Quy định tiêu chí đánh giá năng lực chuyên môn của lực lượng tham gia gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc

Quang cảnh Phiên họp. Ảnh: VPQH

Thể hiện trách nhiệm, tầm ảnh hưởng của Việt Nam trên trường quốc tế

Chiều 16/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về Dự án Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của LHQ. Qua thảo luận, các ĐBQH thống nhất cao về sự cần thiết ban hành Luật, nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, thể chế hóa chủ trương của Đảng về hội nhập quốc tế trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh và đối ngoại, đồng thời khẳng định vị thế, uy tín, vai trò, trách nhiệm của Việt Nam trên trường quốc tế.

Một trong nhưng nội dung được nhiều đại biểu quan tâm tại Phiên thảo luận là việc Dự thảo Luật bổ sung đối tượng dân sự tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của LHQ.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội) cho rằng, việc bổ sung đối tượng dân sự tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của LHQ là chuyên gia dân sự hoạch định chính sách y tế, luật pháp là nội dung có ý nghĩa quan trọng cả về đối ngoại, quốc phòng, an ninh và thể hiện trách nhiệm quốc tế của Việt Nam trong giai đoạn hội nhập sâu rộng. Đây cũng là điểm mới so với Nghị quyết số 132/2020 của Quốc hội khóa XIV về tham gia Lực lượng gìn giữ hòa bình của LHQ.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH

Phân tích sâu vấn đề này, đại biểu Nguyễn Anh Trí cho biết, LHQ là tổ chức dân sự, lực lượng gìn giữ hòa bình của LHQ tại các phái bộ thực địa và tại trụ sở LHQ bao gồm 3 đối tượng chính là quân đội, cảnh sát và dân sự. Trong đó, đối tượng dân sự thường có tính ổn định cao và nắm các vị trí quan trọng, lãnh đạo cao cấp nhất.

Hiện nay, nhiều quốc gia đã và đang cử các viên chức Chính phủ tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ tại các phái bộ thực địa và tại các cơ quan hoạch định chính sách, trụ sở LHQ.

Thêm nữa, trong cuộc làm việc với Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam tháng 9/2002, Phó Tổng thư ký LHQ đã đề nghị Việt Nam cân nhắc mở rộng lực lượng, phạm vi địa bàn, đối tượng tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ bao gồm cả các vị trí lãnh đạo dân sự, chuyên gia dân sự tại các phái bộ thực địa và các vị trí dân sự tại Ban Thư ký.

“Việc bổ sung lực lượng dân sự vào thành phần tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ là hết sức đúng đắn, được đánh giá kỹ lưỡng, đảm bảo Luật được ổn định lâu dài, có tính dự báo cao và có căn cứ chính trị, pháp lý và thực tiễn rõ ràng, phù hợp với định hướng của Đảng, pháp luật hiện hành và yêu cầu thực tiễn quốc tế” – đại biểu Trí nêu rõ.

Đồng quan điểm, đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền (Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An) cho hay, hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ ngày càng mở rộng, không chỉ là lực lượng vũ trang mà cần sự tham gia của các lực lượng dân sự như pháp luật, dân quyền, y tế, giáo dục, xây dựng thể chế hỗ trợ chính quyền của các nước sở tại. “Việc bổ sung đối tượng dân sự sẽ giúp mở rộng tầm ảnh hưởng và nâng cao vị thế, vị trí, vai trò của Việt Nam trên trường quốc tế” - đại biểu Hiền nói.

Tuy nhiên, đại biểu cũng lưu ý, lực lượng dân sự tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ không xuất phát từ môi trường được huấn luyện như các đơn vị lực lượng vũ trang, trong khi điều kiện tham gia lực lượng đứng trước rất nhiều nguy cơ gây mất an toàn. Vì vậy, đại biểu đề nghị Dự thảo Luật cần quy định cụ thể về công tác đào tạo, huấn luyện với lực lượng này.

