Quyết tâm thực hiện thành công các mục tiêu, nhiệm vụ của công tác dân số trong tình hình mới

* ĐỖ VĂN HÙNG, Giám đốc Sở Y tế Quảng Trị

Ngay sau khi Nghị quyết số 21-NQ/TW được ban hành, Sở Y tế đã tham mưu Tỉnh ủy ban hành Chương trình hành động số 110-CTr/TU thực hiện Nghị quyết 21 và UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 4079/KH-UBND ngày 19/9/2018 về việc thực hiện Chương trình hành động số 110-CTr/TU của Tỉnh ủy về công tác dân số trong tình hình mới. Cùng với việc tham mưu ban hành các văn bản thực hiện nghị quyết 21, những năm qua Sở Y tế tiếp tục tham mưu cho các cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản cụ thể hóa các mục tiêu, giải pháp, cũng như các chính sách thực hiện công tác dân số và phát triển phù hợp với thực tế của địa phương như tham mưu HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 45/2020/NQ-HĐND về chính sách dân số và phát triển giai đoạn 2021- 2025, tầm nhìn đến năm 2030; tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch thực hiện Chiến lược dân số Việt Nam đến năm 2030 và Kế hoạch thực hiện các chương trình, đề án về dân số đến năm 2030 theo các quyết định đã được Chính phủ phê duyệt như: Chương trình truyền thông dân số, điều chỉnh mức sinh, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, đề án nghiên cứu tổ chức bộ máy và phối hợp liên ngành về công tác dân số…

Sau gần 4 năm triển khai thực hiện Chương trình hành động số 110-CTr/TU, công tác phổ biến, quán triệt, tuyên truyền nâng cao nhận thức và lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác dân số trong tình hình mới được quan tâm đẩy mạnh, tạo sự đồng tình, ủng hộ và tích cực tham gia của các cấp, các ngành và các tầng lớp nhân dân trong tỉnh. Các hoạt động dân số tiếp tục được triển khai đồng bộ về quy mô, cơ cấu và nâng cao chất lượng dân số nên cơ bản đạt được các chỉ tiêu, mục tiêu đề ra như: Tiếp tục giảm sinh; tỉ lệ phát triển dân số tự nhiên ổn định ở mức dưới 1%; tỉ số giới tính khi sinh giảm hằng năm.

Các chương trình, đề án kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh; nâng cao chất lượng dân số đã được duy trì, mở rộng triển khai trên địa bàn toàn tỉnh, phát huy hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng dân số. Công tác thông tin, tuyên truyền, giáo dục, vận động Nhân dân thực hiện chính sách dân số được đổi mới với nhiều hình thức, nội dung phong phú, hiệu quả, làm chuyển biến và nâng cao nhận thức, hành vi của các tầng lớp nhân dân, góp phần thực hiện tốt công tác dân số trong tình hình mới.

Tuy nhiên trên thực tế hiện nay, công tác dân số vẫn còn những khó khăn và thách thức. Số con trung bình của phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ năm 2020 trên 2,40 con/phụ nữ, Quảng Trị là 1 trong 33 tỉnh chưa đạt mức sinh thay thế. Tỉ lệ sinh con thứ 3 trở lên trên 22% và có xu hướng tăng tại một số địa phương. Cơ cấu dân số có nhiều thay đổi và chưa tận dụng được lợi thế cơ cấu dân số vàng. Tỉ lệ dân số từ 65 tuổi trở lên chiếm trên 9,6% và đang trong giai đoạn già hóa dân số. Điều này tạo áp lực ngày càng tăng đối với hệ thống an sinh xã hội dành cho người cao tuổi như bảo hiểm y tế, chế độ trợ cấp xã hội, chế độ chăm sóc sức khỏe, vui chơi, giải trí. Mặt khác, do tỉ lệ xuất cư trong độ tuổi lao động cao nên chưa tận dụng được lợi thế dân số vàng.

Tỉ số giới tính khi sinh đã được khống chế (111,0 trẻ nam/100 trẻ nữ) nhưng thiếu ổn định do tâm lý thích con trai, định kiến giới vẫn còn. Chất lượng dân số còn thấp; tuổi thọ bình quân mới đạt khoảng 68,5 tuổi; tỉ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng đã được cải thiện nhưng vẫn còn cao, nhất là tỉ lệ trẻ em suy dinh dưỡng về chiều cao; tình trạng quan hệ tình dục sớm, có thai tuổi vị thành niên, ly hôn, ly thân trong giới trẻ có xu hướng tăng. Tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống ở đồng bào dân tộc ít người vẫn còn tồn tại làm ảnh hưởng đến chất lượng dân số.

