữa bệnh tại nhà, phục hồi chức năng, khám thai định kỳ, sinh con, cùng một số dịch vụ phòng bệnh, dịch vụ quản lý bệnh mạn tính và các hình thức khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc theo yêu cầu chuyên môn tùy theo lộ trình, đối tượng ưu tiên và khả năng cân đối của Quỹ bảo hiểm y tế.

Luật bổ sung thêm điểm d vào sau điểm c khoản 3 Điều 21, quy định về đối tượng ưu tiên và lộ trình triển khai các dịch vụ phòng bệnh, quản lý bệnh mạn tính, khám sức khỏe định kỳ và khám sàng lọc phù hợp với khả năng chi trả của Quỹ bảo hiểm y tế.

Khoản 5a được bổ sung vào sau khoản 5 Điều 22, nêu rõ người đi khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí theo quy định của Luật Phòng bệnh sẽ được hưởng 100% chi phí cho mỗi lượt khám, trên cơ sở đối tượng và lộ trình ưu tiên phù hợp với khả năng cân đối quỹ.

Đồng thời, khoản 3 Điều 23 được sửa đổi, theo đó hoạt động khám sức khỏe không thuộc phạm vi hưởng bảo hiểm y tế, trừ trường hợp khám sức khỏe định kỳ và khám sàng lọc.

Luật cũng thay thế cụm từ "huyện đảo" bằng "đặc khu" tại điểm o khoản 3 Điều 12 và điểm b khoản 4 Điều 22 của Luật Bảo hiểm y tế, đồng thời bãi bỏ Điều 7a, trong đó các nhiệm vụ trước đây của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sẽ được phân công lại cho các bộ khác theo quy định của Chính phủ.

Ngoài sửa đổi trong luật bảo hiểm y tế, Luật Phòng bệnh còn quy định bãi bỏ các điều 28, 29 và 30 của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá số 09/2012/QH13 và các luật sửa đổi liên quan.

Bên cạnh đó, luật thay thế cụm từ "công bố dịch theo quy định của pháp luật về phòng, chống bệnh truyền nhiễm" bằng cụm từ "thông tin dịch bệnh theo quy định của pháp luật về phòng bệnh" trong nhiều điều khoản của Luật Dược số 105/2016/QH13 và các luật sửa đổi tiếp theo, bao gồm điểm a khoản 17 Điều 6; điểm e khoản 4 Điều 42; điểm a, điểm b khoản 3, điểm e khoản 6 và điểm c khoản 9 Điều 56; điểm b khoản 3 và khoản 5b Điều 60; cùng khoản 1a Điều 87.

Việc điều chỉnh này nhằm bảo đảm thống nhất cách sử dụng thuật ngữ trong hệ thống pháp luật liên quan đến phòng bệnh và quản lý dược.

Phương Anh