QUY ĐỊNH CHÍNH SÁCH CỦA NHÀ NƯỚC CẦN TRỌNG TÂM, TRỌNG ĐIỂM, PHÙ HỢP VỚI ĐẶC THÙ RIÊNG CỦA HỢP TÁC XÃ

TỔNG THUẬT SÁNG 10/11: QUỐC HỘI THẢO LUẬN VỀ LUẬT HỢP TÁC XÃ (SỬA ĐỔI)

Toàn cảnh phiên họp

Các đại biểu Quốc hội khẳng định sự cần thiết sửa đổi Luật Hợp tác xã và cho rằng, qua thực tiễn 10 năm thực hiện Luật Hợp tác xã cho thấy, phát triển khu vực kinh tế tập thể chưa đa dạng về mô hình, quy mô còn nhỏ, nguồn lực hạn chế và công tác quản lý, hỗ trợ của Nhà nước đối với kinh tế tập thể còn nhiều bất cập. Do đó, việc Quốc hội xem xét, sửa đổi Luật Hợp tác xã là cần thiết và phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm đến nội dung quy định về chính sách của Nhà nước hỗ trợ, thúc đẩy phát triển hợp tác xã và kinh tế tập thể. Các đại biểu chỉ rõ nội dung của dự thảo còn chưa cụ thể, rõ ràng, do đó, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục làm rõ nội dung chính sách. Trong đó, cần quan tâm xác định nội dung hỗ trợ mang tính tập trung nhằm mang lại tính khả thi cao và và phù hợp với nguồn lực kinh tế.

Cho ý kiến về Điều 19 của dự thảo Luật, đại biểu Trần Thị Hiền – Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Nam cho rằng nếu được thông qua thì đây có lẽ là điều luật dài nhất trong lịch sử lập pháp với độ dài 4 trang giấy nhưng nội dung chính sách chưa thể hiện rõ các chính sách ưu đãi của nhà nước. Đại biểu dẫn chứng: điểm đ khoản 1 Điều 19 dự thảo Luật về xây dựng và triển khai các Chương trình truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng để nâng cao nhận thức, kiến thức quản trị và sản xuất kinh doanh của các tổ chức kinh tế hợp tác; điểm e khoản 1 quy định người dân, các tổ chức kinh tế hợp tác được hỗ trợ thông tin, tư vấn về pháp lý, thủ tục thành lập mới, chuyển đổi từ Tổ hợp tác sang hợp tác xã nhưng không rõ dịch vụ hỗ trợ miễn phí hay hỗ trợ với giá dịch vụ ưu đãi.

Đại biểu Trần Thị Hiền – Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Nam

Theo đại biểu, mới chỉ có khoản 3 và khoản 9 Điều 19 là rõ nhất về ưu đãi liên quan đến thuế, phí, lệ phí và ưu đãi khi chuyển đổi từ tổ hợp tác thành hợp tác xã. Do đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo sắp xếp lại để có thể tách điều này thành 02 điều cụ thể. Theo đó 1 điều quy định về những chính sách lớn mà nhà nước phải làm để thúc đẩy phát triển hợp tác xã và kinh tế tập thể và 1 điều quy định về các ưu đãi cụ thể, rõ ràng mà hợp tác xã được hưởng thì mới khả thi và hợp tác xã mới có thể được thụ hưởng.

Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Kim Tuyến - Đoàn ĐBQH tỉnh Tiền Giang chỉ rõ, nội dung hỗ trợ ưu đãi của Nhà nước trong từng chính sách được liệt kê quá nhiều, mang tính dàn trải, thiếu tập trung và thiếu tính trọng tâm, chưa thể hiện được sự đặc trưng và tính thực chất mà tổ chức kinh tế hợp tác thực sự cần. Đại biểu nhấn mạnh yêu cầu cần phải quan tâm, xác định nội dung hỗ trợ mang tính tập trung, nhằm mang lại tính khả thi cao và đảm bảo được hiệu quả hỗ trợ và phù hợp với nguồn lực kinh tế.

