'Room' chính và 'room' tà...

“Room VIP” A7 từng một thời làm mưa, làm gió.

Room chính - room tà…

Đã qua rồi những bàng hoàng, hoảng loạn của các member trong các room nổi đình đám một thời thị trường thăng hoa (2021), như các room có gắn chữ A7 - nhà đầu tư có tiếng trên thị trường với những phát ngôn dậy sóng kiểu “cổ đất tốt như CEO, DIG phải 500k là rẻ rách”; hay cộng đồng Louis Family thu hút hơn 13.000 thành viên tham gia sau cú lao dốc về vùng giá rẻ như cốc trà đá, chứng sĩ đã đặt tên mới cho nhóm cổ phiếu Louis là “chúa tể của những chiếc vỏ”…; hay nhiều room tranh thủ thị trường uptrend, thời kỳ tiền rẻ đã giúp thị trường chứng khoán thăng hoa cả về điểm số lẫn thanh khoản - để hô hào, phím hàng “vàng thau lẫn lộn”, đến khi cổ phiếu “trả về giá trị thực”, biến động mạnh theo hướng cắm đầu đi xuống không phanh và không thấy “cửa hồi” - cũng nhanh chóng rút lui trong im lặng, trái ngược với những sự sôi động khi lập cả chục room vẫn không phục vụ đủ nhu cầu được “phím hàng” của nhà đầu tư.

Nói quen, là quen có những mặt chưa tích cực trên thị trường chứng khoán, không chỉ một màu hồng, còn với những nhà đầu tư mất mát với những cổ phiếu như trên, nỗi đau vẫn còn ở lại, thậm chí họ không còn niềm tin và rời bỏ thị trường.

Vụ việc mới nhất liên quan đến nhóm cổ phiếu APEC trước thông tin bắt tạm giam, khởi tố lãnh đạo công ty liên quan đến thao túng chứng khoán với cổ phiếu “nhóm APEC” (gồm IDJ, API, APS) khiến các cổ phiếu này lao dốc về vùng giá khoảng 6.000 đồng/cổ phiếu, trong đó có nhiều phiên “chết” thanh khoản.

Hình ảnh món ăn “gà bó xôi”, còn có tên gọi khác là “gà không lối thoát” được các chứng sĩ chua chát đưa ra ví von cho tình cảnh của mình, khi nhỡ mua nhầm cổ phiếu bị làm giá và hệ lụy là tài khoản bốc hơi nhanh chóng. Ngay lập tức, các room chat mới liên quan đến nhóm APEC được thành lập, với mục tiêu là “tâm sự” và tìm đường “về bờ” .

Như một thói quen, nhiều câu hỏi cửa miệng của nhà đầu tư trong group APEC vẫn là “cung - cầu như này thì theo các bác, lái sẽ đạp hay kéo?”; “cổ phiếu từ 14.000 về 5.000 cắt lỗ, lại phi lên 10.000 thì bỏ chứng về quê cho nhanh, chứ thị trường này gỡ kiểu gì được số lỗ đó.

Từ đợt sập năm 2022 đã không còn niềm tin vào bất cứ cổ nào trên thị trường”; “đòn tra tấn dã man nhất khiến nhiều chứng sĩ bỏ nghề lúc này là lái kéo trần liên tục 5 phiên”… Chẳng biết “lái” là ai và kéo cổ phiếu để làm gì khi mà có cả hàng trăm, hàng nghìn nhà đầu tư sợ hãi, mắc kẹt với mớ cổ phiếu “sẵn sàng” bán ra ngay lập tức khi cổ phiếu hồi, nhưng những câu thảo luận kiểu như trên, đâu đó về mặt tâm lý, cũng khiến một số nhà đầu tư cố gắng ổn định lại tinh thần, thắp lên chút niềm tin “gỡ được đồng nào hay đồng ấy” khi cổ phiếu bình ổn trở lại.

