Robot AI có đang thực sự an toàn?

Robot hình người Ameca gây ấn tượng vì thiết kế giống con người. Ảnh: Engineered Arts

Một video lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội Trung Quốc ghi lại khoảnh khắc một robot hình người Unitree H1 “hóa điên” tại lễ hội Gala Mùa Đông Thiên Tân vào ngày 9/2. Robot này đã có những cử động thất thường, thậm chí “tấn công” người xem trước khi bị nhân viên an ninh khống chế. Dù sau đó công ty phát triển Unitree tuyên bố rằng sự cố có thể xuất phát từ lỗi phần mềm hoặc cảm biến, nhưng điều đó vẫn không làm giảm bớt nghi ngại của công chúng.

Video tấn công người dân tại lễ hội ở Thiên Tân, Trung Quốc. Nguồn: Ibrat News Official

Unitree H1 không phải là robot đầu tiên gây ra sự cố khi hoạt động cùng con người. Vào năm 2007, một công nhân của công ty Lenco Inc đã tử vong do cánh tay robot hoạt động sai lệch, di chuyển đột ngột và va chạm mạnh vào người anh ta.

Vụ việc đầu tiên xảy ra vào năm 1979, Robert Williams, một công nhân tại nhà máy Ford Motor ở Michigan (Mỹ), đã trở thành nạn nhân đầu tiên trong lịch sử thiệt mạng vì robot. Khi đang thu gom linh kiện ô tô, Williams bị một cánh tay robot khổng lồ đập trúng đầu, dẫn đến tử vong ngay tại chỗ.

Những vụ việc này cho thấy, ngay cả khi robot được thiết kế để hỗ trợ con người, chúng vẫn có thể trở thành mối nguy hiểm tiềm ẩn nếu hệ thống không vận hành đúng cách.

Đọc ngay: Google DeepMind tạo ra robot có thể chơi thể thao

Khi robot gây tai nạn: Ai chịu trách nhiệm?

Sự cố tại Thiên Tân làm dấy lên câu hỏi về trách nhiệm pháp lý khi robot gây hại. Nếu một người bị thương hoặc tử vong vì robot, ai sẽ phải chịu trách nhiệm? Nhà sản xuất, lập trình viên hay người vận hành?

Vấn đề này vẫn chưa có câu trả lời rõ ràng. Trong các vụ tai nạn trước đây, đôi khi nhà sản xuất phải bồi thường, nhưng cũng có trường hợp lỗi được quy cho người sử dụng vì không tuân thủ quy trình an toàn. Khi công nghệ ngày càng phát triển, những quy định pháp lý về robot và AI sẽ cần được xây dựng chặt chẽ hơn để bảo vệ con người.

Sự phát triển của robot ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn thế giới, đặc biệt trong các lĩnh vực sản xuất, dịch vụ, y tế và quân sự. Theo báo cáo của Liên đoàn Robot Quốc tế (IFR), năm 2023, số lượng robot công nghiệp được triển khai đã vượt mốc 3,5 triệu đơn vị, với mức tăng trưởng trung bình hàng năm khoảng 14%.

Đọc ngay: Trung Quốc thay thế người lao động bằng robot

Các quốc gia như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và Đức đang dẫn đầu trong cuộc đua AI và tự động hóa. Trung Quốc là thị trường lớn nhất thế giới về robot công nghiệp, chiếm gần 50% tổng số robot mới được lắp đặt vào năm 2023. Trong khi đó, Nhật Bản tiếp tục thống trị lĩnh vực sản xuất robot với những tập đoàn lớn như Fanuc, Yaskawa và SoftBank Robotics.

Robot AI không chỉ thay đổi ngành sản xuất mà còn dần hiện diện trong đời sống hằng ngày. Các công ty như Tesla đang phát triển robot hình người Optimus, trong khi Boston Dynamics thử nghiệm những mẫu robot đa năng có thể thay thế lao động phổ thông. Trong lĩnh vực y tế, các robot như Da Vinci đã hỗ trợ thực hiện hàng nghìn ca phẫu thuật chính xác hơn con người.

Sự cố tại Thiên Tân có thể chỉ là một trục trặc nhỏ trong hệ thống, nhưng cũng là lời cảnh báo về những rủi ro tiềm ẩn khi robot ngày càng phổ biến. Chúng ta cần chuẩn bị cho một tương lai mà con người không chỉ tương tác với robot mà còn phải đặt ra các quy định để đảm bảo an toàn. Khi những cỗ máy thông minh trở thành một phần của cuộc sống, câu hỏi không còn là "robot có thể làm gì?", mà là "chúng ta có kiểm soát được robot hay không?"

Hoàng Nam - Thanh Chi