Quỹ nhà ở quốc gia - đừng chỉ trông chờ vào ngân sách

Hình thành quỹ nhà cho thuê là phù hợp

- Tại buổi làm việc với Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương ngày 24.2, Tổng Bí thư Tô Lâm đã gợi mở ý tưởng nghiên cứu thành lập "Quỹ nhà ở quốc gia". Ngay sau đó, Thủ tướng giao Bộ Xây dựng nghiên cứu mô hình Quỹ nhà ở quốc gia. Theo ông, với nước ta, việc hình thành Quỹ này có ý nghĩa như thế nào?

- Trong những thập kỷ vừa qua, Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu đáng kể về phát triển kinh tế và đô thị hóa; tuy nhiên nhu cầu về nhà ở của những nhóm đối tượng lao động, công chức, những người mới khởi nghiệp lại chưa đáp ứng được. Bên cạnh đó, chủ trương phát triển nhà ở xã hội nhắm tới đối tượng này cũng đang còn nhiều vướng mắc, người mua được nhà ở chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ và chủ yếu phụ thuộc vào việc vay mượn tín dụng. Điều này dẫn đến việc người mua nhà gồng gánh việc trả lãi, nợ nhưng thu nhập lại thấp, rất khó để chi trả.

Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam Nguyễn Văn Đính

Nếu không tạo được quỹ nhà ở sẽ gây khó khăn cho các đối tượng này, đặc biệt là những nhóm người trẻ. Không có nhà sẽ không yên tâm làm việc và dẫn đến câu chuyện không muốn lập gia đình, sinh con vì không bảo đảm được cuộc sống. Mức sinh giảm sẽ đẩy nhanh tốc độ già hóa dân số, nguy cơ giảm dân số và kéo theo nhiều hệ quả.

Trước thực tiễn đó, việc thành lập Quỹ nhà ở quốc gia là hợp lý. Đây là giải pháp nhân văn, đột phá, giúp giải quyết nhu cầu nhà ở cho các đối tượng chính sách, người lao động thu nhập thấp, bảo đảm an sinh xã hội, tạo điều kiện để người dân an cư. Quỹ nhà ở quốc gia sẽ chủ động bố trí nhà ở cho các đối tượng tham gia phát triển kinh tế, trong đó có nhóm đối tượng trẻ, để họ yên tâm cống hiến, sinh con, tăng trưởng dân số. Hơn nữa, việc thành lập Quỹ góp phần khuyến khích các doanh nghiệp bất động sản phát triển dự án nhà vừa túi tiền và nhà ở xã hội.

- Bộ Xây dựng đang nghiên cứu thành lập Quỹ này theo hướng hình thành quỹ nhà ở của Nhà nước để cho thuê. Theo ông, định hướng này có phù hợp với nước ta hiện nay không?

- Việc Quỹ nhà ở quốc gia định hướng mục tiêu cho thuê là phù hợp với hiện tại và rất cần thiết, Nhà nước sẽ chủ động tạo ra quỹ nhà ở có chất lượng phục vụ các nhóm đối tượng. Còn về nhà ở để bán, chúng ta đã có chủ trương phát triển nhà ở xã hội và cần tiếp tục được thúc đẩy, triển khai mạnh mẽ, đồng thời tập trung tháo gỡ những khó khăn để bảo đảm đúng tiến độ, mục tiêu đề ra.

Tuy nhiên, Quỹ nhà ở quốc gia để cho thuê phải xây dựng chính sách cho phù hợp. Theo đó, về quỹ đất, Nhà nước phải tạo ra quỹ đất trên cơ sở có quy hoạch, có chiến lược rõ ràng. Việc sử dụng hiệu quả quỹ đất công, kết hợp với các chính sách ưu đãi, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng các dự án nhà ở phù hợp với nhu cầu của người dân. Điều quan trọng bây giờ là vấn đề nguồn vốn.

Vốn thành lập quỹ lấy ở đâu?

- Theo ông, nguồn vốn cho Quỹ nhà ở quốc gia nên hình thành từ những nguồn nào?

