Ràng buộc trách nhiệm người đứng đầu né tránh việc tiếp công dân

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương phát biểu điều hành phiên họp. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh) đề nghị cơ quan soạn thảo cần bổ sung cơ chế bảo vệ người thi hành công vụ trong quá trình tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, bao gồm biện pháp xử lý các hành vi lăng mạ, xúc phạm, công kích hoặc đe dọa cán bộ. Thực tiễn cho thấy, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân phải đi đôi với bảo vệ người thực thi công vụ. Đây là yêu cầu cấp thiết để giữ vững kỷ cương hành chính, tránh tình trạng cán bộ e ngại trách nhiệm hoặc né tránh va chạm.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cũng đề nghị thiết lập cơ chế ràng buộc trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu trong trường hợp chậm hoặc né tránh việc tiếp công dân, kéo dài thời hạn giải quyết hoặc chuyển đơn lòng vòng.

“Nhiều vụ việc khiếu nại, tố cáo kéo dài không phải do tính chất phức tạp mà do sự thiếu trách nhiệm hoặc né tránh từ phía cơ quan, cá nhân có thẩm quyền. Việc gắn trách nhiệm của người đứng đầu với kết quả tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo sẽ tăng tính hiệu lực và thực chất của hệ thống”, đại biểu Tâm Hùng nhấn mạnh.

Theo đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, cần phát triển cơ chế liên thông giữa cơ sở dữ liệu quốc gia về tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư nhằm xác thực danh tính, kiểm tra ủy quyền và hạn chế tình trạng gửi đơn nhiều nơi hoặc khai báo sai lệch. Đây là giải pháp quan trọng để giảm tình trạng vừa có khiếu nại đúng, vừa phát sinh khiếu nại không đúng, qua đó tránh lãng phí nguồn lực của Nhà nước.

Đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh Nguyễn Tâm Hùng phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Một số đại biểu Quốc hội bày tỏ thống nhất với việc bổ sung cơ chế tạm đình chỉ và đình chỉ giải quyết khiếu nại như quy định bổ sung Điều 11a vào sau Điều 11 của Luật Khiếu nại. Tuy nhiên, để bảo đảm quyền của người khiếu nại, đại biểu Quốc hội đề nghị quy định rõ quyền được tiếp cận quyết định tạm đình chỉ, đình chỉ và quyền kiến nghị đối với các quyết định này trong thời hạn nhất định nhằm tránh nguy cơ lạm dụng hoặc vận dụng tùy tiện trên thực tế.

Đại biểu Trần Văn Tuấn (ĐBQH tỉnh Bắc Ninh) bày tỏ băn khoăn khi một trong các căn cứ để tạm đình chỉ là “sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan”. Theo đại biểu Tuấn, khái niệm này vẫn còn chung chung, cần nghiên cứu bổ sung quy định cụ thể ngay trong luật hoặc giao Chính phủ hướng dẫn rõ các trường hợp được coi là bất khả kháng, trở ngại khách quan khi áp dụng biện pháp tạm đình chỉ giải quyết khiếu nại. Đồng thời, luật phải quy định rõ thời hạn tạm đình chỉ tối đa để tránh việc lạm dụng hoặc kéo dài không cần thiết.

“Nếu không quy định rõ có thể dẫn đến việc tạm đình chỉ giải quyết khiếu nại trong trường hợp mới chỉ là một số khó khó khăn nhất định, chưa đến mức được xác định là trường hợp bất khả kháng hay trở ngại khách quan. Hậu quả của việc lạm dụng này là vụ việc khiếu nại không được giải quyết hoặc kéo dài, đùn đẩy, né tránh giải quyết, gây bất lợi, bức xúc cho công dân”, đại biểu Đại biểu Trần Văn Tuấn lo ngại.

Góp ý về nội dung bảo vệ người tố cáo trong Luật Tố cáo, đại biểu Hoàng Anh Công (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên) cho biết, hiện nay Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm đến công tác bảo vệ người đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Bộ Chính trị đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, trong đó có Quy định số 231 ngày 17/5/2025 về bảo vệ người đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Quy định này nêu rõ "người đấu tranh và người thân của họ được bảo vệ bí mật danh tính và các thông tin cá nhân; đồng thời xác định cụ thể các hành vi bị nghiêm cấm" với trọng tâm là các biện pháp phòng ngừa và làm rõ những biểu hiện trả thù, trù dập dưới mọi hình thức. Đây là cơ sở quan trọng để nhận diện, ngăn chặn và xử lý các hành vi xâm hại.

Đại biểu Hoàng Anh Công đề nghị rà soát các quy định liên quan đến bảo vệ người tố cáo, đặc biệt là các hành vi bị nghiêm cấm trong Luật Tố cáo, bảo đảm bám sát các kết quả sửa đổi, bổ sung của các luật có liên quan như Luật Phòng, chống tham nhũng và Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Việc điều chỉnh đồng bộ sẽ bảo đảm sự thống nhất giữa quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước, tạo nền tảng pháp lý chặt chẽ và hiệu quả trong bảo vệ người tố cáo.

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Tiếp thu ý kiến các đại biểu nêu, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, dự thảo luật tiếp tục kế thừa quy định hiện hành, không cho phép ủy quyền tiếp công dân cho cấp phó nhằm nâng cao trách nhiệm trực tiếp của người đứng đầu, phù hợp Chỉ thị 35 và Kết luận 107 của Bộ Chính trị. Về chủ thể tiếp công dân, pháp luật hiện hành đã quy định đầy đủ tại Luật Tiếp công dân và các luật chuyên ngành có liên quan. Để tránh phát sinh tổ chức mới và bảo đảm tinh gọn bộ máy theo chủ trương của Đảng và Nhà nước, dự thảo luật không bổ sung mô hình Ban Tiếp công dân cấp xã; thay vào đó bố trí công chức thuộc đơn vị phù hợp của UBND cấp xã để thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Về đình chỉ giải quyết khiếu nại, Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết, có ý kiến đề nghị bổ sung trường hợp người khiếu nại được triệu tập nhiều lần để đối thoại nhưng không đến. Cơ quan chủ trì soạn thảo cho rằng việc đình chỉ trong trường hợp này có thể ảnh hưởng đến quyền lợi của công dân và trách nhiệm giải quyết của cơ quan hành chính nên đề nghị giữ nguyên như dự thảo. Đối với ý kiến của đại biểu Trần Văn Tuấn (Bắc Ninh) về đình chỉ giải quyết khiếu nại trong trường hợp bất khả kháng, cơ quan soạn thảo tiếp thu và sẽ quy định cụ thể trong nghị định Chính phủ hướng dẫn thi hành luật.

Về vấn đề bảo vệ người tố cáo, một số đại biểu đề nghị sửa đổi, bổ sung quy định về phạm vi đối tượng được bảo vệ tại Điều 47 của Luật Tố cáo để thống nhất với Quy định 231 của Bộ Chính trị. Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết, Luật Tố cáo hiện hành đã quy định đầy đủ về bảo vệ người tố cáo, bao gồm bảo vệ thông tin, vị trí việc làm, tính mạng, cũng như xử lý các hành vi trả thù, trù dập. Sau khi rà soát, cơ quan soạn thảo nhận thấy phạm vi đối tượng được bảo vệ tại Điều 47 đã phù hợp với Quy định 231, do đó đề nghị giữ nguyên.

V.T/Báo Tin tức và Dân tộc