Quốc hội thông qua 38 ngành, nghề được miễn giấy phép kinh doanh

Điểm nổi bật nhất của lần sửa đổi này là việc bãi bỏ yêu cầu giấy phép đối với 38 ngành, nghề kinh doanh có điều kiện, đồng thời điều chỉnh phạm vi quản lý của 20 ngành, nghề khác. Những thay đổi này được kỳ vọng sẽ giảm gánh nặng thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và nâng cao năng lực cạnh tranh của môi trường đầu tư Việt Nam.

Trong báo cáo giải trình trước khi Quốc hội biểu quyết, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết dự thảo luật đã thu hẹp đáng kể số lượng dự án phải chấp thuận chủ trương đầu tư.

Theo quy định mới, chỉ những dự án thuộc các lĩnh vực đặc biệt nhạy cảm như cảng biển, sân bay, viễn thông, báo chí, xuất bản và các dự án liên quan đến quốc phòng - an ninh mới tiếp tục thuộc diện xem xét chủ trương. Việc thu hẹp này giúp giảm tầng nấc thủ tục, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ và tăng tốc triển khai dự án. Đây được xem là bước cải cách quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư và giảm chi phí hành chính cho doanh nghiệp.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng báo cáo giải trình tại phiên họp, sáng 11/12. Ảnh: Media Quốc hội

Một cải cách nổi bật trong Luật Đầu tư (sửa đổi) là việc miễn giấy phép kinh doanh cho 38 ngành, nghề có điều kiện, tập trung ở các lĩnh vực tài chính - kế toán, nông - lâm - thủy sản, xây dựng và giao thông. Cùng với đó, 20 ngành, nghề được điều chỉnh phạm vi quản lý nhằm phù hợp hơn với thực tiễn và giảm chồng chéo trong quy định. Sau điều chỉnh, danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện còn 196 ngành nghề.

Chính phủ sẽ ban hành hai danh mục mới, gồm danh mục ngành nghề bắt buộc cấp phép và danh mục ngành nghề áp dụng hậu kiểm. Phương thức quản lý mới này giúp giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, đồng thời nâng cao trách nhiệm tự giám sát và tuân thủ pháp luật. Các bộ, ngành sẽ chuyển từ tiền kiểm sang quản lý theo tiêu chuẩn - quy chuẩn để đảm bảo chất lượng hàng hóa, dịch vụ mà không gây cản trở hoạt động kinh doanh.

Luật Đầu tư (sửa đổi) cũng mở rộng quyền tiếp cận thị trường cho nhà đầu tư nước ngoài khi cho phép họ thành lập tổ chức kinh tế trước khi xin cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư. Quy định này giúp rút ngắn đáng kể thời gian khởi sự kinh doanh và tăng khả năng thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Chính phủ sẽ quy định cụ thể trách nhiệm báo cáo và các yêu cầu về an ninh - quốc phòng nhằm bảo đảm quản lý nhà nước đối với nhà đầu tư nước ngoài.

Đối với các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra nước ngoài, luật sửa đổi bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đối với phần lớn dự án và thu hẹp diện dự án phải xin Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.

Những dự án có quy mô vốn dưới mức quy định (trừ các lĩnh vực tài chính - ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán, báo chí và bất động sản) chỉ cần đăng ký giao dịch ngoại hối với Ngân hàng Nhà nước khi chuyển tiền ra nước ngoài. Quy định này tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp mở rộng hoạt động ở thị trường quốc tế nhưng vẫn đảm bảo an toàn tài chính và ngoại hối.

Quốc hội thông qua Luật Đầu tư (sửa đổi). Ảnh: VGP

Luật Đầu tư (sửa đổi) cũng thu hẹp phạm vi các dự án phải xin chủ trương đầu tư khi một số loại dự án đã được điều chỉnh bởi pháp luật chuyên ngành. Theo đó, các dự án xây dựng hạ tầng cụm công nghiệp, khai thác khoáng sản theo hình thức đấu giá, dự án phục vụ nhu cầu khẩn cấp và dự án xây dựng khu đô thị, nhà ở khi nhà đầu tư đã có quyền sử dụng đất sẽ không còn phải xin chủ trương.

Việc loại bỏ các thủ tục trùng lặp này giúp giảm gánh nặng hành chính, đồng thời tăng tính nhất quán giữa các luật liên quan đến đầu tư, đất đai và thị trường bất động sản. Luật cũng bổ sung quy định cấm kinh doanh thuốc lá điếu và thuốc lá nung nóng, bảo đảm phù hợp với chủ trương quản lý sản phẩm có tác động đến sức khỏe cộng đồng.

Luật Đầu tư (sửa đổi) là minh chứng cho nỗ lực cải cách thể chế mạnh mẽ, hướng tới xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi và cạnh tranh hơn. Luật có hiệu lực từ ngày 1/3/2026, trong khi các quy định liên quan đến ngành nghề kinh doanh có điều kiện sẽ được áp dụng từ ngày 1/7/2026.

Văn Sơn