- Có nhiều lo ngại rằng nguồn vốn sẽ lấy ở đâu để đầu tư. Theo tôi, chúng ta nên tạo ra nhiều kênh, dòng tiền khác nhau, chứ không chỉ trông chờ vào ngân sách, tín dụng. Ở các quốc gia trên thế giới, muốn phát triển một mô hình nào đó cũng phải có sự chung tay của người lao động thông qua việc đóng góp một phần nhỏ từ tiền lương hàng tháng vào Quỹ nhà ở quốc gia. Đây là giải pháp mang tính xã hội hóa cao, thể hiện trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với cộng đồng.

Đối với các doanh nghiệp phát triển thương mại về nhà ở cũng phải chung tay, việc trích một phần lợi nhuận từ các dự án nhà ở thương mại để xây dựng nhà ở xã hội hoặc nhà ở cho thuê sẽ góp phần giải quyết vấn đề nhà ở cho người lao động có thu nhập thấp. Đặc biệt là những dự án khu công nghiệp phải gắn trách nhiệm tạo ra nhà ở công nhân bảo đảm cho công nhân thuê.

Bên cạnh đó, cần có cơ chế khuyến khích quỹ đầu tư trong và ngoài nước đầu tư vào Quỹ nhà ở quốc gia với các cam kết lợi nhuận ổn định; đồng thời nghiên cứu các hình thức hợp tác công - tư (PPP) để khuyến khích doanh nghiệp cùng tham gia phát triển nhà ở.

- Qũy phát triển nhà ở quốc gia là một trong những cách đã được nhiều nước áp dụng như Singapore, Hàn Quốc, Trung Quốc. Ông có thể chia sẻ một số kinh nghiệm mà các nước trên thế giới đã áp dụng mô hình này?

- Áp lực về nhà ở là vấn đề nan giải và thường xuất hiện ở các nước đã và đang phát triển. Đối với vấn đề này, các quốc gia sẽ xây dựng Quỹ phát triển nhà ở có quy mô, chức năng, nhiệm vụ phù hợp với tình hình thực tiễn. Quỹ xoay quanh các vấn đề về quỹ đất, nguồn vốn đầu tư, cơ chế hỗ trợ cho người chưa có nhà ở.

Ví dụ ở Hàn Quốc, Quỹ phát triển nhà ở sẽ phân loại ra nhiều nhóm đối tượng (thuê, mua, mua trả góp...) và mỗi nhóm có cơ chế hỗ trợ khác nhau. Đặc biệt, người dân nếu chưa có nhà ở có thể tham gia nộp tiền hàng năm vào Quỹ phát triển nhà ở đến khi có dự án triển khai thì người này sẽ được chọn nhóm ưu tiên mua và khoản tiền quỹ đã nộp trước đây có thể bù vào tiền thanh toán.

Hay như Singapore có đến 90% quỹ nhà của đất nước là do Nhà nước tạo ra, do đó người dân và người lao động ở Singapore rất yên tâm trong việc tập trung phát triển công việc.

- Theo ông, để Qũy nhà ở quốc gia của nước ta vận hành hiệu quả, cần chú ý những vấn đề gì?

- Quỹ nhà ở quốc gia là chính sách rất phù hợp với giai đoạn chuyển tiếp của Việt Nam từ một nền kinh tế đang phát triển trung bình ở mức thấp lên mức phát triển trung bình khá và tiến tới phát triển cao. Đã là Quỹ nhà ở quốc gia thì cần phải quản lý theo đúng ngân sách, mục tiêu đặt ra.

Từ kinh nghiệm của nhiều nước, để Quỹ nhà ở quốc gia vận hành hiệu quả cần bảo đảm tính minh bạch, công bằng và đúng đối tượng; hạn chế cơ chế xin-cho, trục lợi. Xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng đối với Quỹ nhà ở quốc gia, nhất là cơ chế huy động vốn và quỹ đất phát triển.

- Xin cảm ơn ông!

Hạnh Nhung