Quy tụ sức mạnh toàn dân tộc vươn tới tương lai

Lời người như tiếng gọi non sông

Trưa ngày 2/9/1945, trên kỳ đài lộng gió giữa Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời trịnh trọng đọc Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố trước toàn thể quốc dân và Nhân dân thế giới sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam). Hôm ấy trời thu nắng tỏa như vẻ đẹp lý tưởng hồi sinh sức sống của một dân tộc “Rũ bùn đứng dậy sáng lòa” (Nguyễn Đình Thi). Đất nước vừa thoát khỏi ách đô hộ gần một thế kỷ của thực dân Pháp đang phải đương đầu với nạn đói khủng khiếp làm hơn hai triệu người chết và đứng trước nguy cơ xâm lược từ nhiều phía. Trong hoàn cảnh ấy, Tuyên ngôn Độc lập là lời khẳng định đanh thép về quyền sống, quyền tự quyết của một dân tộc đã chịu quá nhiều đau thương.

Trong bản Tuyên ngôn độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kết hợp hài hòa giữa lý trí và cảm xúc, khơi gợi ý thức đấu tranh giành lại quyền sống, quyền làm người, quyền làm chủ đất nước của dân tộc Việt Nam. Tranh cổ động của Hồ Sỹ Khải

“Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”. Lời thề chứa đựng khát vọng độc lập, tự do của dân tộc được hun đúc trong suốt mấy nghìn năm dựng nước và giữ nước của cha ông, như sợi chỉ đỏ xuyên suốt của cách mạng Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh. Lời thề được cất lên từ người đứng đầu chính quyền Nhà nước non trẻ lúc bấy giờ nhằm biến khát vọng thành hành động, biến tinh thần thành sức mạnh vật chất, là điểm tựa cho tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”…

PGS.TS. Nguyễn Duy Bính, Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội phân tích, lịch sử dân tộc Việt Nam là hành trình đấu tranh không ngừng để được làm chủ vận mệnh của mình. Trong hành trình ấy, Tuyên ngôn Độc lập tạo nền tảng tư tưởng, pháp lý cho sự ra đời, tồn tại của Nhà nước Việt Nam hiện đại. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kết hợp hài hòa giữa lý trí và cảm xúc, khơi gợi ý thức đấu tranh giành lại quyền sống, quyền làm người, quyền làm chủ đất nước.

Đó còn là cam kết công khai của chính quyền cách mạng - chính quyền của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân. “Chính quyền ấy không chỉ tuyên bố giành độc lập mà còn cam kết sẽ giữ gìn và bảo vệ nền độc lập ấy bằng tất cả trách nhiệm, lấy lợi ích và tự do của Nhân dân làm mục tiêu tối thượng. Bản tuyên ngôn ấy chính là ngọn đèn soi rọi những bước đi tiếp theo của dân tộc Việt Nam”, PGS.TS. Nguyễn Duy Bính nhấn mạnh.

Khởi xướng tinh thần Đổi mới

Sau ngày thống nhất, đất nước rơi vào khủng hoảng trầm trọng. Trong đêm dài của sự trì trệ, lời hiệu triệu lại vang lên trên những trang viết mộc mạc, thẳng thắn. Cố nhà báo Hữu Thọ kể, đó là chiều Chủ nhật (24/5/1987), đồng chí Thường trực tòa soạn Báo Nhân dân trao phong thư, nói là của một “người đứng tuổi” nhờ đưa ngay cho Tổng Biên tập. Trong phong bì có bức thư và một bài báo viết tay. Sáng hôm sau, bạn đọc gần xa thấy xuất hiện trên Báo Nhân dân bài báo với đầu đề Những việc cần làm ngay. Liên tiếp những ngày sau, báo Đảng nhận được mấy trăm thư và bài bạn đọc gửi đến hưởng ứng Những việc cần làm ngay; mấy chục ngành và tỉnh, thành phố có chỉ thị hưởng ứng với tinh thần N.V.L. tức là “nói và làm”. Mãi sau này, Ban Biên tập mới vỡ lẽ bút danh N.V.L. chính là người đứng đầu Đảng ta khi ấy.