Phát động chiến dịch CSSKSS/KHHGĐ đến các xã có mức sinh cao ở các xã thuộc địa bàn khó khăn - Ảnh: T.V.C

Để tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chương trình hành động số 110-CTr/TU, trong thời gian tới các sở, ban, ngành, đoàn thể và UBND các huyện, thị xã, thành phố cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau:

Một là, tập trung quán triệt sâu sắc các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ đã nêu trong Chương trình hành động số 110-CTr/TU về công tác dân số trong tình hình mới. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, phối hợp thực hiện công tác dân số và phát triển; phấn đấu đạt được các chỉ tiêu đề ra; theo dõi tiến độ, kịp thời đề ra các giải pháp khắc phục hạn chế, yếu kém thúc đẩy thực hiện hiệu quả công tác dân số trong giai đoạn mới.

Hai là, nâng cao năng lực quản lý nhà nước trong công tác dân số và phát triển; nâng cao nhận thức của những người làm công tác dân số từ tỉnh đến cơ sở về nhiệm vụ công tác dân số trong giai đoạn hiện nay; củng cố, kiện toàn, ổn định tổ chức bộ máy cán bộ làm công tác dân số từ tỉnh đến cơ sở đảm bảo triển khai hiệu quả công tác dân số trong tình hình mới. Tăng cường tổ chức tập huấn cho đội ngũ cộng tác viên, tuyên truyền viên dân số ở cơ sở nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng truyền thông, vận động về chương trình dân số và phát triển. Phát huy vai trò của Ban Chỉ đạo công tác dân số các cấp, vai trò thường trực của ngành y tế. Tăng cường sự phối hợp thực hiện công tác dân số theo quy chế làm việc của Ban Chỉ đạo công tác dân số các cấp.

Ba là, đổi mới nâng cao hiệu quả truyền thông, vận động về dân số. Tăng cường cung cấp thông tin về dân số và phát triển đến cấp ủy, chính quyền; các ban, ngành, đoàn thể các cấp, tạo sự chuyển biến căn bản về nhận thức và hành động của cả hệ thống chính trị về nhiệm vụ, nội dung công tác dân số trong tình hình mới. Tiếp tục phối hợp với các các sở, ngành, mặt trận và các tổ chức chính trị-xã hội đưa nội dung thực hiện chính sách dân số vào quy ước, hương ước của các khu dân cư, tổ dân phố làm chuyển biến sâu sắc về nhận thức, tâm lý, tập quán sinh đẻ của người dân.

Bốn là, trong quá trình thực hiện ưu tiên các giải pháp cụ thể để tăng các chỉ số chưa đạt kết quả theo tiến độ thời gian so với mục tiêu đề ra như: Tỉ lệ sinh con thứ ba trở lên; tỉ lệ sàng lọc trước sinh, sơ sinh; tỉ lệ vị thành niên, thanh niên được tư vấn và xét nghiệm gen bệnh tan máu bẩm sinh; tỉ lệ vị thành niên, thanh niên, người cao tuổi được cung cấp kiến thức, kỹ năng về chăm sóc sức khỏe…

Năm là, tập trung chỉ đạo và tổ chức thực hiện có hiệu quả Kế hoạch của UBND tỉnh về việc thực hiện Chiến lược Dân số Việt Nam, Chương trình truyền thông dân số và Chương trình điều chỉnh mức sinh phù hợp giữa các vùng, đối tượng đến năm 2030”; Chương trình chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, Chương trình củng cố, phát triển và nâng cao chất lượng dịch vụ kế hoạch hóa gia đình, Chương trình mở rộng tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật trước sinh và sơ sinh; Chương trình củng cố, phát triển hệ thống thông tin chuyên ngành dân số đến năm 2030; Đề án nghiên cứu, xây dựng mô hình tổ chức bộ máy, mạng lưới và cơ chế phối hợp liên ngành làm công tác dân số và phát triển; Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn 2021-2025 và Đề án đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác dân số các cấp giai đoạn 2021-2030.

Một góc thành phố Đông Hà hôm nay - Ảnh: NGUYỄN VĂN DŨNG

Với sự lãnh đạo trực tiếp của các cấp ủy đảng, chính quyền; sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ của các sở, ngành và đoàn thể; đặc biệt là sự tích cực, chủ động sáng tạo của đội ngũ cán bộ làm công tác DS-KHHGĐ và sự đồng thuận của Nhân dân, nhất định Quảng Trị sẽ thực hiện thành công các mục tiêu, nhiệm vụ của công tác dân số trong tình hình mới, góp phần quan trọng trong việc thực hiện thành công các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh.

Nhân kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống ngành Dân số Việt Nam 26/12(1961-2021), thay mặt lãnh đạo Sở Y tế tôi ghi nhận và tuyên dương những công lao đóng góp của đội ngũ làm công tác DS-KHHGĐ của tỉnh nhà và trân trọng gửi lời thăm hỏi, chúc mừng đến đội ngũ cán bộ, công chức viên chức ngành dân số và các cộng tác viên dân số thôn, khu phố, cụm dân cư nhân sự kiện trọng đại của ngành.