Cũng liên quan đến vấn đề này, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) tán thành việc cần quy định các hình thức và lĩnh vực tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của LHQ trong Dự thảo Luật. Tuy nhiên, đại biểu cũng nhận thấy, các cán bộ, chiến sĩ tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của LHQ không chỉ đáp ứng yêu cầu về thể lực, trình độ chuyên môn mà cần am hiểu pháp luật quốc tế, ngoại giao quốc phòng, văn hóa đa quốc gia…

Do đó, đại biểu đề nghị, cần bổ sung quy định giao Chính phủ quy định tiêu chí đánh giá năng lực chuyên môn theo từng lĩnh vực cụ thể như công binh, hậu cần, y tế, pháp chế, cố vấn dân sự… Việc chuẩn hóa tiêu chuẩn sẽ giúp quá trình tuyển chọn phù hợp và khách quan hơn.

Đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người làm nhiệm vụ quốc tế

Quan tâm đến quy định về chế độ, chính sách đối với lực lượng tham gia gìn giữ hòa bình của LHQ, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị, Ban soạn thảo cân nhắc điều chỉnh quy định tại khoản 1, Điều 25 theo hướng tách biệt rõ chính sách, chế độ trong 3 giai đoạn: đang làm việc ở nước ngoài, trong thời gian huấn luyện ở trong nước và sau khi hoàn thành nhiệm vụ trở về. Đồng thời, cần bổ sung quy định quy định về chế độ hỗ trợ y tế dài hạn cho các trường hợp bị ảnh hưởng sức khỏe do quá trình công tác tại địa bàn có rủi ro cao.

Đại biểu Sùng A Lềnh phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH

Đại biểu Sùng A Lềnh (Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai) nhấn mạnh, việc quy định chính sách, chế độ cho lực lượng tham gia gìn giữ hòa bình thể hiện sự quan tâm, bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người thực thi nhiệm vụ quốc tế. Tuy nhiên, đại biểu nhận thấy, đối với lực lượng dân sự, Dự thảo Luật chưa quy định rõ việc bảo lưu thời gian công tác, trách nhiệm đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế trong thời gian làm nhiệm vụ thuộc về cơ quan nào, cơ quan quản lý trực tiếp hay Bộ Quốc phòng.

“Lực lượng gìn giữ hòa bình không thuộc đối tượng của Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, do đó chưa có đầy đủ cơ sở pháp lý để giải quyết các tình huống rủi ro pháp lý, tai nạn lao động, tranh chấp phát sinh trong quá trình công tác tại nước ngoài” - đại biểu nêu rõ.

Về cơ chế tài chính, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung quy định bảo lưu thời gian công tác, chế độ bảo hiểm bắt buộc cho lực lượng dân sự, quy định rõ cơ quan chịu trách nhiệm chi trả và thực hiện nghĩa vụ bảo hiểm; xây dựng cơ chế bảo hộ pháp lý, giải quyết rủi ro phát sinh ở nước ngoài, đảm bảo quyền lợi cho các cá nhân khi có sự cố xảy ra; làm rõ cơ chế tài chính, quy trình lập dự toán chi, thanh quyết toán các chi phí của lực lượng tham gia gìn giữ hòa bình của LHQ.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh (Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long) chỉ rõ, chế độ dành cho nữ giới tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của LHQ tại Dự thảo Luật vẫn chưa mang tính "ưu tiên rõ rệt". Trong khi đó, một số nước đã có các chính sách riêng như: bảo hiểm y tế, tư vấn tâm lý, hỗ trợ nghề nghiệp, tái hòa nhập cộng đồng, hỗ trợ nữ có con... Dự thảo Luật mới chỉ dừng lại ở mức “khuyến khích nữ giới tham gia”.

Đại biểu đề nghị, Ban soạn thảo cần cụ thể hóa các chính sách hỗ trợ cho nữ giới như: chế độ làm việc linh hoạt, hỗ trợ gia đình, khuyến khích tham gia các lĩnh vực đặc thù như bảo vệ trẻ em, phòng chống bạo lực, y tế, tâm lý, truyền thông...; hoặc chính sách nghỉ phép, luân chuyển sinh hoạt phù hợp để bảo đảm cân bằng giữa công việc và cuộc sống; giao Chính phủ quy định chi tiết các chính sách đặc thù, ưu tiên cho nữ giới.

Ghi nhận những tình cảm của các ĐBQH với lực lượng tham gia gìn giữ hòa bình của Việt Nam, tại Phiên họp, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang cho biết, sẽ tiếp thu nghiêm túc các đề xuất của đại biểu về xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực chuyên môn; chế độ, chính sách với tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình.../.

Đ. KHOA