Quy định rõ tiêu chí để tránh tùy tiện áp dụng sửa đổi luật

Đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật. (Ảnh: H.LAN)

Chiều 20/6, tiếp tục chương trình , Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

Phát biểu tại tổ, các ý kiến đại biểu bày tỏ thống nhất với mục tiêu ban hành Nghị quyết, đó là tạo cơ sở pháp lý để kịp thời xử lý những khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật trong các lĩnh vực quan trọng, ưu tiên, cấp bách cần xử lý ngay để kịp thời khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế, đưa pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh.

Nhận diện rõ tiêu chí xác định khó khăn, vướng mắc

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đoàn Đắk Lắk) cho rằng, sau sắp xếp, sát nhập chính quyền địa phương hai cấp, chúng ta cần phải có không gian điều kiện để phát triển kinh tế-xã hội, nếu pháp luật còn vướng mắc mà chúng ta không tháo gỡ được thì rất khó cho việc thực hiện các nhiệm vụ còn lại của địa phương cũng như đất nước. Do đó, đại biểu đánh giá, đây là nghị quyết hết sức đặc thù để xử lý những khó khăn, vướng mắc bất cập trong quy định hiện nay.

Về tiêu chí xác định , dự thảo nghị quyết quy định 3 tiêu chí gồm: Quy định mâu thuẫn, chồng chéo trong cùng một văn bản quy phạm pháp luật hoặc giữa các văn bản quy phạm pháp luật; quy định của văn bản quy phạm pháp luật không rõ ràng, không hợp lý, không khả thi, gây khó khăn trong áp dụng, thực hiện pháp luật; quy định của văn bản quy phạm pháp luật tạo gánh nặng chi phí tuân thủ; hạn chế việc đổi mới, sáng tạo, phát triển mô hình kinh doanh mới, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hội nhập quốc tế.

Góp ý vào nội dung này, đại biểu Thu Nguyệt cho rằng, cần được định lượng hóa rất cụ thể để nhận diện rõ về khó khăn vì xác định “quy định tạo gánh nặng chi phí tuân thủ” là rất khó thống nhất trong cách hiểu, cách thực hiện.

Đại biểu Trần Thị Kim Nhung (Đoàn Quảng Ninh) nhấn mạnh, “hồn cốt” của nghị quyết lần này là phải xác định xem quy định pháp luật nào là “nghẽn” thực sự, chứ khó khăn vướng mắc do quy định pháp luật thì rất nhiều, điều này còn phụ thuộc vào từng quan điểm nhất định.

Đại biểu chỉ ra thực tế cho thấy, nhiều quy định địa phương này vẫn thực hiện bình thường nhưng địa phương khác lại “vướng”. Theo đại biểu, đã là luật thì phải phổ quát quốc gia, trong khi thực tiễn bao giờ cũng phong phú, quan trọng vẫn là khâu tổ chức thực hiện. Việc dự thảo nghị quyết quy định tiêu chí “văn bản quy phạm pháp luật không rõ ràng” có thể gây nhiều cách hiểu khác nhau.

Đề nghị bổ sung tiêu chí “pháp luật đã lạc hậu so với thực tiễn”

Dự thảo nghị quyết quy định: “Người đứng đầu cơ quan, đơn vị, người tham gia xây dựng Nghị quyết này và tham gia xác định, xử lý các khó khăn, vướng mắc theo quy định tại Nghị quyết này được xem xét loại trừ, miễn trách nhiệm trong trường hợp đã tuân thủ đầy đủ các quy trình, quy định liên quan và không vụ lợi trong quá trình thực hiện nhiệm vụ nhưng vẫn để xảy ra thiệt hại”.

Theo đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp), trách nhiệm của Chính phủ là phải thận trọng, khách quan, cụ thể, bởi không khéo “luật quy định như này mà anh làm khác” có nguyên nhân từ lợi ích nhóm. Do đó, về tiêu chí xác định để sửa luật, cơ bản, cốt lõi là Bộ Tư pháp phải thẩm định cho cụ thể, để tránh lợi ích nhóm.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp). (Ảnh: Đ.THANH)

Đồng quan điểm, đại biểu Trần Văn Tuấn (Bắc Giang) cũng cho rằng, cần làm rõ tiêu chí để xác định văn bản quy phạm pháp luật nào đang có khó khăn, vướng mắc làm cơ sở cho Chính phủ, các cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật để sửa đổi, bổ sung quy định có liên quan, cũng như làm cơ sở để hội đồng thẩm định tiến hành thẩm định cho chặt chẽ, khách quan.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh (Đoàn Bắc Ninh) đề xuất, cần bổ sung hai tiêu chí: thiếu quy định pháp luật để điều chỉnh và quy định chậm sửa đổi, bổ sung khi đã không còn phù hợp với thực tiễn.

Đại biểu nêu thực tế, có việc trả lời chung chung “thực hiện đúng theo quy định của pháp luật” trong khi không rõ thế nào là đúng, gây tình trạng ách tắc trong khâu thực thi bởi cơ quan áp dụng pháp luật thì né tránh, văn bản chậm được thực hiện, không đi vào thực tế.

Trong dự thảo nghị quyết cũng đã đề cập nguyên tắc xử lý nhanh chóng, kịp thời trong thời gian chưa kịp trình sửa luật, nghị quyết của Quốc hội. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, cần có biện pháp để tránh tình trạng tùy tiện "linh hoạt" nhằm hạn chế việc áp dụng quá mức nguyên tắc này.

Đại biểu Nguyễn Thị Yến, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. (Ảnh: TL)

Đề nghị bổ sung thêm tiêu chí xác định vướng mắc thứ tư là: “quy định pháp luật đã lạc hậu so với thực tiễn”, đại biểu Nguyễn Thị Yến, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu chỉ rõ, đây là hiện tượng phổ biến trong các lĩnh vực mới như: kinh tế số, thương mại điện tử, logistics…, khi pháp luật không theo kịp thực tế sẽ khiến quản lý rơi vào thế bị động.

Bên cạnh đó, đại biểu đề xuất bổ sung một điều mới về cơ chế phối hợp liên ngành - khâu yếu hiện nay. Thực tiễn cho thấy, nhiều vướng mắc không xuất phát từ quy định pháp luật, mà do cách hiểu khác nhau giữa các bộ, ngành. Vì vậy, theo đại biểu, việc quy định thời hạn phản hồi chính thức, cơ chế xử lý bất đồng giữa các cơ quan là điều không thể thiếu để bảo đảm tính đồng bộ trong vận hành pháp luật.

THU HẰNG