Sắc màu mai hoa trang

Minh họa: HƯNG DŨNG

Đó là khu vườn nhà nội.

Vườn rộng có lối đi lót gạch, hồ thả súng tím bên trái và bên phải thả sen để mùa nào cũng rộ hoa. Những chậu cây cảnh được đặt trên bệ xi măng dọc lối vào sân nhà và trên hàng hiên của căn nhà ba gian hai chái là những đôn sứ men lam đặt những chậu bonsai cắt tỉa cẩn thận. Căn nhà ở hướng đông nam nhìn ra cánh đồng rộng xanh rì lúa với con đường đất quanh co bọc theo những bụi tre la đà bên mương nước.

Tôi sinh ra từ đây, lớn lên trong vườn nội nhưng chủ yếu là bên phía vườn trồng cây ăn trái, ít khi bước sang khu hoa cây cảnh. Một là, má dặn đừng qua kẻo táy máy làm đổ vỡ chậu cảnh của ông; hai là không có gì để thích vì khu ăn trái ngon hơn! Những ngày nghỉ hay dịp lễ tết, khách của nội đến thăm khu vườn; tôi khiêng bàn ghế, châm trà, rót nước giúp nội, tai lắng nghe những tiếng trầm trồ khi khách ngắm nghía vuốt ve từng chậu cảnh trên các đôn sứ, từ chậu cần thăng, kim quýt đến mai chiếu thủy, linh sam… Và đứng lấp ló xíu là tôi tếch thẳng sang khu cây ăn trái.

Không nhớ từ lúc nào, nội bảo tôi chăm sóc giàn phong lan rừng của nội treo gần hồ súng. Giàn lan mỗi mùa mỗi sắc hoa xanh rợp lá chao nghiêng theo gió với hương thơm ngào ngạt; nhất là cận tết, loại nghinh xuân sắc tím cho mùi thơm nhất. Đến lúc tôi được cúng Ông Táo khi vừa 12 tuổi thì nội cười, an tâm cho tôi được chăm sóc toàn bộ cây cảnh, quan trọng nhất là những cây mai vàng được trồng từ cổng vào sân nhà và điểm xuyết trong toàn bộ khu vườn rộng.

Mãi sau này, một buổi chiều cuối năm, tôi ngồi cùng nội và bạn của ông khi cả hai thưởng thức trà sen, chuyện trò trong sân. Nội nói với người bạn: “Tôi muốn khu vườn này sẽ thành một mai hoa trang, mỗi năm một lần vàng rực sắc hoa. Nhưng người kế nghiệp sau này phải là cháu tôi, và tôi đã đặt tên rất hoa!”. Nội âu yếm nhìn tôi, còn người bạn gật đầu tâm đắc: “Loại cây quân tử này phát triển chậm; thời gian cho một mùa hoa thì ngắn. Khu vườn cần được chăm sóc kỹ, nhưng tôi tin anh sẽ làm được”.

Mai hoa trang của nội có rất nhiều loại. Mai tiến (còn gọi là mai trong khu thượng uyển của vua) cho mùi thơm đậm và lâu tàn, thân cao nhiều nhánh. Mai tứ quý, mai xuân, mai đảo đều được trồng một lượt theo cách nhìn phong thủy của nội và không để ảnh hưởng đến chậu cảnh chung quanh. Mỗi dáng, mỗi thế từ gốc rễ đến thân cành đều đặn. Ban đầu, tôi có nhiệm vụ chăm sóc, tưới nước, bón phân sau tết, khi đã dọn tỉa cẩn thận.

Nhờ được trồng thẳng xuống đất nên mai phát triển nhanh. Hai năm, ba năm mỗi dịp tết tôi đều tò mò nhìn mai chớm nụ nhưng nội không cho lặt lá, bảo để thêm thời gian nữa cho mai chắc khỏe và nhiều nụ. Vậy là tôi chờ nhưng vẫn ấm ức vì không thấy gì cả, chỉ toàn lá và lá.

Bốn năm sau, khi mùa đông về heo heo gió bấc, nội chỉ cho tôi những nụ hoa hé dần nơi nách lá, khẽ bảo: “Năm nay thì con được lặt lá mai rồi vì ngọn đã lên tới chỏm tóc của con!”. Nội cười nhẹ, ngước mắt trông trời, trông nắng, trông mây. Và tôi, với đôi thùng nhỏ gọn cầm tay, chạy re re theo con đường mai, theo những cụm mai trong vườn mà tưới đẫm nước và mỗi chiều vẫn tưới để tránh sương muối vào khuya. Tôi chăm bẵm những cây mai tết để đợi mai hoa trang vàng rực sắc hoa trong ngày đầu năm.