Thị trường chứng khoán trong 4 tháng đầu năm, chỉ có thể miêu tả bằng từ “ảm đạm”, “gam màu xám”; bởi vậy, các room cũng trở nên im ắng, vì chẳng có hàng “ngon” mà phím, cũng không có thông tin mới từ phía các doanh nghiệp để các chứng sĩ thảo luận.

Đây là giai đoạn mà cả thị trường nằm im để nghe ngóng các động thái chính sách tài khóa, tiền tệ và cả những quyết sách về việc tháo gỡ các vướng mắc, khơi thông dòng vốn cho thị trường trái phiếu, bất động sản.

Điều này cũng thể hiện qua thanh khoản thị trường èo uột, nhiều phiên chỉ 7.000 - 8.000 tỷ đồng (dù là con số rất tích cực so với giai đoạn trước năm 2019), nhưng với những nhà đầu tư vốn đã quen với thị trường 2021, thanh khoản trung bình trên 20.000 tỷ đồng/phiên thì quả là kém sôi động trong mắt họ.

Với bối cảnh thị trường như trên, nhiều ẩn số vĩ mô chưa thể dự báo, đặc biệt là câu chuyện lãi suất cao, thanh tra giám sát hoạt động trên thị trường chứng khoán ngày càng sát sao, chặt chẽ; các kế hoạch của doanh nghiệp như đẩy mạnh đơn hàng, mở rộng sản xuất, tăng vốn chưa thể thực hiện…; vì thế, các “nhà cái”, các đội tạo lập, cũng tạm nghỉ ngơi.

“Lửa thử vàng, gian nan thử sức” được thể hiện rõ qua những lúc thị trường khó khăn, những room “chất lượng” - tức được quản lý bởi các admin có tầm hiểu biết về vĩ mô, vi mô, có đội ngũ hậu thuẫn tốt cả về phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật; các khuyến nghị, góc nhìn đều dựa trên những cơ sở luận điểm, có phương pháp về đầu tư - lại có đất sống khá tốt. Những lúc như thế này, nhiều nhà đầu tư nhận lại được nhiều giá trị, đặc biệt là kiến thức, kinh nghiệm từ các room này.

Theo quan sát của người viết, đây cũng là những room bắt được cơ hội thị trường rất nhạy từ giai đoạn tháng 5 đến nay. Nhà đầu tư, lại thêm một dịp buộc phải công nhận, muốn thành công trên thị trường chứng khoán nhất định phải tồn tại được ở thị trường càng lâu càng tốt và phải có nền tảng kiến thức, liên tục học hỏi, chứ không thể cứ “nghe theo phím hàng, bảo gì mua nấy” như giai đoạn 2021 - giai đoạn mà ai nói gì cũng đúng, cứ mua là thắng đã tạo tâm lý chủ quan, tự mãn, ảo tưởng sức mạnh cho không ít môi giới và cả nhà đầu tư.

Và cũng phải cảm ơn làn sóng F0 mà thế hệ các nhà đầu tư trước đó, được hưởng lợi từ trend tư vấn realtime thông qua các room Zalo, Telegram - điều mà từ năm 2019 trở về trước, khá hiếm. Đồng nghĩa, các môi giới, tư vấn đầu tư phải năng động hơn, cải thiện mình liên tục để đáp ứng nhu cầu nhà đầu tư.

Một admin rất uy tín trong nghề tư vấn và nhận được sự tín nhiệm của nhiều khách hàng chia sẻ rằng, trước đây cũng từng đánh giữa trend lời rất nhiều, nhưng đến gần đỉnh không bán, mà dùng thêm margin để "múc hàng".

Sau đó, khi thị trường chỉnh do không có kinh nghiệm xử lý, cổ quay đầu lại cắn vào cả phần lãi trước khi mua ở vùng đỉnh. Bằng nhiều bài học, đã nghiệm ra rằng, vùng đỉnh chỉ cần giữ nguyên lãi trước đó đã là thành công, không cần kiếm thêm. Sóng sau mình sẽ kiếm lãi dựa trên cả vốn gốc và lãi lần trước.

