Sàn chứng khoán cho startup: Điều kiện quá cao sẽ 'trói chân' doanh nghiệp

Thị trường giao dịch chứng khoán dành riêng cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam vẫn chưa được hình thành.

Việc thiếu thị trường cho giao dịch chứng khoán cho khởi nghiệp sáng tạo và quỹ đầu tư mạo hiểm chưa có kênh thoái vốn hiệu quả, hạn chế khả năng huy động vốn quy mô lớn và làm giảm tính hấp dẫn của môi trường đầu tư.

Bên cạnh đó, các tiêu chí, điều kiện niêm yết, cơ chế giám sát, bảo vệ nhà đầu tư, cũng như hạ tầng giao dịch, công bố thông tin… vẫn chưa được ban hành đồng bộ, dẫn đến khoảng trống pháp lý và chậm trễ trong việc đưa cơ chế này vào vận hành thực tế.

Điều này làm mất cơ hội thu hút dòng vốn trong và ngoài nước cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao và chiến lược.

Để tháo gỡ điểm nghẽn này, Bộ KH-CN đang xây dựng Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo về Quỹ đầu tư mạo hiểm và sàn giao dịch vốn cho khởi nghiệp sáng tạo.

Dự thảo nghị định hướng dẫn một số nội dung liên quan tới điều kiện niêm yết, đăng ký giao dịch cổ phiếu của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.

Theo đó, quy định cổ phiếu của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo được niêm yết hoặc đăng ký giao dịch khi đáp ứng một hoặc một số điều kiện, bao gồm: Được công nhận là doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo hoặc doanh nghiệp khoa học công nghệ; có ít nhất một tổ chức bảo trợ; đáp ứng mức vốn điều lệ, thời gian hoạt động, tình hình tài chính, quản trị công ty, hoạt động kinh doanh và thông tin minh bạch, cơ cấu cổ đông…

Nhiều kỳ vọng với sàn chứng khoán chuyên biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo

Doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo niêm yết hoặc đăng ký giao dịch vốn cho khởi nghiệp sáng tạo được ưu tiên trong việc tiếp cận các nguồn vốn đầu tư của quỹ; được xem xét giao dịch cổ phiếu theo cơ chế thẩm định riêng, rút gọn, phù hợp với đặc thù của khởi nghiệp sáng tạo; ưu tiên tham gia các chương trình quốc gia về đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo...

Góp ý cho dự thảo nghị định, Tập đoàn Viettel cho rằng cần làm rõ những ưu đãi của thị trường cổ phiếu chuyên biệt của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo so với thị trường cổ phiếu thông thường.

Lý do, dự thảo nghị định chỉ quy định về điều kiện đặc thù và các thủ tục đăng ký đối với thị trường cổ phiếu chuyên biệt. Tuy nhiên, điểm khác biệt và ưu đãi hơn của thị trường chuyên biệt so với thị trường thông thường để khuyến khích các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo tham gia thì chưa được làm rõ.

Một số điều kiện niêm yết cổ phiếu trên thị trường cổ phiếu chuyên biệt của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo ở dự thảo khó đáp ứng đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp.

Ví dụ: Dự thảo quy định doanh nghiệp phải là công ty cổ phần được công nhận là doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, có vốn điều lệ đã góp từ 120 tỉ đồng trở lên căn cứ trên báo cáo tài chính năm được kiểm toán gần nhất trước thời điểm niêm yết; doanh nghiệp có doanh thu thuần năm liền trước năm niêm yết từ dự án kinh doanh được công nhận là khởi nghiệp sáng tạo đạt từ 60 tỉ đồng trở lên, tốc độ tăng trưởng doanh thu tối thiểu 20% trở lên; chi phí nghiên cứu và phát triển (R&D) của doanh nghiệp chiếm ít nhất 50% tổng chi phí hoạt động cho năm liền trước năm niêm yết.

Viettel đề xuất giảm điều kiện về mức vốn điều lệ đã góp và doanh thu thuần năm liền trước năm niêm yết từ dự án kinh doanh được công nhận là khởi nghiệp sáng tạo; bỏ điều kiện “chi phí nghiên cứu và phát triển của doanh nghiệp chiếm ít nhất 50% tổng chi phí hoạt động cho năm liền trước năm niêm yết” tại khoản 3 điều 17.

Lý do, theo quy định của Luật Chứng khoán 2019, để một doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam, doanh nghiệp chỉ cần có vốn điều lệ tối thiểu 30 tỉ đồng. Doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo thường là các doanh nghiệp nhỏ, vốn điều lệ thường nhỏ, doanh thu chưa lớn, nhất là giai đoạn đầu thành lập.

Việc quy định doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo phải đáp ứng các điều kiện trên mới được niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán sẽ hạn chế số lượng các doanh nghiệp niêm yết. Từ đó hạn chế huy động nguồn lực đầu tư vào doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.

Viettel cho hay rất nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và doanh nghiệp phần mềm không thể đạt ngưỡng 50% R&D vì còn phải chi nhiều cho nhân sự, marketing, hạ tầng cloud, pháp lý…

Thậm chí, công ty phát triển phần mềm làm R&D thông qua dự án khách hàng, khó hạch toán thành chi phí R&D thuần túy. Nếu giữ điều kiện này, đa số doanh nghiệp công nghệ bị loại khỏi cơ hội niêm yết.

Cũng góp ý cho dự thảo, Sở KH-CN Hà Tĩnh cũng cho hay thị trường chứng khoán chuyên biệt cho startup nên đi theo hướng một phân bảng trong sàn chứng khoán hiện có, thay vì lập sàn mới hoàn toàn để tránh rủi ro quản lý.

Bộ KH-CN cho hay dự thảo nghị định sửa đổi theo hướng chỉ quy định nguyên tắc về niêm yết, giao dịch cổ phiếu của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Chi tiết về “thị trường giao dịch chứng khoán chuyên biệt…” sẽ được quy định trong văn bản của Bộ Tài chính phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền theo quy định pháp luật.

Lam Thanh