Bấy giờ, từ Đại hội VI (12/1986), Đảng đã khởi xướng sự nghiệp Đổi mới để đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng. Ngay bước đầu tiên, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh sớm nhìn ra “căn bệnh” tham nhũng, lãng phí, quan liêu cản trở con đường Đổi mới. Viết Những việc cần làm ngay, tác giả thể hiện quyết tâm của Đảng và mong muốn quần chúng cùng với Đảng đấu tranh đẩy lùi tiêu cực. Mỗi trang viết ngắn gọn trong khoảng 400 chữ chính là tiếng nói của thực tiễn, mệnh lệnh của cuộc sống.

Khát vọng hùng cường được nuôi dưỡng bằng sức mạnh nội sinh của văn hóa và con người Việt Nam. Ảnh: VCC

Tại Hội thảo “Đồng chí Nguyễn Văn Linh - Nhà lãnh đạo kiên định, sáng tạo của Đảng và cách mạng Việt Nam” (26/6/2025), Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng ví đồng chí Nguyễn Văn Linh như “vị kiến trúc sư trưởng của đường lối Đổi mới”. Trên cương vị Tổng Bí thư đầu tiên của thời kỳ Đổi mới, loạt 31 bài đăng Những việc cần làm ngay (25/5/1987 - 28/9/1990) của ông thể hiện rõ tinh thần dân chủ, nhìn thẳng vào sự thật, nói đúng sự thật, nói rõ sự thật, nói đi đôi với làm. Tiếng nói thẳng thắn, dũng cảm và đầy trách nhiệm của người đứng đầu Đảng như hồi còi khởi động công cuộc cải cách vĩ đại, tạo luồng sinh khí mới trong Đảng và xã hội, tạo lòng tin trong quần chúng. “Tư duy đổi mới ấy vẫn là kim chỉ nam cho các thế hệ hôm nay”, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng nhận định.

Viết tiếp những trang sử vàng

Bước sang thập niên thứ ba của thế kỷ XXI, Việt Nam đứng trước vận hội mới, với vị thế và năng lượng mới. Điều này tiếp tục được người đứng đầu Đảng - Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định trong dịp kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930 - 3/2/2025): “Dưới sự lãnh đạo của Đảng, dựa trên nền tảng là sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, gắn kết chặt chẽ ý Đảng với lòng dân, phát huy tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, tinh thần đoàn kết quốc tế trong sáng làm động lực, nhất định Việt Nam sẽ vững vàng tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.

Có thể thấy, từ Tuyên ngôn Độc lập đến khát vọng Việt Nam hùng cường là hành trình nhất quán mục tiêu. Mỗi lời hiệu triệu dù trong hoàn cảnh nào đều hướng về hòa bình, độc lập, tự do, hạnh phúc của Nhân dân. Giá trị thiêng liêng ấy chính là điểm tựa, động lực để dân tộc đoàn kết vượt qua thử thách. Theo GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, lịch sử dân tộc 80 năm qua chính là lời nhắc nhở sâu sắc rằng, khát vọng hạnh phúc trong thời đại mới phải là “phát triển toàn diện, hài hòa và bền vững, hướng tới con người và vì con người”.

Chân lý “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” giờ đây mang tầm vóc mới. Độc lập, tự chủ trong hội nhập, bản lĩnh đối mặt với thách thức truyền thống và phi truyền thống. Chỉ ra như vậy, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, GS.TSKH Vũ Minh Giang cho rằng, để hiện thực hóa khát vọng, không thể chỉ dựa vào ý chí mà cần có đột phá chiến lược về thể chế và chính sách. Khát vọng hùng cường ngày hôm nay phải được nuôi dưỡng bằng sức mạnh nội sinh của văn hóa và con người Việt Nam.

“Khát vọng xây dựng đất nước hùng cường được Chủ tịch Hồ Chí Minh khơi dậy từ Cách mạng tháng Tám nhưng để có đủ điều kiện thực hiện khát vọng ấy cả dân tộc đã phải trải qua cuộc trường chinh tròn 80 năm. Ngày nay, với thế và lực mới, chúng ta đã đủ mọi điều kiện hiện thực hóa khát vọng đó. Và trên thực tế cả dân tộc đã chỉnh tề đội ngũ để bước vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên đi tới phồn vinh của dân tộc”, GS.TSKH Vũ Minh Giang nhận định.

Khôi Nguyên