Sai lầm của đa phần các nhà đầu tư giai đoạn 2021-2022 khiến bay tài khoản là do thị trường đi ngang vùng đỉnh thì bơm thêm vốn, nở margin ra là mua. Còn nếu mua bằng tiền tươi thóc thật, chưa chắc bay tài khoản.

Bởi vậy, admin này có nguyên tắc, chu kỳ thị trường hiện nay, thấy dấu hiệu đỉnh thị trường sẽ ngay lập tức giảm vốn, có sớm cả mấy tháng cũng không sao. Còn tiền gốc ban đầu cứ tìm kiếm sóng ngành để tham gia từng đoạn, không có thì giải ngân ít số tiền mình đang có.

“Kết quả cuối cùng mới quan trọng, ai có thể nắm giữ được nhiều tài sản nhất khi thị trường đã vào downtrend mới là thành công. Đoạn này nếu thị trường chỉnh cũng là góc nhỏ so với trước thôi, nhưng mà mọi người nên có kế hoạch sẵn để cơ cấu vào những ngành mạnh nhất khi thị trường vào nhịp chỉnh”, admin này đưa ra khuyến nghị trong room.

Chính bởi kiến thức, kinh nghiệm và sự tư vấn có chiều sâu, thống nhất và phản xạ nhạy với thị trường, các khách hàng đều hài lòng khi nhận được giá trị từ admin này.

Vậy câu chuyện sàng lọc room sau khi thị trường chỉnh mạnh, tác động gì tới các “chiến thuật” của các đội lái? Nếu như trước đây, làn sóng F0 quá mạnh mẽ, tiền chảy vào thị trường ào ạt, cổ phiếu nào cũng lên, nhiều đội tranh thủ hô hào, lợi dụng sự thiếu hiểu biết và lòng tham của các tân binh để hô luôn cả những cổ phiếu rác, đưa ra những kỳ vọng về kinh doanh không chuẩn xác… tạo hiệu ứng “bầy đàn”.

Thị trường chứng khoán, ngoài tác động bởi chính chất lượng hoạt động “core” của doanh nghiệp, còn bị tác động bởi quy luật cung - cầu, khi một cổ phiếu nhận được lực cầu mạnh hơn lực cung, ắt sẽ tăng giá.

Đó cũng động cơ khiến nhiều tay chơi muốn hô hào, để càng nhiều người tham gia mua càng tốt, bất chấp cổ phiếu tốt hay là cổ phiếu rác. Mục tiêu duy nhất của họ là kiếm lời chênh lệch, thậm chí là ăn phí giao dịch càng nhiều càng tốt, còn uy tín trong tư vấn đầu tư không phải là ưu tiên số 1.

Hoạt động này gần như lấn át các khuyến nghị, phân tích chuẩn chỉnh và phương pháp đầu tư của nhiều môi giới giỏi muốn chia sẻ đến nhà đầu tư.

Lái và Market maker?

Trong khi đó, một lực lượng khác, thường được thị trường gọi là “các nhà tạo lập thị trường - market maker”. Vai trò lớn nhất của market maker là tạo và duy trì tính thanh khoản cho các chứng khoán có tính thanh khoản thấp hoặc không có giao dịch. Sự tham gia của các nhà tạo lập góp phần duy trì sự linh hoạt và tính thanh khoản của một loại chứng khoán. Bên cạnh đó, còn giúp tăng khả năng thực hiện giao dịch của chứng khoán. Nhờ điều này mà sẽ thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư đối với loại chứng khoán đó.

