Sai phạm tại Dự án xe buýt BRT Hà Nội: TTCP kiến nghị thu hồi hàng chục tỷ đồng

Thanh tra Chính phủ vừa có Thông báo Kết luận thanh tra về một số dự án đầu tư xây dựng từ nguồn vốn ngân sách, nguồn vốn vay; việc chuyển đổi, chuyển nhượng nhà đất cảu cơ quan nhà nước, doanh nghiệp nhà nước, nhà đất có vị trí đắc địa sang mục đích khác tại thành phố Hà Nội (giai đoạn 2003 – 2016).

Xe buýt nhanh BRT hoạt động trên đường phố tại Hà Nội.

Đáng chú ý, tại Kết luận trên, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra một loại sai phạm tại Dự án xe buýt nhanh BRT Hà Nội.

Cụ thể, về công tác lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công – dự toán công trình, Thông báo Kết luận tra nêu rõ:

Hợp phần I – Xe buýt nhanh BRT thuộc Dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội, Gói thầu BRT CP04a: Xây dựng đường trạm xe buýt từ Bộ Y tế đến Khuất Duy Tiến; Gói thầu BRT CP4b: Xây dựng đường trạm xe buýt từ Khuất Duy Tiến – BX Yên Nghĩa, Chủ đầu tư, đơn vị Tư vấn khi lập bước thiết kế đường đã thay thế mặt đường bê tông nhựa bằng mặt đường bê tông xi măng. Trong khi đó, theo hồ sơ báo cáo khảo sát nền mặt đường dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội, Hợp phần xe buýt nhanh BRT1 ngày 25/02/2009 do Công ty cổ phần Tư vấn Việt Delta lập, kết quả đo mặt đường tài các tuyến đường này đều có kết quả đo cường độ mặt đường tốt. Việc này đã gây lãng phí ngân sách Nhà nước 15.004, 02 triệu đồng.

Về công tác đấu thầu, Họp phần I – Xe buýt nhanh BRT thuộc Dự án phát triển giao thôn gđô thị Hà Nội, Gói thầu 04/BRT-TB (BRT CP08) – Đoàn xe BRT: Chủ đầu tư thực hiện một số thủ tục chưa tuân thủ theo mẫu hồ sơ mời thầu và hướng dẫn của Ngân hàng Thế giới, như không lập dự toán Nhóm A và B theo nhóm xe sản xuất, lắp rắp trong nước; lấy báo giá xe nhập khẩu nguyên chiếc để làm căn cứu mời thầu cho cả 3 nhóm A, B và C (nhóm xe nhập khẩu). Vì vậy không có căn cứ để so sách giữa các nhóm với nhau trong việc lựa chọn nhà thầu. Tuy nhiên, tại Thư không phản đối của Ngân hàng Thế giới chỉ cảnh báo về việc kiểm tra xe và bảo hành. Phần bổ sung các thiết bị vào gói thầu CP08 có tổng giá trị là 17.687,38 triệu đồng nhưng Chủ đầu tư không tổ chức đấu thầu mà ký hợp đồng bổ sung với nhà thầu. Việc này là vi phạm Điều 22 Luật Đấu thầu, Điều 101 Luật Xây dựng về điều kiện được chỉ định thầu.

Về hiệu quả đầu tư Hợp phần I – Xe buýt nhanh BRT, Kết luận Thanh tra nêu rõ: Việc đầu tư chưa đồng bộ, chưa tạo ra các lợi ích nhằm khuyến khích người dân chuyển từ phương tiện cá nhân sang sử dụng phương tiện vận tải công công, như các nhà chờ, cầu vượt cho người đi bộ chưa thuận tiện cho người sử dụng, một số nhà chờ chưa có cầu vượt đi bộ để tiếp cận, cầu vượt đi bộ chưa hỗ trợ cho người khuyết tật; xe buýt BRT được bố trí làn riêng chiếm 1/3 mắt cắt ngang của các trục đường hiện có nhưng tốc độ chưa đạt yêu cầu, trong khi hiện trạng lưu lượng giao thông trên tuyến rất lớn, nền thường xuyên gây ùn tắc trong giờ cao điểm.

