Quy định chế độ nặng nhọc, độc hại đối với nghề tài xế
Dù nhiều năm lái xe tải, xe khách thuê, nhiều tài xế vẫn không biết công việc của mình thuộc loại ngành nghề, công việc nặng nhọc, nguy hiểm và các chế độ, chính sách được hưởng.
Tài xế lái xe ô tô khách từ 40 đến dưới 80 chỗ ngồi được xếp vào công việc nặng nhọc, nguy hiểm và có chế độ hỗ trợ. Ảnh minh họa: Đ.Phú
Nguyên nhân của vấn đề đó là do người sử dụng lao động (NSDLĐ) không giải thích cho tài xế khi ký hợp đồng lao động hoặc bản thân tài xế không quan tâm, không nắm quy định về các loại công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.
* Doanh nghiệp làm ngơ, tài xế thiệt thòi
Là tài xế xe bồn chở xăng loại 20 tấn cho Công ty T. (TP.Biên Hòa), ông Phạm Hòa (45 tuổi, ngụ P.Trảng Dài, TP.Biên Hòa) vẫn không biết mình đang làm công việc nặng nhọc, nguy hiểm. Hiện ông chỉ nhận lương cơ bản 5 triệu đồng/tháng, ngoài ra không được trả lương đối với người lao động (NLĐ) làm công việc nặng nhọc theo quy định.
Trong khi theo Điểm b, Khoản 2.6, Điều 6 Quyết định 595/QĐ-BHXH ngày 14-4-2017 của Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam ban hành quy trình thu BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp; quản lý sổ BHXH, thẻ bảo hiểm y tế , NLĐ làm công việc có điều kiện lao động nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm phải cao hơn ít nhất 5% so với mức lương của công việc tương ứng làm việc trong điều kiện lao động bình thường.
Luật sư NGUYỄN VĂN HÒA (Đoàn Luật sư tỉnh) hướng dẫn, nếu NSDLĐ không thực hiện nghiêm quy định trên dẫn tới quyền và lợi ích của tài xế bị thiệt hại thì tài xế được quyền tự mình phản ảnh, đề xuất với NSDLĐ phải có nghĩa vụ, trách nhiệm thực hiện hoặc nhờ tổ chức Công đoàn, cơ quan quản lý về lao động hỗ trợ để bảo vệ quyền lợi chính đáng của NLĐ.
Không chỉ ông Phạm Hòa mà có 9 tài xế xe bồn khác đang làm việc tại Công ty T. có cùng thắc mắc, họ thuộc dạng được hưởng chế độ độc hại. Việc công ty không trả lương theo Quyết định 595/QĐ-BHXH đối với tài xế xe bồn chở xăng loại 20 tấn khiến họ thiệt thòi về khoản thu nhập tăng thêm lẫn mức đóng BHXH.
Tương tự, anh Văn Út (37 tuổi, ngụ P.Quang Vinh, TP.Biên Hòa) trình bày, anh lái xe khách Bắc - Nam loại 40 chỗ ngồi cho một nhà xe ở tỉnh Bình Dương với tiền lương và phụ cấp khác là hơn 15 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, trong hợp đồng lao động không thấy khoản phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Anh yêu cầu chủ xe bổ sung thì được trả lời, xe đời mới, máy lạnh sao gọi là công việc nặng nhọc? “Cách trả lời của chủ xe có đúng không, tôi cần làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình” - anh Văn Út thắc mắc.
Luật gia Phạm Đình Đức, Hội Luật gia TP.Biên Hòa cho biết, theo Thông tư 11/2020/TT-BLĐTBXH ngày 12-11-2020 của Bộ LĐ-TBXH ban hành danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thì có hơn 1,8 ngàn nghề, công việc/ 31 lĩnh vực được liệt kê nghề, công việc có yếu tố nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Riêng lĩnh vực vận tải có 100 nghề, công việc. Chẳng hạn như: lái xe vận tải từ 7 tấn đến dưới 20 tấn, lái xe ô tô khách từ 40 đến dưới 80 chỗ ngồi...
Các tài xế xe bồn nêu trên thuộc trường hợp được hưởng chế độ phụ cấp và hưởng tiền lương bắt buộc phải cao hơn 5% đối với loại tài xế khác không thuộc dạng công việc nặng nhọc, độc hại.
* Thiệt đơn, thiệt kép
Theo Luật Giao thông đường bộ năm 2008, thời gian làm việc của người lái xe ô tô không được quá 10 giờ/ngày và không được lái xe liên tục quá 4 giờ. Tuy nhiên, các bác tài cho rằng, dù luật quy định như vậy nhưng thực tế thời gian họ làm việc nhiều hơn rất nhiều, nhất là đối với các tài xế lái xe đường dài, dịch vụ vận tải hàng hóa. Trong trường hợp này, các tài xế có được NSDLĐ tính thêm giờ hay không?
Vấn đề này, theo luật sư Nguyễn Văn Hòa (Đoàn Luật sư tỉnh), trong trường hợp nêu trên, các tài xế vẫn được tính thời gian làm thêm giờ. Bởi, Điều 107 Bộ luật Lao động năm 2019 có quy định, thời gian làm thêm giờ là khoảng thời gian làm việc ngoài thời giờ làm việc bình thường (tức không quá 8 giờ trong 1 ngày và không quá 48 giờ trong 1 tuần) theo quy định của pháp luật, thỏa ước lao động tập thể hoặc nội quy lao động.
Do đó, đối với các tài xế làm việc trong điều kiện mà Thông tư 11/2020/TT-BLĐTBXH quy định, tất nhiên họ được hưởng thêm chế độ làm thêm giờ theo Điều 98 Bộ luật Lao động năm 2019. Tuy nhiên, trong trường hợp NSDLĐ làm lơ, rất ít tài xế dám yêu cầu NSDLĐ trả thêm chế độ làm thêm giờ theo quy định.
Nguyên nhân là tài xế sẽ bị xử phạt từ 3-5 triệu đồng theo quy định tại Điểm d, Khoản 6, Điều 23 Nghị định 100/2019/NĐ-CP ngày 30-12-2019 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt vì điều khiển xe ô tô quá thời gian quy định tại Khoản 1, Điều 65 của Luật Giao thông đường bộ năm 2008.
Còn người chủ phương tiện sẽ bị phạt từ 4-6 triệu đồng đối với cá nhân, từ 8-12 triệu đồng đối với tổ chức khi giao phương tiện hoặc để cho người làm công, điều khiển phương tiện thực hiện hành vi vi phạm quy định tại Điểm d, Khoản 6, Điều 23 Nghị định 100/2019/NĐ-CP.
Ngoài ra, các tài xế làm công việc thuộc dạng nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm còn được nghỉ 14 ngày làm việc/năm (hơn 2 ngày so với người làm công việc trong điều kiện bình thường) và nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn, nhưng không quá 5 tuổi so với tuổi nghỉ hưu của NLĐ trong điều kiện lao động bình thường; kiểm tra sức khỏe thường xuyên theo định kỳ...
“Đó là quyền lợi hợp pháp, chính đáng của các tài xế được thụ hưởng theo luật. Nếu NSDLĐ không thực hiện thì tài xế không chỉ bị thiệt hại quyền lợi trước mắt mà còn về lâu dài, khi xác định tuổi nghỉ hưu, giám định sức khỏe về bệnh nghề nghiệp, mức đóng BHXH…” - luật sư Nguyễn Văn Hòa lưu ý.