Những tia nắng vàng dần bừng sáng, rằm tháng Chạp là ngày nội ấn định xuống lá mai. Mọi người trong nhà và cả những cậu học trò học nghề thuốc của nội đều chia nhau từng gốc mà lặt nhẹ nhàng. Với tôi khi ấy, những ngày chuẩn bị đón tết có hai niềm vui là xuống lá mai và ngồi bên người thân trong gia đình canh nồi bánh tét trong đêm cuối năm đầy ấm áp.

Những thân mai khẳng khiu nhưng gốc chắc lẳn, lá đã hết, chỉ còn những nụ nhỏ lớn dần trong sắc nắng. Rồi nụ tròn đều, xanh biếc và dần bung áo - lớp áo trắng ban đầu tinh khiết. Rồi những nhánh hoa tỏa ra xanh ngăn ngắt.

Cuối Chạp, tôi và nội thong thả dạo bước quanh khu vườn, lối đi sạch đẹp. Mái tóc bạc của nội được nắng vàng chiếu xuống, sáng ánh. Nội mặc bộ bà ba trắng bước qua hồ sen, trông đẹp và thư thái. Mai hoa trang sẽ đón khách vào ngày đầu năm. Và màu hoa mai sẽ hòa cùng sắc thắm của phong lan, sứ kiểng, kim quýt, hồng nhung..., rạng rỡ trong tiếng chim ríu rít phía chái nhà. Hương thơm từ nhiều loài hoa sẽ hòa quyện vào nhau mừng ngày đầu tiên của năm mới.

Chiều 30 tết, khi cả nhà chuẩn bị xong mọi thứ và bắt đầu nấu bánh tét thì vườn mai đã hé nụ vàng. Nội nhìn tôi, cười rồi gật đầu. Mờ sáng mùng một tết, việc đầu tiên của tôi khi ấy là lao ra khu vườn của nội (nhưng chạy vào bằng cửa sau). Trong sương sớm ngày đầu năm, hoa mai đã nở chúm chím đợi nắng vàng về sẽ bung nụ lan tỏa. Khu vườn mai tĩnh lặng để cho nụ từ từ hé dần, hé dần, lộ dần. - Ôi! Mai hoa trang, tuyệt!

Người bạn thân của nội đến xông đất, thốt lên, rồi lần lượt từng người đến, tất cả đều sững sờ kinh ngạc nhìn khu vườn rực rỡ sắc hoa vàng, long lanh trong nắng sớm. Vàng nhẹ, vàng rực, vàng ươm, và trên mỗi loại thân mai tỏa lan mùi thơm dịu nhẹ trong nắng đầu năm. Mai hoa trang của nội, giờ cũng là của tôi đã thành hiện thực. Nội bảo mẹ cho tôi mặc chiếc áo dài màu vàng, quần trắng, mang đôi sandal mới ra châm trà đón khách. Sắc mai vàng, trà đậm nước vàng cùng áo vàng của tôi tạo nên một màu vàng trong nắng hanh vàng rực rỡ.

Những năm tiếp theo, Mai hoa trang được tôn tạo nhiều hơn, đẹp hơn khi xuân về, tết đến. Mùa đông năm 1973, cơn bão khủng khiếp đổ về vùng đất này. Khu vườn nằm trong vùng lốc xoáy, hướng cơn bão đi vào. Trận cuồng phong tàn phá kinh hoàng trong nhiều giờ liền; Mai hoa trang tả tơi. Bão tan. Nội run rẩy nắm tay tôi ra vườn. Những thân mai đổ ngã, dập nát, gãy vụn trong mưa. Riêng một cây ở kế bên hồ hoa súng chỉ bị vạt ngọn, vì nó là cây dáng hoành nên lượn theo trận gió để tồn tại.

Năm ấy, nội vẫn mặc bồ bà ba trắng, dáng gầy mong manh, ngồi bên cây mai đã cắt ngọn tạo dáng thác đổ với sắc hoa vàng run rẩy trong gió. Người bạn tri kỷ vẫn đến. Cả hai ngồi bên tách trà mà im lặng, hoài niệm ngày cũ, năm cũ đã trôi qua...

Nội mất, năm sau thì cha về, đưa cả nhà về đất phố. Tôi sang chậu cây mai thác đổ để mang theo, đặt trang trọng giữa sân khi bên ngoài phố phường nhộn nhịp. Để cho mỗi năm, tôi nhớ về một Mai hoa trang ngày cũ đầy sắc hoa vàng và hương thơm tỏa lan. Cây mai vẫn ra hoa đều đặn, mỗi lần khách đến thăm nhà vào dịp tết đều trầm trồ kinh ngạc. Nhưng tôi chưa bao giờ kể về một Mai hoa trang của nội và của tôi. Nó đã là một hoài niệm hằn sâu vào ký ức. Kỷ niệm đẹp của tuổi thơ.

50 năm đã qua, gần một đời người. Nhưng mai hoa trang vẫn còn trong tâm tưởng. Và dịp tết về, lại nhớ…

HUỲNH THẠCH THẢO