Các market maker thường là những người rất có kinh nghiệm trên thị trường chứng khoán, họ am hiểu giao dịch, am hiểu mô hình kinh doanh, mạng lưới quan hệ rộng rãi… và có mong muốn hỗ trợ doanh nghiệp gia tăng thanh khoản, dựa trên câu chuyện triển vọng và có cơ bản của doanh nghiệp.

“Doanh nghiệp không có nền tảng cơ sở mà muốn tăng thanh khoản, chỉ có cách quay tay, cái này không phải là tạo lập đúng nghĩa”, một nhân sự có nghề trên thị trường chứng khoán chia sẻ.

Cũng thông qua các kênh thông tin, như fanpage, diễn đàn, room chat, thông tin của các doanh nghiệp được market maker đưa đến nhà đầu tư nhiều hơn, với mục đích tăng thanh khoản tự nhiên cho cổ phiếu dựa trên cơ sở nhà đầu tư phải thật sự cảm nhận được triển vọng tăng giá của cổ phiếu (đến từ câu chuyện kinh doanh có sự tăng trưởng của doanh nghiệp và các tín hiệu kỹ thuật).

Kỳ vọng của market maker là ngoài hỗ trợ thanh khoản thì đường dài mong muốn nhà đầu tư hiểu đúng về doanh nghiệp để có thể tự ra quyết định giao dịch, làm được vậy, sẽ là win - win cho các bên tham gia gồm doanh nghiệp - nhà đầu tư - và đơn vị cung cấp dịch vụ market maker mới đi đường dài được cùng nhau.

“Hiểu đường hướng phát triển của doanh nghiệp, có market maker hỗ trợ về thanh khoản, nhà đầu tư về đường dài, sẽ có được các thành tích đầu tư tốt. Những nhà đầu tư vào sau cũng luôn có cơ hội. Nhưng dĩ nhiên, cũng có nhiều hình thái nhang nhác market maker nhưng bản chất không phải. Cũng vì vậy, ở thị trường Việt Nam, market maker thường bị đánh đồng với lái”, một nhân sự lâu năm trên thị trường cho biết.

Nhưng cũng nhờ thị trường nhiều thách thức, ít cơ hội như vừa qua, nhà đầu tư nhận rõ hơn lợi ích từ việc đầu tư các cổ phiếu có nền tảng cơ bản tốt, phân loại được chất lượng tư vấn của các room - cũng là “trong cái rủi, có cái may” ở đây.

Giám đốc môi giới một công ty chứng khoán top đầu từng đặt câu hỏi, lái và chuyên viên phân tích khác nhau ở cái gì, khi mà thực ra nhiều đội lái cũng phân tích ngành, phân chỉ số, phân tích triển vọng doanh nghiệp, cơ cấu cổ đông…, họ cũng cùng thăm quan doanh nghiệp trực tiếp, cùng tìm cách liên hệ với lãnh đạo doanh nghiệp để có được thông tin chính thống nhất, sát nhất; cùng tìm cách mua cổ phiếu ở vùng giá thấp và bán ra ở vùng cao.

Bằng quan sát của mình, vị này tự trả lời rằng, “lái” khác cơ bản ở điểm, sẽ cố gắng khiến nhà đầu tư quên đi những rủi ro, những điểm mờ của doanh nghiệp, họ chỉ kể câu chuyện triển trọng, cơ hội - tức họ đưa ra một bức tranh về doanh nghiệp không đầy đủ. Còn với chuyên viên phân tích đúng nghĩa, phải chỉ ra cả cơ hội lẫn rủi ro, thách thức của một doanh nghiệp, một cổ phiếu.

Đây là góc nhìn rất hợp lý mà mỗi nhà đầu tư, nên tạo thành thói quen, mỗi khi nhận được thông tin phím hàng, nên tìm hiểu cẩn thận, đa chiều về doanh nghiệp, tránh những “viên kẹo ngọt bọc đạn bạc” trên thị trường chứng khoán.

Nhã An / Theo Đặc san Doanh nghiệp niêm yết 2023