Sa mạc Sahara từng xanh tươi, là nơi sinh sống của loài người bí ẩn

Trong khoảng thời gian từ khoảng 5.000 đến 14.500 năm trước, đây là một thảo nguyên xanh tươi, giàu nguồn nước và tràn ngập sự sống. Theo DNA thu được từ hài cốt của hai cá nhân sống cách đây khoảng 7.000 năm tại nơi hiện là Libya, đây là nơi sinh sống của một dòng dõi người bí ẩn, biệt lập với thế giới bên ngoài.

Các nhà nghiên cứu đã phân tích bộ gen đầu tiên của những người sống ở nơi được gọi là “Sa mạc xanh”. Họ đã lấy được DNA từ xương của hai người phụ nữ được chôn cất tại một nơi trú ẩn bằng đá có tên là Takarkori ở vùng xa xôi phía tây nam Libya. Họ được ướp xác tự nhiên, đại diện cho xác ướp lâu đời nhất được biết đến của con người.

“Vào thời điểm đó, Takarkori là một thảo nguyên tươi tốt với một hồ nước, không giống như cảnh quan sa mạc khô cằn ngày nay”, nhà khảo cổ học Johannes Krause thuộc Viện Nhân chủng học Tiến hóa Max Planck, một trong những tác giả của nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature tuần này, cho biết.

Bộ gen cho thấy người Takarkori là một phần của dòng dõi con người riêng biệt và chưa được xác định trước đây, sống tách biệt với quần thể cận Sahara và Á-Âu trong hàng nghìn năm.

"Điều thú vị là người Takarkori không cho thấy ảnh hưởng di truyền đáng kể nào từ các quần thể cận Sahara ở phía nam hay các nhóm người Cận Đông và tiền sử châu Âu ở phía bắc. Điều này cho thấy họ vẫn bị cô lập về mặt di truyền mặc dù thực hành chăn nuôi, một sáng kiến văn hóa có nguồn gốc từ bên ngoài châu Phi", Krause cho biết.

Bằng chứng khảo cổ học cho thấy những người này là dân du mục, chăn thả gia súc. Các hiện vật tìm thấy tại địa điểm này bao gồm các công cụ làm bằng đá, gỗ và xương động vật, đồ gốm, giỏ đan và tượng nhỏ chạm khắc.

Tổ tiên của hai cá thể Takarkori được phát hiện có nguồn gốc từ Bắc Phi tách khỏi quần thể cận Sahara khoảng 50.000 năm trước. Điều đó gần như trùng khớp với thời điểm các dòng dõi con người khác lan rộng ra ngoài lục địa, vào Trung Đông, Châu Âu và Châu Á - trở thành tổ tiên của tất cả mọi người bên ngoài Châu Phi.

Krause cho biết: "Dòng dõi Takarkori có thể đại diện cho tàn dư của sự đa dạng di truyền hiện diện ở miền bắc châu Phi từ 50.000 đến 20.000 năm trước".

"Từ 20.000 năm trước trở đi, bằng chứng di truyền cho thấy một dòng người từ Đông Địa Trung Hải đổ về, tiếp theo là các cuộc di cư từ Iberia và Sicily vào khoảng 8.000 năm trước. Tuy nhiên, vì những lý do vẫn chưa được biết, dòng dõi Takarkori vẫn tồn tại biệt lập lâu hơn nhiều so với dự kiến. Vì Sahara chỉ có thể sinh sống được vào khoảng 15.000 năm trước, nên quê hương ban đầu của họ vẫn chưa chắc chắn", Krause cho biết.

Dòng dõi của họ vẫn biệt lập trong suốt phần lớn thời gian tồn tại của mình trước khi Sahara trở nên không thể ở được. Vào cuối giai đoạn khí hậu ấm hơn và ẩm ướt hơn được gọi là Thời kỳ ẩm ướt châu Phi, Sahara đã biến đổi thành sa mạc nóng lớn nhất thế giới vào khoảng năm 3.000 trước Công nguyên.

Krause cho biết mặc dù dân số Takarkori đã biến mất vào khoảng 5.000 năm trước khi Thời kỳ ẩm ướt ở Châu Phi kết thúc, nhưng dấu vết tổ tiên của họ vẫn tồn tại trong nhiều nhóm người Bắc Phi khác nhau ngày nay.

Krause cho biết: “Di sản di truyền của họ mang đến góc nhìn mới về lịch sử lâu đời của khu vực này”.

TD (theo Reuters)