Mua vàng online nhưng app dừng hoạt động, có đòi được không?

Như PLO đã đưa tin, mới đây Công an TP.HCM tiếp nhận nhiều tố giác về hoạt động mua bán vàng online của tiệm vàng, trang sức đá quý Kim Nguyên Bảo trên đường Cách Mạng Tháng Tám, phường Hòa Hưng.

Cửa hàng này bán vàng qua app KNB - Trang sức vàng online. Tuy nhiên nhiều người mua tá hỏa vì chuyển tiền nhưng không nhận được vàng; cửa hàng thì đột ngột đóng cửa, mặt bằng treo bảng "Cho thuê", còn chủ tiệm mất liên lạc.

Nhiều nguồn chứng cứ để chứng minh

Hiện tại việc mua bán vàng có thể thực hiện qua app (ứng dụng) của các công ty, cửa hàng bán vàng. Sau khi đăng ký bằng thông tin cá nhân, số tài khoản ngân hàng chính chủ thì sẽ được mua bán trên hệ thống online. Tuy nhiên, do mọi giao dịch đều thể hiện trên app nên nhiều người mua vàng cảm thấy bất an.

Anh Đinh Văn Linh (phường Tân Sơn, TP.HCM) cho biết mua vàng online có thể tiết kiệm thời gian, công sức và quan trọng nhất là tiện lợi.

"Có điều tôi không biết dữ liệu, chứng từ giao dịch trên app có được xem là chứng cứ để đòi bồi thường không. Có chứng cứ nào khác để bảo vệ quyền lợi cho người mua vàng khi có tranh chấp hoặc sự cố xảy ra không?" - anh Linh thắc mắc.

Công an TP.HCM tiếp nhận nhiều tố giác về tiệm vàng Kim Nguyên Bảo trên đường Cách Mạng Tháng Tám, phường Hòa Hưng. Ảnh: HT

Về lo lắng này của bạn đọc, ThS Phan Nguyễn Bảo Ngọc, Khoa Luật Dân sự, Trường Đại học Luật TP.HCM, cho biết theo Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025) và Luật Giao dịch điện tử năm 2023 thì những dữ liệu dưới dạng thông điệp điện tử đều được công nhận là chứng cứ.

Thứ nhất, sao kê ngân hàng/lịch sử chuyển khoản: Đây là chứng cứ mạnh nhất, thể hiện người mua đã chuyển tiền cho đơn vị bán vàng (tên tài khoản, số tiền, thời điểm). Dù app có biến mất, sao kê vẫn tồn tại; tức bằng chứng chứng minh giao dịch đã diễn ra.

Thứ hai, hình chụp màn hình giao dịch trên app bao gồm xác nhận lệnh mua, số lượng vàng, giá, thời điểm, mã giao dịch…; hình chụp màn hình được pháp luật công nhận là thông điệp dữ liệu nếu có thể xác minh nguồn tạo ra (ví dụ app, số điện thoại đăng ký); có sự trùng khớp với sao kê ngân hàng.

Thứ ba là email/SMS/thông báo từ app.

Tiếp đến là hợp đồng điện tử hoặc điều khoản sử dụng app (Terms & Conditions): khi người dùng đăng ký app và đồng ý điều khoản khi sử dụng app; đó được xem là “hợp đồng điện tử” để đối chiếu nghĩa vụ của hai bên.

Cuối cùng là video quay lại quá trình giao dịch (nếu có): Nguồn chứng cứ này không bắt buộc nhưng cũng là chứng cứ bổ trợ rất mạnh.

Như vậy, các dữ liệu giao dịch qua app hoàn toàn có giá trị pháp lý để bảo vệ quyền lợi cho người mua vàng. Thậm chí, khi app không còn hoạt động, dữ liệu trên app không còn thì người mua vàng vẫn có thể sử dụng các nguồn dữ liệu chứng cứ khác như đã nêu để đòi bồi thường.

App mua vàng bị sập, quyền lợi vẫn được đảm bảo

Còn chị Phan Thị Chánh (phường Dĩ An, TP.HCM) lại băn khoăn: Khi app sử dụng để mua vàng online sập hoàn toàn thì quyền lợi người mua có bị mất không? Nếu người mua không có chứng cứ để chứng minh có việc giao dịch mua vàng online thì họ phải bảo vệ quyền lợi thế nào?

Về vấn đề này, ThS Ngọc cho biết khi app bị sập/mất thì quyền lợi của người mua vàng vẫn được đảm bảo vì trách nhiệm pháp lý không nằm ở app, mà ở pháp nhân vận hành app đó (công ty hoặc chủ cơ sở kinh doanh). Người mua hoàn toàn có thể chứng minh thiệt hại qua: sao kê chuyển khoản, lịch sử liên lạc, hình ảnh giao dịch, dữ liệu cache (còn gọi là bộ nhớ đệm - kho lưu trữ tạm thời các tệp tin, hình ảnh, tập lệnh và các dữ liệu đa phương tiện khác trên điện thoại, máy tính) còn lại trên điện thoại. Cơ quan điều tra vẫn có xử lý, thu thập, trích xuất dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau để phục vụ trong quá trình giải quyết.

Đối với trường hợp không có bất kỳ giấy tờ, tài liệu gì để chứng mình thì người mua vàng sẽ rất khó để bảo vệ cho quyền lợi của chính mình, nhưng không phải là không thể.

Trong một số vụ án tương tự, cơ quan điều tra có thể: Truy xuất dữ liệu server (nếu còn); thu giữ máy chủ hoặc thiết bị tại cửa hàng; lấy lời khai nhiều người bị hại để đối chiếu; Điều tra dòng tiền chuyển khoản vào tài khoản của chủ tiệm.... Tuy nhiên người không giữ bất kỳ chứng cứ nào sẽ chịu nhiều rủi ro hơn và khả năng đòi lại tiền thấp hơn.

Do đó, để tránh/hạn chế rủi ro thấp nhất khi mua vàng online cần lưu ý một số nội dung sau:

Một là không giao dịch với app/cửa hàng không niêm yết, không có pháp nhân rõ ràng.

Hai là chỉ mua vàng online của các đơn vị lớn như SJC, PNJ, DOJI, Bảo Tín Minh Châu..., các ngân hàng được cấp phép huy động vàng theo quy định.

Ba là, luôn lưu lại sao kê chuyển khoản, hình chụp màn hình, hóa đơn điện tử, email xác nhận.

Bốn là hạn chế tích trữ vàng online trên app nhỏ, nên rút vàng vật chất khi có thể.

"Việc mua vàng online chỉ hợp pháp nếu thực hiện qua các đơn vị được Ngân hàng Nhà nước cấp phép. Nếu thực hiện trên các nền tảng không rõ nguồn gốc, người dân rất dễ bị lừa; mất tiền mà không nhận được vàng hoặc nhận vàng kém chất lượng", ThS Ngọc nói.

HỮU ĐĂNG