"Dù được đầu tư với số tiền rất lớn nhưng dự án chưa đạt được hiệu quả như mong đợi, chưa đạt mục tiêu đề ra để hạn chế phương tiện cá nhân, giảm ùn tắc giao thông và từng bước nâng cao chất lượng môi trường của thành phố"- Thanh tra Chính phủ kết luận.

Về vấn đề tài chính, tổng số tiền sai phạm được Thanh tra Chính phủ chỉ ra tại Hợp phần I – Xe buýt nhành BRT thuộc Dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội là 43.570,77 triệu đồng, gồm:

Với Gói thầu 04/BRT-TB (BRT 08), bao gồm: Số tiền 42.405,65 triệu đồng do Công ty cổ phần Thiên Thành An xuất bán Chủ đầu tư đối với 35 xe buýt BRT, giá trị chênh lệch tăng nhưng không chứng minh được khối lượng công việc thực thực hiện. Số tiền 206,83 triệu đồng đối với đơn giá dịch vụ kiểm tra xe (mục chi phí tiền ăn, thuê xe...) do Chủ đầu tư thanh toàn cho Nhà thầu vượt so với hợp đồng đã ký, không đúng quy định.

Với Gói thầu 01d/BRT-XL (BRT CP4d), số tiền sai phạm là 625,91 triệu đồng, bao gồm: Dự toán được duyệt áp đơn giá vật liệu sai thời điểm, làm tăng giá trị 79,6 triệu đồng; thiếu sót trong côgn tác lập, thẩm tra, phê duyệt dự toán điều chỉnh trạm biến áp làm tăng chi phí phần vỏ máy và vận chuyển máy phát điện không đúng 26,48 triệu đồng; 102,59 triệu đồng tiền đắp cát K95; 417,24 triệu đồng tiền không hực hiện bu lông, kích dầu.

Bên cạnh đó là số tiền 332,38 triệu đồng đối với khoản mục chi phí huy động, giải thể công trường trong dự toàn 7 gói thầu xây dựng do lập không đúng quy định.

Với những sai phạm, thiếu sót như trên, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Hà Nội rút kinh nghiệm và có biện pháp khắc phục những tồn tại bất cập trong quá trình đầu tư xây dựng, khai thác tuyến BRT; tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, khuyết khích người dân tham gia sử dụng phương tiện vận tải hành khách công cộng cùng các biện pháp khác để nâng cao hiệu quả BRT.

Đối với nội dung thu hồi số tiền 42.405,65 triệu đồng Gói thầu 04/BRT-TB (BRT CP08) – Hợp phần I, xe buýt nhanh BRT, sau khi nghiên cứu các quy định về việc vay, sử dụng vốn ODA của Ngân hàng Thế giới, Thanh tra Chính phủ kiến nghị gioa UBND thành phố Hà Nội xin ý kiến của Bộ Kế hoạch và Đầu tư và thống nhất với nhà tài trợ để thu hồi số tiền theo Kết luận thanh tra. Nếu Liên danh Công ty cổ phần Thiên Thành An và Công ty cổ phần ô tô Trường Hải không thực hiện thì UBND thành phố Hà Nội chuyển hồ sơ vụ việc sang Cơ quan điều tra để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.

Liên quan đến vấn đề này, ngày 31/3/2021, tại Văn bản thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực chính phủ về xử lý Kết luận thanh tra trên, Phó Thủ tướng giao UBND thành phố Hà Nội thực heinej theo kiến nghị của Thanh tra Chính phủ, không để xả ra khiếu kiện quốc tế. Trường hợp xảy ra khiếu kiện quốc tế, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp UBND thành phố Hà Nội và các cơ quan liên quan giải quyết theo quy định.

Hà Lê