Quốc hội thông qua Luật Công chứng (sửa đổi)

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Văn phòng công chứng hoạt động theo mô hình công ty hợp doanh gồm 2 thành viên

Luật Công chứng (sửa đổi) có 8 chương và 76 điều, giảm 2 chương và 3 điều so với dự thảo Luật đã trình Quốc hội đầu Kỳ họp thứ Tám. Luật này quy định về công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng, việc hành nghề công chứng, thủ tục công chứng và quản lý nhà nước về công chứng.

Luật quy định rõ, giao dịch phải công chứng là giao dịch quan trọng, đòi hỏi mức độ an toàn pháp lý cao và được Luật quy định hoặc Luật giao Chính phủ quy định phải công chứng. Bộ Tư pháp có trách nhiệm rà soát, cập nhật, đăng tải các giao dịch phải công chứng, chứng thực trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp.

Về văn phòng công chứng được tổ chức, hoạt động theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan đối với loại hình công ty hợp danh; tại các đơn vị hành chính cấp huyện có mật độ dân số thấp, cơ sở hạ tầng, dịch vụ chưa phát triển và khó khăn trong việc thành lập Văn phòng công chứng theo loại hình công ty hợp danh, Văn phòng công chứng được tổ chức và hoạt động theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan đối với loại hình công ty hợp danh và doanh nghiệp tư nhân.

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Công chứng (sửa đổi), với 450/453 đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành, chiếm 93,95% tổng số đại biểu Quốc hội. Ảnh: Hồ Long

Chính phủ quy định danh mục các đơn vị hành chính cấp huyện được thành lập Văn phòng công chứng được tổ chức và hoạt động theo loại hình doanh nghiệp tư nhân và việc chuyển đổi loại hình Văn phòng công chứng tại các đơn vị hành chính cấp huyện này.

Văn phòng công chứng được tổ chức và hoạt động theo loại hình công ty hợp danh phải có từ 2 thành viên hợp danh trở lên và không có thành viên góp vốn. Các thành viên hợp danh phải là công chứng viên và có quyền ngang nhau khi quyết định các vấn đề của Văn phòng công chứng. Trưởng Văn phòng công chứng phải là thành viên hợp danh của Văn phòng công chứng và đã hành nghề công chứng từ đủ 2 năm trở lên.

Các đại biểu Quốc hội bấm biểu quyết thông qua Luật Công chứng (sửa đổi). Ảnh: Hồ Long

Văn phòng công chứng được tổ chức và hoạt động theo loại hình doanh nghiệp tư nhân thì chủ doanh nghiệp tư nhân đồng thời là Trưởng Văn phòng công chứng và phải là công chứng viên đã hành nghề công chứng từ đủ 2 năm trở lên.

Về bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên, Luật quy định đây là loại hình bảo hiểm bắt buộc. Tổ chức hành nghề công chứng có nghĩa vụ mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho công chứng viên hành nghề tại tổ chức mình. Việc mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho công chứng viên phải được duy trì trong suốt thời gian hoạt động của tổ chức hành nghề công chứng.

Chậm nhất là 10 ngày làm việc kể từ ngày mua bảo hiểm hoặc kể từ ngày thay đổi, gia hạn hợp đồng bảo hiểm, tổ chức hành nghề công chứng có trách nhiệm thông báo và gửi bản sao hợp đồng bảo hiểm, hợp đồng thay đổi, gia hạn hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên cho Sở Tư pháp.

Chính phủ quy định chi tiết điều kiện, quy tắc bảo hiểm, mức phí bảo hiểm, số tiền bảo hiểm tối thiểu đối với bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên.

Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2025.

Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên là loại hình bảo hiểm bắt buộc

Trước đó, trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, quy định tiêu chí về giao dịch phải công chứng như dự thảo Luật là phù hợp vì Luật Công chứng là luật hình thức, không nên quy định cụ thể các giao dịch phải công chứng trong Luật để không trùng lặp với quy định của pháp luật chuyên ngành.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi). Ảnh: Hồ Long

Tuy nhiên, Luật cần quy định tiêu chí chung để tránh việc mỗi văn bản pháp luật chuyên ngành xác định giao dịch phải công chứng theo các tiêu chí khác nhau, dẫn đến sự thiếu thống nhất hoặc có thể bị lạm dụng, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Trên cơ sở tiếp thu một phần ý kiến Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị chỉnh lý quy định tại khoản 1 Điều 3 của dự thảo Luật. Theo đó, giao dịch phải công chứng là giao dịch quan trọng, đòi hỏi mức độ an toàn pháp lý cao và được luật quy định hoặc luật giao Chính phủ quy định phải công chứng”.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Nêu rõ các ưu điểm của phương án này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho biết, sẽ phù hợp với kết luận của cấp có thẩm quyền, kịp thời thực hiện chủ trương đổi mới tư duy lập pháp và chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội tại Công thư số 15/CTQH ngày 29.10.2024. Bảo đảm hài hòa giữa yêu cầu về tính thống nhất của hệ thống pháp luật, kiểm soát chặt chẽ các giao dịch phải công chứng với việc bảo đảm tính ổn định của luật, linh hoạt, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Đồng thời, giữ ổn định các quy định về giao dịch phải công chứng hiện đang quy định tại nghị định của Chính phủ, tránh tình trạng “luật hóa” quy định của nghị định, thông tư.

Về bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên (Điều 39), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho biết, do còn có ý kiến khác nhau về vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo Tổng Thư ký Quốc hội xin ý kiến đại biểu Quốc hội bằng Phiếu xin ý kiến (qua App) về nội dung này, có 324 đại biểu cho ý kiến.

Theo đó, có 245 đại biểu (chiếm 51,15% tổng số đại biểu Quốc hội) tán thành với đề nghị của Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo hướng quy định bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên là loại hình bảo hiểm bắt buộc. Có 77 đại biểu Quốc hội (chiếm 16,08% tổng số đại biểu Quốc hội) đề nghị không quy định bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên là loại hình bảo hiểm bắt buộc, mà chỉ quy định tổ chức hành nghề công chứng có nghĩa vụ mua bảo hiểm này cho CCV của tổ chức mình.

Trên cơ sở kết quả xin ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội cho giữ quy định về bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên là loại hình bảo hiểm bắt buộc như thể hiện tại Điều 39 của dự thảo Luật.

Thanh Hải