Đại biểu Nguyễn Kim Tuyếnphân tích một số nội dung chính sách trong dự thảo Luật còn mang tính khái quát cao, thiếu tính định lượng, ví dụ như dự thảo nêu là hỗ trợ lương, thưởng, phúc lợi cho người lao động có chất lượng cao, làm việc tại các tổ chức kinh tế hợp tác thì chưa rõ là tiêu chí để xác định lao động có chất lượng cao là gì và việc hỗ trợ lương, thưởng, phúc lợi theo định lượng nào.

Ngoài ra việc hỗ trợ về chính sách thuế, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cần rà soát, đối chiếu với pháp luật thuế hiện hành để có sự đồng bộ như về các nội dung miễn, giảm thuế đối với lợi nhuận từ giao dịch nội bộ của các tổ chức kinh tế hợp tác có tư cách pháp nhân, miễn thuế thu nhập doanh nghiệp đối với thuế thu nhập trích lập quỹ chung và không chia, phần thu nhập hình thành tài sản chung không chia và các nội dung khác có liên quan đến miễn giảm thuế chưa được quy định trong Luật Thuế thì cũng cần được xem xét, rà soát để có sự thống nhất.

Đại biểu Nguyễn Kim Tuyến - Đoàn ĐBQH tỉnh Tiền Giang

Cho biết, Điều 19 dự thảo Luật quy định về 39 nhóm chính sách, tăng hơn gấp đôi so với quy định của Luật Hợp tác xã năm 2012, đại biểu Mai Văn Hải – Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa cho rằng như vậy là quá dàn trải. Nhấn mạnh nhiều chính sách chưa hẳn là tốt, có khi tạo sức ì cho hợp tác xã, đại biểu Mai Văn Hải đề nghị nên rà soát lại và tập trung để tháo gỡ những vướng mắc trong thực hiện chính sách của luật năm 2012 hướng đến hợp tác xã dễ tiếp cận nhất, thúc đẩy phát triển hoạt động của hợp tác xã.

Theo đại biểu Mai Văn Hải cần tập trung vào các nhóm chính sách về phát triển nguồn nhân lực, đổi mới mô hình quản trị hợp tác xã; tháo gỡ chính sách về đất đai; tháo gỡ chính sách về tín dụng để các tổ chức hợp tác, nhất là hợp tác xã tiếp cận dễ dàng hơn với các nguồn vốn tín dụng; về chính sách về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; chính sách về thuế, phí, lệ phí nên quy định theo hai nhóm đối với hợp tác xã nông nghiệp và nhóm đối với hợp tác xã phi nông nghiệp.

Quan tâm đến chính sách phát triển hợp tác xã, đại biểu Khang Thị Mào – Đoàn ĐBQH tỉnh Yên Bái đề nghị rào soát các chính sách hỗ trợ của Nhà nước về ứng dụng công nghệ thông tin trong canh tác, xúc tiến thương mại.

Đại biểu Khang Thị Mào – Đoàn ĐBQH tỉnh Yên Bái

Theo đại biểu Khang Thị Mào, thời gian qua các Bộ, ngành, địa phương, tổ chức, cá nhân đã tích cực triển khai Luật Hợp tác xã năm 2012, các văn bản hướng dẫn, thi hành Luật và các quyết định của Chính phủ về Chương trình hỗ trợ phát triển hợp tác xã giai đoạn 2015-2020 và 2021-2026; ban hành, tổ chức nhiều chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã. Tuy nhiên, quá trình triển khai còn nhiều hạn chế, hiệu quả chưa cao.

Đây cũng là một trong các nguyên nhân khiến nhiều hợp tác xã chưa xây dựng được phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, chưa chú trọng liên kết theo chuỗi giá trị đầu tư ứng dụng công nghệ cao, còn lúng túng trong tiêu thụ sản phẩm. Nhiều hợp tác xã sản xuất tự phát quy mô nhỏ, chưa gắn với nhu cầu của thị trường, thiếu nhân lực quản trị thiếu lao động được đào tạo nghề, thiếu vốn sản xuất kinh doanh. Tỷ lệ hợp tác xã tiếp cận được chính sách hỗ trợ của Nhà nước còn ở mức thấp do nhiều địa phương khó khăn trong bố trí nguồn lực, điều kiện và thủ tục hỗ trợ khá phức tạp, chưa tạo thuận tiện cho hợp tác xã, tổ hợp tác. Một số chính sách hỗ trợ chưa hấp dẫn, chưa bao phủ vốn đến các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ.

