Quyền được tiếp cận pháp luật, trợ giúp pháp lý cho các đối tượng yếu thế

Toàn cảnh Hội nghị.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc chủ trì Hội nghị. Đồng chủ trì có Cục trưởng Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Lê Vệ Quốc; Phó Cục trưởng Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Vũ Thị Hường.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc cho biết, qua gần 08 năm triển khai thi hành, Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 đã thể hiện tinh thần nhân văn sâu sắc của Đảng và Nhà nước: "Không để ai bị bỏ lại phía sau" trong lĩnh vực pháp luật, nhất là đối với những nhóm người yếu thế. Luật đã góp phần đáng kể trong việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật cũng như thực thi pháp luật, nâng cao nhận thức pháp luật trong nhân dân. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của giai đoạn mới, Luật đã và đang bộc lộ một số vấn đề cần phải nghiên cứu để tiếp tục bổ sung, hoàn thiện.

Trên cơ sở đó, Thứ trưởng bày tỏ mong muốn sẽ nhận được các ý kiến trao đổi, đóng góp tích cực của các đại biểu tham dự Hội nghị, bởi, đây là một trong những nguồn thông tin quan trọng để Bộ Tư pháp, Tổ soạn thảo tiếp tục chỉnh lý, hoàn thiện hồ sơ dự án Luật, đáp ứng yêu cầu về chất lượng, tiến độ, đặc biệt là phù hợp với yêu cầu chuyển đổi số và thực tiễn hoạt động trợ giúp pháp lý ở địa phương.

Tại Hội nghị, Phó Cục trưởng Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Vũ Thị Hường cho biết, dự thảo Luật bố cục gồm 02 điều, dự kiến có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2026. Trong đó, Điều 1 tập trung sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 về một số diện người được trợ giúp pháp lý nhằm bảo đảm tối đa quyền được tiếp cận pháp luật, trợ giúp pháp lý cho các đối tượng yếu thế, phù hợp với thông lệ quốc tế và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Cụ thể: Sửa đổi diện người được trợ giúp pháp lý để đồng bộ với Luật Phòng, chống mua bán người và Luật Tư pháp người chưa thành niên; sửa cụm từ "nạn nhân trong vụ việc bạo lực gia đình" thành "người bị bạo lực gia đình trong vụ việc liên quan đến bạo lực gia đình" để phù hợp với quy định của Luật Phòng, chống bạo lực gia đình; sửa đổi "người khuyết tật có khó khăn về tài chính" thành "người khuyết tật" (không yêu cầu điều kiện có khó khăn về tài chính), bởi, người khuyết tật có những khiếm khuyết nhất định về thể chất, trí tuệ hoặc tâm thần nên thường gặp khó khăn trong các lĩnh vực của đời sống xã hội cũng như khi tiếp cận và sử dụng các dịch vụ xã hội, trong đó có dịch vụ pháp lý.

Trao đổi tại Hội nghị, đa số các đại biểu đều thể hiện sự đồng thuận và thống nhất cao đối với việc đề xuất mở rộng đối tượng được trợ giúp pháp lý nhằm khắc phục sự bất cập hiện hành, đồng thời bảo đảm tính đồng bộ với các quy định trong các luật chuyên ngành.

Góp ý nội dung bổ sung người được trợ giúp pháp lý gồm "người nước ngoài theo quy định tại điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên và các đối tượng khác theo quy định của pháp luật" tại điểm đ khoản 1 Điều 1 dự thảo Luật, có đại biểu cho rằng, việc quy định chung chung "người nước ngoài" và "các đối tượng khác theo quy định của pháp luật" là quá rộng.

Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu đưa ra các tiêu chí cụ thể để người nước ngoài được trợ giúp pháp lý miễn phí như: Người nước ngoài là trẻ em, người khuyết tật hoặc người phạm tội mà khung hình phạt từ 20 năm trở lên, chung thân hoặc tử hình như tiêu chí chỉ định người bào chữa theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự..., đồng thời, chỉ nên quy định "các đối tượng khác theo quy định của luật", không nên mở rộng tới "quy định của pháp luật" nhằm tránh tình trạng các văn bản dưới luật (nghị định, quyết định, thông tư...) cũng có thể quy định về đối tượng được trợ giúp pháp lý.

Góp ý tại Hội nghị, đại diện Bộ Nội vụ ủng hộ việc sửa đổi, bổ sung quy định về Trung tâm Trợ giúp Pháp lý nhà nước có thể có chi nhánh, điều này phù hợp với thực tiễn; tán thành với việc bổ sung đối tượng là thân nhân liệt sĩ được trợ giúp pháp lý...

Kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc khẳng định: Bộ Tư pháp đã nhận được rất nhiều ý kiến phát biểu sâu sắc, tâm huyết từ các cơ quan trung ương, địa phương, các chuyên gia, các tổ chức, người thực hiện trợ giúp pháp lý. Các ý kiến đều thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, bám sát thực tiễn, tiếp cận đa chiều và cung cấp nhiều gợi mở quan trọng cho quá trình hoàn thiện dự thảo Luật.

HƯƠNG MÂY