Sa mạc nở hoa, không gì ngăn được sự sống

Hoa phủ kín sa mạc Atacama ở Chile, một trong những nơi khô hạn nhất trên trái đất. Ảnh: AFP

Sa mạc Atacama còn được gọi là sa mạc hoa (Desierto Florido) vì cứ vài năm, nơi đây lại được bao phủ bởi những sắc hoa tím và trắng. Hiện tượng này xảy ra khi lượng mưa và nhiệt độ thích hợp, đánh thức những hạt giống nằm dưới lớp cát sa mạc sinh sôi, nảy nở. Là một trong những khu vực khô cằn nhất hành tinh, một số nơi tại Atacama chỉ nhận được 1 - 3mm mưa mỗi năm. Tuy nhiên, điều này không thể ngăn sự sống phát triển mạnh mẽ.

Cứ khoảng 3 năm 1 lần, hoa lại nở khắp sa mạc, thường xảy ra vào mùa xuân ở Nam bán cầu, khoảng từ tháng 9 đến tháng 11 hàng năm. Tuy nhiên, những ngày giữa tháng 7 vừa qua, khi tại đây vẫn là mùa đông, hoa đã bao phủ trên những lớp cát cằn cỗi.

Hiện tượng sa mạc nở hoa là vô cùng kì diệu, khi nơi cằn cỗi thường chỉ có cát và đá biến đổi thành một khu vườn với 200 loài hoa trải dài hàng trăm km. Điều kiện thời tiết gần đây dường như chủ yếu phù hợp với pata de guanaco - loài hoa tím gần như không cần nước và ưa những nơi nhiều cát. Ở nơi này, hơn 200 loài thực vật sinh sôi nảy nở sau mỗi 3, 5 hoặc 10 năm, tùy thuộc vào điều kiện khí hậu. Điều đó cho phép côn trùng và động vật đến tìm kiếm thức ăn.

Truyền thông Chile cho biết, đợt hoa nở này đến sớm khác thường và nhiều khả năng là do tác động của hiện tượng thời tiết El Nino. Theo đó, một trong những nguyên nhân khiến hoa nở sớm là do lượng mưa tăng lên đáng kể liên quan tới El Nino, một hiện tượng khí hậu tự nhiên ảnh hưởng đến thời tiết toàn cầu bằng cách làm tăng nhiệt độ khu vực và thúc đẩy sự bốc hơi nhiều hơn.

Theo ông Cesar Pizarro - người phụ trách công tác bảo tồn đa dạng sinh học của Tổng Công ty Lâm nghiệp quốc gia (CONAF), mặc dù đợt nở hoa hiện tại chưa đủ rộng để chính thức được coi đây là một phần của “sa mạc nở hoa”, tuy nhiên, các chuyên gia dự đoán, lượng mưa lớn có thể khiến hoa nở rộ trên một diện tích lớn hơn.

Nói sâu hơn về hiện tượng nở hoa trên sa mạc Atacamam, truyền thông Chile dẫn lời các chuyên gia trong nước cho biết, việc nở hoa sớm vào mùa đông thay vì mùa xuân là minh chứng rõ nét cho những vấn đề đặt ra từ biến đổi khí hậu, trước hết là El Nino.

Được biết, El Nino và La Nina là 2 pha cực đoan trái ngược nhau của chu kỳ El Nino - dao động Nam (ENSO), một mô hình khí hậu lặp đi lặp lại cho thấy sự thay đổi nhiệt độ nước ở Thái Bình Dương tác động đến toàn cầu như thế nào. Mọi thứ từ gió, nhiệt độ, lượng mưa đến cường độ bão đều chịu ảnh hưởng. Với El Nino - pha ấm của ENSO, nhiệt độ bề mặt đại dương tăng lên ở vùng trung tâm và vùng phía Đông Thái Bình Dương nhiệt đới. Điều này khiến lượng mưa tăng tại một số khu vực, giải thích cho những trận mưa lớn gần đây trên sa mạc Atacama, tạo điều kiện cho hoa nở rộ.

Theo ông Cesar Pizarro, lượng mưa 11 - 12mm trong tháng 4 kết hợp với mây thấp che phủ dày đặc làm ướt mặt đất mỗi đêm, giúp khuấy động thực vật, theo đó tăng trưởng cho các hạt giống sa mạc. Trong khi hiện tượng sa mạc nở hoa mùa xuân thường có diện tích 15.000km2, thì hiện tượng nở hoa mùa đông lần này chỉ trải rộng vài trăm km2. Tuy nhiên, với những cơn mưa dự kiến tiếp tục trút xuống, hoa có thể sẽ lan rộng hơn.

Theo một phân tích năm 2022 của các chuyên gia thuộc Đại học Công giáo Chile, trong 40 năm qua, sa mạc Atacama đã chứng kiến 15 lần phủ sắc hoa tím.

Năm 2022, Chính phủ Chile tuyên bố thành lập một công viên quốc gia mới ở sa mạc Atacama nhằm bảo tồn những loài hoa quý hiếm cùng hệ động vật hoang dã gồm các loài côn trùng, bò sát và chim.

Chính phủ Chile đã dành nhiều sự quan tâm đặc biệt trong việc bảo vệ hiện tượng thiên nhiên đặc sắc tại sa mạc Atacama. Sa mạc hoa được đánh giá là một di sản đa dạng sinh học. Chỉ có ba quốc gia trên thế giới có sa mạc nở hoa là Mỹ, Australia và Chile.

Thanh Trúc