Với những hạn chế trên, đại biểu đề nghị Chính phủ, cơ quan soạn thảo nghiên cứu, rà soát các chính sách hỗ trợ quy định tại Chương II, nhất là Điều 19, dự thảo Luật, trong đó cần có các chính sách hỗ trợ với ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao năng lực quản trị, ứng dụng công nghệ cao trong canh tác và chế biến, ứng dụng kỹ thuật số để truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu, đa dạng hóa sản phẩm và kênh tiêu thụ sản phẩm trong nước và xuất khẩu; chính sách hỗ trợ xúc tiến thương mại; cơ chế thúc đẩy, khuyến khích liên kết chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị giữa các tổ chức kinh tế hợp tác và các doanh nghiệp.

Đại biểu Dương Tấn Quân - Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu

Theo đại biểu Dương Tấn Quân - Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu để đẩy mạnh hoạt động liên kết sản xuất, thúc đẩy thương mại miền núi, vùng dân tộc thiểu số, cần nghiên cứu bổ sung chính sách ưu tiên nguồn lực hỗ trợ, khuyến khích, tạo điều kiện cho cá nhân, tổ chức là người đồng bào dân tộc thiểu số vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi để phát triển mô hình kinh tế tập thể, hợp tác xã nhằm để khai thác hiệu quả các tiềm năng, lợi thế vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, giúp đồng bào dân tộc thiểu số sớm vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng và giảm nghèo bền vững; đồng thời, lồng ghép vào các đề án, chương trình mục tiêu quốc gia phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.

Một số đại biểu đã chỉ rõ, thực tiễn hoạt động của các hợp tác xã thời gian qua cho thấy bên cạnh những kết quả đạt được thì nhiều hợp tác xã chưa xây dựng được phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, chưa chú trọng liên kết theo chuỗi giá trị đầu tư ứng dụng công nghệ cao, còn lúng túng trong tiêu thụ sản phẩm. Điều kiện và thủ tục hỗ trợ vốn còn khá phức tạp, chưa tạo thuận tiện cho hợp tác xã, tổ hợp tác… Các đại biểu đề nghị Chính phủ, cơ quan soạn thảo nghiên cứu, rà soát các chính sách hỗ trợ cho hợp tác xã liên quan đến nhóm vấn đề này. Một số đại biểu cũng đề nghị là cần phải bổ sung trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp về việc quản lý và phải có định hướng phát triển cho các tổ chức kinh tế hợp tác tại địa phương. Đồng thời quy định tách bạch rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước ở cấp Trung ương và cấp địa phương.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đại diện cơ quan chủ trì soạn thảo giải trình, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội

Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng bày tỏ thống nhất với ý kiến của các đại biểu theo đó, sẽ phải tập trung, chú trọng vào một số các chính sách đang là điểm nghẽn, đang làm cản trở hoạt động kinh tế tập thể hiện nay như phát triển nguồn nhân lực, đổi mới mô hình quản trị, nâng cao năng lực, trình độ, khả năng tiếp cận vốn, đất đai, thúc đẩy ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ, các mô hình kinh tế mới như kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, kinh tế số, v.v..

Đồng thời, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Bộ sẽ tiếp tục nghiên cứu đề cụ thể hóa một số chính sách có tính chất đặc thù riêng đối với khu vực hợp tác xã trong thời gian tới; làm rõ những tiêu chí để thực hiện các chính sách và hướng đến phát huy những giá trị tốt đẹp của mô hình kinh tế hợp tác và có trọng tâm, trọng điểm, đúng đối tượng cần hỗ trợ./.

Bảo Yến - Phạm Thắng